Doğal Unsurların Göstergesi: Bitkiler
Türkiye bitki tür ve çeşitleri bakımından dünyanın en zengin ülkelerinden biridir. Türkiye’deki bitki türleri Avrupa Kıtasındaki bitki türlerinden daha fazladır.
ÖRNEK:Türkiye’deki doğal bitki örtüsü dağılışını gösteren bir haritadan, aşağıdakilerden hangisiyle ilgili bilgi edinilebilir?
A) Nüfus yoğunluğuyla
B) Hayvancılıkta uygulanan yöntemlerle
C) Akarsu havzalarının genişliğiyle
D) İklim tipleriyle
E) Ulaşım olanaklarıyla
2001 ÖSS
ÇÖZÜM: Ekvatordan kutba doğru sıcaklık ve yağışın yıl içinde dağılışına bağlı olarak bitki örtüsü de değişir.
Yanıt D
Ülkemizde Görülen Başlıca Bitki Toplulukları
Ormanlar
Ülkemizin yaklaşık %27,64’ü ormanlarla kaplıdır. Bu ormanların %80’den fazlası kıyı kesimlerinde yer alır. Ormanlar en çok Karadeniz bölgesinde, en az ise Güney Doğu Anadolu bölgesinde yer kaplar.
Maki
- Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde, kızılçamların tahrip edildiği kıyı kuşağında geniş alanlar kaplar. Bodur ağaç ve çalılardan oluşur. Kalın, tüylü, sert yaprakları bütün yıl yeşil kalır. Yaz kuraklığına dayanıklıdır. Başlıca maki türleri; zeytin, zakkum, mersin, keçiboynuzu, koca yemiş,defne, sakız ve menengiçtir.
- Akdeniz ve Ege kıyılarında makilerin tahrip edildiği, toprağın inceldiği alanlarda oluşan çalılıklara Garig adı verilir.
- Başlıcaları; lavanta, diken çalısı, süpürge çalısı, yasemin ve fundadır.
- Karadeniz kıyılarında da ormanların tahrip edildiği yerlerde çalılara rastlanır. Bunlara psödomaki (yalancı maki) denir.
- Makilerin çıkabildiği yükseklik Akdeniz kıyılarında
- 700–800 metre, Ege kıyılarında 500–600 metre, Marmara kıyılarında 300–400 metredir. (Enlem–Sıcaklık ilişkisi)
ÖRNEK: Yeryüzünün herhangi bir yerinde, yükseklere çıkıldıkça bitki örtüsü kutuplara yaklaşılıyormuş gibi değişikliğe uğrar.
Türkiye ile ilgili aşağıdaki gözlemlerden hangisi, bu genellemeye bir örnektir?
A) Akdeniz ikliminin görüldüğü yerlerde ormanların tahrip edilmesiyle makilerin geniş yer kaplaması
B) Kuzey Anadolu Dağları’nda 1000–1200 metreden sonra geniş yapraklı ormanların yerini iğne yapraklılara bırakması
C) Akdeniz iklimine özgü bazı bitki türlerinin Karadeniz Bölgesi’nin kıyı kesiminde de görülmesi
E) Torosların kuzey ve güney yamaçlarında orman üst sınırının farklı olması
2005 ÖSS
ÇÖZÜM: Deniz seviyesinden yükseklere, ekvatordan kutuplara doğru gidildikçe sıcaklık azalacağından bitki türlerinde yayvan–karma ve iğne şeklinde yaprak değişmesi olur.
Kuzey Anadolu’da yükseklerde iğne yapraklı ormanlara rastlanması sıcaklık azalmasıyla ilgilidir.
Yanıt B
Bozkır (Step)
- Kurak ve yarı kurak bölgelerde, ilkbahar yağışlarıyla yeşeren ve yaz kuraklığının etkisiyle sararıp kuruyan ot topluluklarıdır. Geven, koyun yumağı, üzerlik, yavşan otu, gelincik, peygamber çiçeği yaygın görülen ot türleridir. Ülkemizin iç bölgelerinde yaygın olarak görülür. İç bölgelerde ormanların tahrip edilmesi sonucu oluşan bozkır alanlarına Antropojen bozkır adı verilir.
Çayır (Alpin Çayır)
- İlkbaharda yeşeren, yaz yağışları ile yeşil kalan uzun boylu otlardır. Erzurum–Kars platolarıyla, dağların yüksek kesimlerinde görülür, Büyükbaş hayvancılık yapılır.
- Çayır alanlarında geven, yumak ,tarla sarmaşığı, düğün çiçeği, orman gülü, mine, kar çiçekleri ve kardelenler görülür.
