Dolaylama

Bir varlığın ya da kavramın birden fazla sözcükle ifade edilmesidir. Aslan için “ormanlar kralı”, kömür için “karaelmas”, balık için “derya kuzusu” denmesi yaygın dolaylama örneklerindendir.

Çeşitli Dolaylama Örnekleri

A. Tür adları için kullanılanlar
File bekçisi (kaleci), Yedinci sanat (sinema), İnce hastalık (verem), Meşin yuvarlak (top), Bacasız sanayi (turizm),
Delikli demir (tüfek), Evin direşi (baba), Beyaz perde(sinema), Beyaz altın (pamuk), Beyaz cam (televizyon),
Sihirli kutu (televizyon), Saray yavrusu (konak), Ekmek kapısı (iş), Aş damı (mutfak), Baba ocaşı (Yurt, ev),
Deniz kurdu (denizci), Beyaz iksir (süt), Ahmak ıslatan (yaşmur) …

B. Yer adları için kullanılanlar
Altın boynuz (Haliç), Kara kıta (Afrika), Yavru vatan (Kıbrıs), Güller diyarı (Isparta), Kızıl gezegen (Mars), Dünyanın tepesi (Everest), Yedi tepeli şehir (İstanbul), Medeniyetler beşişi (Mezopotamya), Ege’nin incisi (İzmir)…

C. Kişi adları için kullanılanlar
Ulu önder (Atatürk), Sanat güneşi (Zeki Müren), Minik serçe (Sezen Aksu), Cep Herkülü (Naim Süleymanoşlu)…

Dolaylama ile belirtilen isimlerde ad aktarması da görülebilir.

Örnek: Ege’nin incisi Yunan işgaline karşı tek vücut olup direndi.(Ege’nin incisi, İzmir’dir; ancak burada İzmir, İzmir halkının yerine kullanılmıştır.)

Güzel adlandırma
Günlük yaşamda söylenmesi kaba sayılan bazı sözlerin daha ince ve güzel bir şekilde söylenmesine denir.
Örnek: “ölmek” yerine “hayata gözlerini yummak”