Divan Edebiyatında Hikâyeler
Saltuknâme
Sarı Saltuk'un menkıbevi hayatını anlatan hikâyelerin bir araya toplanmasıyla oluşturulmuş yapıttır.Menâkıbnâme Kahramanların,din büyüklerinin olağanüstü hayatlarını anlatan yapıtlardır. Türk edebiyatında yüzü aşkın menakıbnâme yazılmıştır.

Gazavatname
Türk edebiyatında, savaşların konu edildiği manzum ya da mensur yapıtlara denir. Bir şehrin ya da kalenin ele geçirilmesini anlatan yapılara “fetihnâme”; düşmanın bozguna uğratılmasını anlatan yapıtlara da “zafernâme” denir.

Fütüvvetnâme
Ahiliğin özelliklerini anlatan eserlere denir. Fütüvvet, kardeşlik ve cömertilk anlamındadır. Fütüvvetname, insanlara toplumda nasıl davranmaları gerektiğini açıklayan, dini–ahlaki nitelikli bir öğüt kitabıdır.

Danişmendnâme
Anadolu'nun Müslüman Türklerin hakimiyetine girmesi hakkında yazılmış halk destanıdır.Danişmend Gazi ve Melik Gazi'nin kahramanlıklarını, savaşlarını anlatan, Battalname tarzında yazılmış bir yapıttır.Ne zaman ve kim tarafından yazıldığı kesin olarak bilinmemektedir.

Divan Edebiyatında bazı akımlar ortaya çıkmıştır:

1. Türki–i Basit
Klasik edebiyatta şiirde yalın ve anlaşılır bir dilin olmasını isteyen sanatçılarca başlatılan akımdır.Ancak bu akım fazla etkili olmamıştır
Edirneli Nazmi, Aydınlı Visali bu akımın temsilcileridir.

2. Sebk –i Hindi
17. ve 18. yüzyıllarda klasik şiirde görülen Hindistan ve İran kökenli bir akımdır.Bu akıma bağlı sanatçılar, kapalı bir anlatımı tercih
etmişlerdir.Bu akımda süslü, ağır bir üslup kullanılmıştır.Şairler yeni mecazlar, yeni imgeler bulmaya çalışmışlardır.Şeyh Galip bu
akımı benimseyen en önemli sanatçımızdır.

3.Mahallileşme
Klasik şiirde 16. yüzyıldan başlayarak gelişen bu akım da şairler, İstanbul Türkçesini kullanma amacı gütmüşlerdi.                                        En önemli temsilcileri Baki, Nedim ve Enderunlu Vasıf'tır.

ÖRNEK:
Aşağıdaki özelliklerden hangisi Divan nesrinde yoktur?
A) Dilin, yabancı kelime ve tamlamalarla yüklü olması
B) Söz ve ses sanatlarına önem verilmesi
C) Söyleyiş güzelliğinden çok düşünceye önem verilmesi
D) Kullanılan cümlelerin çok uzun olması
E) Noktalama işaretlerine yer verilmemesi
ÇÖZÜM:
Divan edebiyatçıları söyleyişe önem vermişlerdir.Şairanelik düşünceye göre her zaman ön plandadır.Yanıt C
ÖRNEK:
Baki, gelmiş geçmiş Divan şairlerimizin çoğundan daha az eser vermiş, bir küçük divan bırakmıştır. Buna karşın Divan edebiyatımızın en büyük şairlerinden biri olarak bilinir.Bu başarının belli başlı nedenini, onun… aramalıyız.Bakinin tek dizesi bile, yazarını hemen belirler.Bu parçada boş kalan yere aşağıdakilerden hangisi getirilebilir?
A) yergilerindeki hünerinde
B) dilindeki sadelikte
C) seçtiği konuların güzelliğinde
D) kendine özgü üslubunda
E) aruzdaki ustalığında
1988 ÖYS
ÇÖZÜM:
Baki, 16.yüzyılın tanınmış şairlerindendir.Tasavvuşa ilgilenmemiş ancak tasavvuf terimlerini şiirlerinde kullanmıştır. Asıl amacı hüner göstermek, kendine özgü bir üslûp oluşturmaktır.Yanıt D
ÖRNEK:
Divan edebiyatında modern öykü ve romanın yerini tutan
I
en önemli tür mesnevidir. Fuzuli'nin Hüsnü Aşk,
II                                      III
Süleyman Çelebi'nin Mevlid adlı yapıtları bu türün tanınmış örnekleridir.
IV                               V
Yukarıdaki numaralanmış sözlerin hangisinde bilgi yanlışı vardır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
2007 ÖSS
ÇÖZÜM:
Hüsnü Aşk Mesnevisi Fuzuli'nin değil,Şeyh Galip'in eseridir.Yanıt C

ÖRNEK:
I. Çağatay edebiyatının kurucusu sayılır.
II. Milli bir şuura, sarsılmaz bir Türkçe sevgisine sahip olduğu için Türkçenin gelişmesinde rol oynamıştır.
III. İlk şairler tezkiresi yazarımızdır.
IV. Halk şiiri nazım şekillerini kullanarak şiirler yazmıştır.Özellikle koşma nazım şeklinde başarılı olmuştur.
V. Türkçenin Farsçadan üstün bir dil olduğunu ispatlamak amacıyla “Divan-ı Lûgati't Türk'ü yazmıştır.
Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangileri Ali Şir Nevâi ile ilgili değildir?
A) I. ileII B)II. ile III. C) I. ile III. D) IV. ile V. E) II. ile IV.
ÇÖZÜM:
I., II., III. cümlelerde verilen bilgiler Ali fiir Nevai ile ilgilidir.IV. cümle yanlıştır; çünkü Nevâi Divan edebiyatı sanatçısıdır ve gazelleriyle tanınmıştır. V. cümlede eser adı yanlış verilmiştir. Divan-ı Lûgati't Türk Kaşgarlı Mahmut tarafından yazılmıştır. Eser, “Muhakemetül Lügateyn” olmalıdır.Yanıt D
ÖRNEK:
Divan şiiriyle ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi yanlıştır?
A) Yabancı sözcüklerle ve kurallarla yüklü bir dil kullanılmıştır.
B) Ölçü olarak aruz kullanılmıştır.
C) Kavramlar, ortaklaşa kullanılan kalıplaşmış sözlerle anlatılmıştır.
D) Konular genellikle gerçek yaşamdan alınmıştır.
E) Şiirler “divan” adı verilen kitaplarda toplanmıştır.
1997 ÖYS
ÇÖZÜM:
A, B, C ve E'de verilenler divan şiirinin özellikleridir. Ancak D'de verilen bilgi Divan şiiri için geçerli değildir. Divan şiirinde hayal ön plandadır. Gerçek yaşam konu edilmemiştir.Yanıt D
ÖRNEK:
Aşağıdakilerin hangisinde bir yazar kendisine ait olmayan bir yapıtla birlikte verilmiştir?
A) Yusuf Has Hacib – Kutadgu Bilig
B) Kaşgarlı Mahmud – Divan-ı Lügatit Türk
C) Ahmet Yesevi – Divan-ı Hikmet
D) Ali fiir Nevai – Muhakemetül Lugateyn
E) Katip Çelebi – Hüsn-ü Aşk
1998 ÖYS
ÇÖZÜM:
Hüsn-ü Aşk mesnevi Katip Çelebi'nin değil, fieyh Galip'indir.Yanıt E