Denge Bağıntıları

Kimyasal denge ileri ve geri tepkime hızlarının eşitliği olduğuna göre, hız bağıntılarında gösterilmeyen katı ve sıvı maddeler denge ifadelerinde de gösterilmez. Gazlar ve sulu çözeltideki iyonlar gösterilir.
Aşağıda bazı tepkimeler ve bunlarla ilişkili denge bağın- tıları verilmiştir.
denge_bagintisi

denge_bagintilari_çözümlü_test

Kimyasal Dengenin Nedeni

Maksimum Düzensizlik – minimum enerji

Fiziksel veya kimyasal olaylar belli bir süreden sonra ne- den dengeye ulaşırlar?
Bu sorunun cevabını 2 temel etken açıklayabilir.
I. Bir sistem en düşük enerjili hale sahip olmak ister. (Minimum enerji)
II. Bir sistem en düzensiz durumda bulunmak ister. (Maksimum düzensizlik)

Maksimum Düzensizlik

Sıvılar katılara göre, gazlar sıvılara göre daha düzensizdir.
Mol sayısı fazla olan gaz, az olan gaza göre daha düzensizdir.
Bir katı bir sıvıda çözünmüşse düzensizliği artar.
Bir gaz bir sıvıda çözünürse düzensizliği azalır.

Minimum Enerji

Bir reaksiyonda ısının bulunduğu taraf (endotermikte sol, ekzotermikte sağ taraf) minumum enerji eğiliminin oldu-
ğu taraftır.
denge_tepkimesi
ÖRNEK: I. Suyun kaynaması
II. Suyun elektrolizle H2 ve O2 gazları dönüşmesi
III. Kuru buzun süblimleşmesi
Yukarıdaki dönüşümlerden hangilerinde maksimum düzensizlik artar?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III

ÇÖZÜM: Suyun kaynaması; sıvı fazdan gaz fazına geçme olduğundan maksimum düzensizlik artar. Suyun elektrolizinde gazı fazındaki molekül sayısı arta- cağından maksimum düzensizliği artar. Kuru buzun süblimleşmesi; katı fazdan gaz fazına geç- me olduğundan maksimum düzensizlik artar.
Yanıt E

Homojen ve Heterojen Denge

homojen_denge
Girenlerin ve ürünlerin aynı fazda olduğu denge tepkime- lerine homojen denge, girenlerin ve ürünlerin farklı faz- larda olduğu denge tepkimelerine heterojen denge denir.
Homojen tepkimelere;
H2(g) + Cl(g) 3 2HCl(g) N2(g) + 3H2(g) 3 2NH3(g) Heterojen tepkimelere;
CaCO3(k) 3 CaO(k) + CO2(g)
örnek verilebilir.

Denge Sabiti ve Denge Hesaplamaları

Denge sabiti ile ilgili hesaplamalar yapılırken reaksiyona giren maddelerin başlangıç miktarları yazılır, dengeye ulaşıldığında harcanan ve oluşan maddeler hesaplana- rak denge anındaki derişimler hesaplanır.
homojen_ornek