Doğal Kaynaklar ve Çevre

Doğal Kaynaklar Sınırsız mı?

• Dünya’da ticaret ve üretimdeki gelişmeye bağlı olarak doğal kaynaklara ve özellikle enerjiye olan talep giderek artmaktadır. Ancak dünya üzerinde farklı rezerv miktarlarına sahip olan doğal kaynaklar sınırsız değildir.

Enerji Kaynakları

• Özellikle sanayi devriminden başlayarak enerji kaynakları giderek önem kazanmıştır. Sırasıyla kömür, petrol,nükleer enerji ve doğalgaz önem kazanmıştır. Önümüzdeki dönemde ise temiz ve alternatif enerji kaynakları daha önemli hale gelecektir.

1. Nükleer Enerji

• Dünya ülkeleri artan enerji ihtiyaçlarını karşılamak için 50 yıldır nükleer enerjiyi kullanmaktadır.
• Nükleer teknoloji, dünyanın elektrik ihtiyacının %17’sini karşılamanın yanı sıra tıpta, gemicilikte ve sanayide de kullanılmaktadır.

Nükleer Enerji Kullanan Ülkeler

2. Alternatif Enerji Kaynakları

Alternatif enerji kaynaları, bilinen fosil yakıtların yerini bir ölçüde alması, üretim ve kullanım sırasında çevre dostu olması gibi özellikleriyle değer kazanmaktadır.

a. Dünya’da Güneş Enerjisi

• Temiz ve ucuz bir enerji kaynağıdır. Bazı bölgelerde yıl boyunca, bazı bölgelerde ise mevsimlik dalgalanmalar gösteren güneş enerjisi, ülkeleri diğer enerji kaynaklarına bağımlılıktan kurtaracak potansiyele sahiptir.

Güneş enerjisinden;

• 
  Binaların ısınmasında ve sıcak su ihtiyaçlarının karşılanmasında
• 
  Elektrik enerjisi üretiminde
• 
  Seraların ısıtılmasında
• 
  Taşıtlarda
• 
  Güneş ocaklarında (mutfaklarda) yararlanılmaktadır.

b. Biyoenerji

• İnsanlar tarafından doğal ürünlerden elde edilen enerjidir.
• Biyokütle enerjisi: Organik maddelerden enerji kaynağı olarak yararlanılmasıdır. Bitki ve hayvan atıklarından yararlanma yöntemleridir.

Başlıca biyokütle kaynakları şunlardır:

• 
  Odun (çeşitli ağaçlar)
• 
  Yağlı tohum bitkileri (kolza, ayçiçeği, mısır, soya, aspir gibi.)
• 
  Karbonhidratlı bitkiler (patates, buğday, pancar)
• 
  Elyaşı bitkiler (keten, kenevir)
• 
  Protein bitkileri (bezelye, fasulye)
• 
  Bitkisel atıklar (dal, sap, saman, kök, kabuk)
• 
  şehirsel ve endüstriyel atıklar
• 
  Hayvansal atıklar

Biyogaz (biyomass) enerjisi: Organik bazlı atık/artıkların oksijensiz ortamda fermantasyonu sonucu ortaya çıkan gazdır.
Hindistan, Çin, Brezilya, Kanada ve Almanya da biyogaz elde edilen santraller vardır.

• Biyodizel: Kolza, soya, ayçiçeği gibi yağlı tohum bitkilerinden elde edilen yağların veya hayvansal yağların alkol ile reaksiyonu sonucunda elde edilen yakıttır.
• Biyodizel üretiminde kullanılan kolza tarlası

c. Hidrojen Enerji

• Hidrojen, dünyada en yaygın bulunan elementtir.
• Artan çevre sorunları ve küresel ısınma, fosil yakıtların hızla tükenmesi, hidrojen gibi yakıtları cazip duruma getirmektedir.
• Hidrojen; motor yakıtı olarak kullanılabildiği gibi sanayide, elektrik üretiminde ve konutların ısıtılmasında kullanılabilir.

d. Rüzgar Enerjisi

• Dünyada kullanılan en eski enerji kaynaklarından biridir.
• Bugün alternatif enerji kaynağı olarak özellikle ABD ve Danimarka’da enerji üretiminde kullanımı artmaktadır.

e. Jeotermal Enerji

• Jeotermal enerji kırık hatları boyunca yeryüzüne çıkan sıcak ya da buharlı sulardan elde edilir.
• Jeotermal enerjiden dünyanın çeşitli yerlerinde ısınmada, seracılıkta, endüstride, elektrik üretiminde yararlanılmaktadır.

f. Dalga Enerjisi

• Okyanuslardaki büyük dalgalar kirletici etkisi olmayan önemli enerji kaynaklarıdır.
• Fransa Manş kıyılarında bir dalga enerjisi santralini 1966 yılında devreye sokmuştur.
• ABD’de “okyanus kabarma ve dalga enerjisi dönüşüm sistemi” adı verilen bir proje uygulamaya başlamıştır.

g. Gelgit Enerjisi

• Okyanus kıyılarında gelgit genliğinin büyük olması enerji elde etmeyi kolaylaştırmaktadır. Fransa, Rusya, Çin ve Kanada gelgit enerjisi üreten santraller kurmuşlardır.

h. Çöp (Atık) Enerjisi

• Çöp ve katı atıkların yakılması ile Almanya ve bazı ülkelerde elektrik üretilmektedir. Münih kentinde yer alan santral günde 70.000 ton çöpü işleyerek elektrik üretmektedir.

3. Hidroelektrik Enerjisi (Su Gücü)

• Akarsulardan elektrik enerjisi üretimidir.
• Dünya da potansiyelin halen 1/3’ü kullanılmaktadır. Barajların arazi kullanımında oluşturduğu değişiklikler, tarım topraklarının ve yerleşim alanlarının sular altında kalması, doğal bitki ve hayvan türlerinin etkilenmesi, barajların kısa sürede dolması su kullanım kalitesi üzerinde etkileri vardır.
• Bunların sosyal etkileri erken planlama aşamasında alınacak uygun önlemlerle en aza indirilebilir.