Diğer Söz Öbekleri

Dilimizde henüz deyim özelliği kazanmamış birçok söz öbeği bulunmaktadır. Bu tarz söz öbekleri genellikle edebiyatçı niteliğine sahip kişilerce kullanılmaktadır. ÖSS’de özellikle son yıllarda bu tarz mecazi anlam barındıran ama deyim olmayan söz öbeklerine sıkça yer verilmektedir. Bu tip sözlerin ifade ettiği mecazi anlama gerçek anlamlarından ve yer aldıkları parçadan hareketle ulaşabiliriz.

Örnek:

Şiir yazmak bence bir duyarlılık işidir. Yazılan şiir, dizginlenemeyen bir duyarlığını, ritm ve sese dönüşmesidir.Ancak bu sırada şiiirdeki sesin boğuk, hırıltılı ve anlamsız olmamasına özen göstermek gerekir.Bu parçada altı çizili sözcüklerle anlatılmak istenen, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Mesajın, okuru yanlış düşüncelere yönlendirmemesi
B) Anlamın duygusallıktan uzak, gerçekçi bir nitelik taşıması
C) Sözcüklerin iyi seçilmiş, uyumlu ve anlamlı olması
D) Sözcüklerin değişik anlamları çağrıştırmaması
E) Sözcüklerin sanatsız ama etkileyici bir biçimde kullanılması

Çözüm:
Parçada verilen altı çizili sözle anlatılmak istenen sözcüklerin iyi seçilmiş, uyumlu ve anlamlı olmasıdır.

Yanıt C

Örnek 2:

Beş yüz sayfalık bu dev romanda, yazarın, olaylara ve durumlara hiç yama yapmadığını görürüz.Bu cümlede geçen “yama yapmamak” sözüyle belirtilmek istenen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Sözü uzatmaktan kaçınmak
B) Anlatıma kendini katmamak
C) Açık ve anlaşılır bir dil kullanmak
D) Yaşanılanları olduğu gibi yansıtmak
E) Farklı anlatım biçimlelerinden yararlanmamak

Çözüm:
“Yama yapmamak” ifadesiyle yaşanılanları olduğu gibi değiştirmeksizin yansıtmak anlatılmaktadır.

Yanıt D

Örnek 3:

Yaşadıkları dönemde yeterince tanınmamış bazı ozan ve yazarlar vardır. Bunlar çamurlu bir su birikintisine bembeyaz, ışıl ışıl çakıl taşları atarlar; ancak bu taşlar zamanında pek fark edilmez. Bir gün gelir, o çamurlu sular durulur ve o güzel çakıl taşları gün ışığına çıkar.Bu parçada geçen “çamurlu bir su birikintisi” sözüyle anlatılmak istenilen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Gerçek sanat ürünlerinin ayrımına varılamadığı ortam
B) Sanatın, yaşamı güzelleştirme işlevi
C) Sanatçıların ürün vermede karşılaştıkları güçlükler
D) Sanatla ilgilenen, yaşamını sanatla kazanan kişilerin azlığı
E) Sanatçılara yöneltilen olumsuz eleştiriler.

Çözüm:
Paragrafta “çamurlu bir su birikintisi” ifadesiyle gerçek sanat ürünlerinin ayrımına varılamadığı ortam kast edilmektedir.

Yanıt A

Örnek 4:
Depremde evde değildik. Eve gelince gördük ki dolaplar, kitaplıklar devrilmiş; binlerce kitap yerlerde. fiimdi o kitaplar ne olacak? “Canını kurtarmışsın, yetmez mi?” demeyin.Kitaplar da insanın canı gibi. Birine bile zarar gelse içimden bir şeyler kopar.Bu parçada geçen “içinden bir şeyler kopmak” sözüyle anlatılmak istenilen aşağıdakilerden hangisidir?

A) Birdenbire aşırı heyecana kapılmak.
B) Bedensel bir acı duymak
C) Yapabileceği bir şeyi yapamaz hale gelmek
D) İstediği gibi davranamadığı için rahatsız olmak
E) Bir olay karşısında derin üzüntü duymak

Çözüm:
“İçinden bir şeyler kopmak” sözüyle bir olay karşısında derin üzüntü duymak anlatılmak istenmiştir.

Yanıt E