Damarlar
- İnsanda dolaşım sisteminde atardamar, toplardamar ve kılcaldamar olmak üzere 3 tip damar bulunur.
Atardamarlar
- Kalbin karıncıklarından çıkar.
- Akciğer atardamarları hariç bütün atardamarlar temiz kan taşır.
- Kanın akış yönü kalpten vücut çeperine doğrudur.
- Kapakçıklar damarların kaide (dip) kısmında bulunur.
- Çeperleri kalındır, dağılışları düzenlidir.
- Genellikle vücudun derinliklerinde seyrederler.
Kanın hareketi;
– Karıncıkların kasılmasından doğan basınçla,
– Kaslı tabakanın sağladığı esneklikle sağlanır.
Toplardamarlar
- Kalbin kulakçıklarına gelir.
- Akciğer toplardamarı hariç kirli kan taşır.
- Kan, vücut çeperinden kalbe doğru akar.
- Genellikle alt bölgedeki damarlarda kapakçıklar bulunur.
- Çeperleri incedir, dağılışları düzensizdir.
- Vücudun yüzeyinden seyrederler.
Kanın hareketi;
– Kapakçıklarla,
– Vücut kaslarıyla (çizgili kaslar)
– Kan basıncı ile,
– Damarlardaki kaslı tabaka ile,
– Yer çekimi ile
– Kulakçıkların oluşturduğu emme basıncı ile,
– Solunum hareketleri ile sağlanır.
Kılcaldamarlar
Atardamarlarla – toplardamarlar arasında bulunur.
Yapılarında kaslı tabaka bulunmaz.
Kan ile doku sıvısı (doku hücreleri) arasında madde alış – verişini sağlar.
Çeperleri incedir ve madde giriş – çıkışını sağlayan gözenekler bulunur.
Kılcalların toplam yüzeyleri çok geniş olduğundan kanın akışı yavaş olur.
Kan Basıncı
- Kan damarlardan geçerken, kan damarlarının çeperlerine basınç uygular.
- Kan basıncı atardamarlarda fazladır.
- Toplardamarlarda meydana gelen basınç ise azalmıştır.
- Sol karıncığın kasılmasıyla aort atardamarında meydana gelen basınç çok yüksektir.
- Aort dallara ayrılarak kalpten uzaklaşır. Böylece damarlarda meydana gelen basınç azalır. Kalbe yaklaştıkça basınç minimum değerine ulaşır.
Kanın Akış Hızı
- Kanın birim zamanda aldığı yola kanın akış hızı denir.
- Kanın akış hızının en fazla olduğu damarlar atardamarlardır.
- Atardamardan, kılcallara geçen kanın akış hızı azalmaktadır.
- Atardamar bir çok kılcala yayıldığı için akış hızı yavaşlar.
- Kılcallar tekrar birleşip, toplardamara bağlandığında kanın akış hızı yeniden artar.
- Kanın akış hızı, en fazla atardamar, sonra toplardamar en az kılcaldamarlardadır.
[biyoloji_2_ygs_lys]