Doğu Anadolu Bölgesi

Dogu_Anadolu_Bolgesi_haritasi

Konum: Türkiye’nin en doğusunda yer alan bölge yurdumuzun en büyük coğrafi bölgesidir.

a. Bölgenin Fiziki Özellikleri

a. Bölgenin Yeryüzü Şekilleri

2000-2200 m civarındaki yükseltisiyle ortalama yükseltisi en fazla olan bölgemizdir.
Türkiye’nin çatısı olarak adlandırılan bölgenin en alçak yeri 850 m yükseltideki Iğdır Ovası’dır.

Nemrut, Süphan, Tendürek ve Ağrı (5137 m) volkanik dağları yer alır.
Ağrı Dağı Türkiye’nin en yüksek noktasıdır.
Platoların geniş alan kapladığı bölgede Erzurum-Kars en yüksek platomuzdur.

Bölgedeki Yerşekillerinin Başlıca Etkileri:

Yükseltinin artışı sıcaklığı düşürmüştür.
Ekili-dikili alanların az olmasından dolayı hayvancılık önem kazanmıştır.
Yükselti akarsuların debilerini, tarım ürünlerini, sosyal ve ekonomik yapıyı etkilemiştir.

b. Akarsu ve Göller

Hazar Denizi’ne dökülen Aras ve Kura nehirleri ile Basra Körfezine dökülen Fırat ve Dicle başlıca akarsularıdır.
Akarsuların akımları kar yağışları ve don olayından dolayı kışın azalırken sıcaklığın artmasıyla birlikte ilkbahar ve yaz başında (kar erimeleriyle) artar.
Rejimleri düzensiz olan akarsuların yatak eğimleri fazla olduğu için hidroelektrik enerji potansiyelleri yüksektir.
Türkiye’nin en büyük gölü olan Van Gölü bu bölgededir.
3712 km2 alan kaplayan göl kapalı havza olup, suları sodalıdır.
Bölgede yer alan diğer göller Erçek, Nazik, Haçlı,
Nemrut, Balık ve Çıldır gölleridir.

c. İklim ve bitki örtüsü

Yükselti ve karasallık bölgenin iklimi üzerinde etkili olmuştur.
Sert karasal iklim yaşanan bölgede kış mevsimi uzun ve soğuktur.
Kış yağışları genelde kar şeklinde olup yaz mevsimi kısa sürer.
Doğal bitki örtüsü ovalarda bozkır yaz yağışı alan yerlerde ise dağ çayırlarıdır.

ÖRNEK: İç Anadolu bölgesiyle yaklaşık aynı enlemler arasında bulunmasına karşın, Doğu Anadolu bölgesinde kış neden daha sert ve uzun geçmektedir?
A) Doğusunda büyük bir kara parçası bulunmasından
B) Deniz etkisine kapalı olmasından
C) Bölgenin sık sık yüksek basınç merkezi olmasından
D) Kafkaslardan sürekli soğuk hava gelmesinden
E) Ortalama yükseltisinin fazla olmasından
1981 ÖYS
ÇÖZÜM: Doğu Anadolu, ortalama yükseltisi çok fazla olan bölgemizdir.Bu özellik, bölgenin ortalama sıcaklığının İç Anadolu’dan daha düşük olması sonucunu getirir. Bu nedenle
Doğu Anadolu’da kış daha sert ve uzun geçer.
Yanıt E

b. Nüfus ve Yerleşme

Yüzölçümü en geniş olan bölgemizde yerşekilleri ve iklimin elverişsizliği nedeniyle nüfus azdır.
Ayrıca alanın genişliği nüfus yoğunluğunun iyice azalmasına neden olmuştur.
Sanayinin gelişmediği bölge dışarıya çok fazla göç verirken, tarım alanlarının dar olması tarımsal nüfus yoğunluğunun fazla olmasını sağlamıştır.

c. Ekonomik Etkinlikler

a. Tarım

Engebeli yerşekilleri nedeniyle bölgenin sadece %10’unda tarım yapılabilir. (Elbistan, Malatya, Elazığ ve Muş ovaları)
En fazla tarımı yapılan ürün arpa ve buğdaydır.
Özel konumundan dolayı Iğdır’da pamuk yetiştirilirken, Malatya’da yetiştirilen kayısı Türkiye’de ilk sıradadır.
Sıcaklığın yetersiz olması sebze tarımının gelişmemesine neden olmuştur.

b. Hayvancılık

Tarım alanlarının az yer tutması hayvancılığı teşvik etmiştir.
Yaz yağışlarının görüldüğü Erzurum-Kars Bölümü’nde büyükbaş hayvancılık faaliyeti yapılır.
Ayrıca Hakkari, Kars ve Bitlis’te arıcılık faaliyeti yapılmaktadır.

d. Yeraltı Zenginlikleri ve Endüstri

Doğu Anadolu Bölgesi ve özellikle Yukarı Fırat Bölümü Türkiye’de maden çeşitliliğinin en fazla olduğu yerdir.
Demir: Sivas (Divriği), Malatya (Hekimhan, Hasan Çelebi)
Krom: Elazığ (Maden, Guleman), Palu
Bakır: Elazığ (Maden), Ergani, Pötürge
Kurşun-Çinko: Elazığ (Keban)
Linyit: Afşin – Elbistan
Oltutaşı: Erzurum
Kayatuzu: Kars (Kağızman)
Et kombinaları: Malatya, Erzurum, Van
Şeker fabrikaları: Malatya, Elazığ, Muş
Dokuma fabrikaları: Malatya ve Elazığ
Sigara fabrikaları: Malatya ve Bitlis
Çimento fabrikaları: Erzurum, Kars

e. Bölgenin Bölümleri

1. Yukarı Fırat Bölümü

Tarım alanlarının genişliği ve ikliminin daha elverişli olması nedeniyle bölgenin en gelişmiş bölümüdür.
Türkiye’nin yeraltı kaynakları bakımından en zengin olduğu bölümüdür.
Türkiye’de hidroelektrik enerji potansiyelinin en fazla olduğu bölümdür.

2. Yukarı Murat – Van Bölümü

Türkiye’nin en büyük gölü bu bölümdedir.
İklimi Van Gölü’nün etkisiyle Erzurum-Kars Bölümüne göre daha ılımandır.

3. Erzurum – Kars Bölümü

Yüksek platolar (Erzurum-Kars) ve yüksek ovaların (Pasinler) olduğu bölümdür.
Türkiye’de kışların en uzun, en soğuk ve en sert geçtiği yazlarında en kısa, sıcak ve yağışlı geçtiği bölümdür.

4. Hakkari Bölümü

Güneydoğu Torosların yüksek dorukları (Buzul, Sat Dağları) burada yer alır.
Nüfus yoğunluğunun çok az olduğu bölge balları ile ünlüdür.