Doğal ve Beşeri Unsurların Ekonomiye Etkisi

Üretim, Dağıtım ve Tüketimi Etkileyen Faktörler

a. Doğal Faktörler

1. Sanayi kuruluşları için yer seçimi
2. Hammaddeye yakınlık: özelilkle çabuk bozulabilenler; meyve ve sebze konserve üretimi, balık ve hayvansal ürün üretiminde
3. Su kaynaklarına yakınlık: kağıt ve demir–çelik sanayisi ile termik ve nükleer santrallerde
4. İklim koşulları: uçak, gemi sanayinde doğrudan tarım v ehayvan ürünlerine dayalı sanayi kollarında dolaylı etkiye sahiptir.
5. Yerşekilleri, ulaşımı etkilediği için dolaylı olarak üretim, dağıtım ve tüketim faaliyetlerini de etkiler.
6. Enerji üretimi ve dağıtımı’da iklim ve yerşekillerinden etkilenir.

ÖRNEK: Aşağıdakilerden hangisi, fabrika kurulacak bir yörede bulunması gereken özelliklerden biri değildir?
A) Su kaynaklarının bol olması
B) Hammadde sağlamanın kolay olması
C) Enerji sağlamanın kolay olması
D) Nüfus yoğunluğunun fazla olması
E) Ulaşım olanaklarının yeterli olması

ÇÖZÜM: Fabrika kurulacak yerde nüfusun seyrek ya da sık olması belirleyici değildir.
Yanıt D

ÖRNEK:Aşağıdaki endüstri kuruluşlarının Türkiye’deki coğrafi dağılışı göz önüne alındığında, fabrikaların yeri belirlenirken, hammaddeye yakınlık hangisinde öncelikle etkili olmuştur?
A) Demir–çelik B) fieker C) Deri D) Otomotiv E) Petro–kimya

ÇÖZÜM:Şeker pancarı hasattan sonra çabuk bozulduğundan fabrikası üretim alanlarına yakın kurulmuştur.
Yanıt B

b. Beşeri Faktörler

• Beşeri faktörler üretim, dağıtım ve tüketim üzerinde etkili olur, doğal faktörlerle de sıkı bir ilişki içindedir.
• Bölgeler arasındaki ekonomik gelişmenin farklılığı da üretim, dağıtım ve tüketim faaliyetlerini geliştirir.

c. Üretim, Dağıtım ve Tüketim Sektörlerinin Etkileşimi

1. Tarım ve Hayvancılıkta Etkileşim

• Tarımdaki gelişmeler ile birim alandan alınan verim ve üretim artmıştır. Ulaşım ve taşımacılığın gelişmesi bu ürünlerin pazarlara ve sanayi kuruluşlarına dağıtımını kolaylaştırmıştır. Hayvancılıkta da tarıma benzer gelişmeler yaşanmıştır.

2. Tüketimin üretimi Etkilemesi

• Nüfusun ve dış ülkelere pazarlama olanaklarının artması üretim artışına temel oluşturur.

3. Tüketimin Fazla Olması Üretimi Nasıl Etkiler?

• Tüketimi fazla olan ve uzun süre saklanabilen ürünlerde (Buğday, Kahve gibi) ekim alanları ve üretim artışı görülür.

4. Üretim, Tüketim ve Dağıtımın Yeni Sektörlerin Ortaya Çıkmasına Etkisi

• Bilim ve teknolojideki gelişmeler üretim, dağıtım ve tüketimde yeni sektörlerin ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Örneğin;
balıkçılık, konservecilikte olduğu gibi.

5. Tükenebilir Enerji Kaynaklarında Üretim, Dağıtım, Tüketim İlişkisi

• Enerji kaynaklarının özellikle taş kömürünün varlığı ülkelerin metal sanayinde gelişmelerini sağlamıştır. ABD, Almanya, İngiltere, Rusya gibi. Metal sanayinin gelişmesi dağıtım ve ticaret gibi ekonomik faaliyet kollarının da gelişmesine neden olmuştur.