Cümlenin Öğeleri
(Dolaylı Tümleç)
Yüklemin yöneldiği, bulunduğu, çıktığı yeri gösteren öğedir. Yükleme sorulan “-e”, “-de” ve “-den” hal eklerini alan sorulara aynı ekleri alarak cevap veren sözcük ya da söz öbekleri dolaylı tümleç görevinde bulunur. Soruların ve cevapların aynı ekleri alması zorunluluğu bunun diğer öğelerle karışmasına engel olur. Bunu örneklerle açıklayalım.
“Elindeki kitap ve defterleri bana verdi.”
cümlesinde altı çizili öğeyi bulabilmek için yükleme “kime” sorusunu soruyoruz. Soru da cevap da aynı eki almış. Öyleyse “bana” sözü dolaylı tümleçtir.
“Sizinle ancak yaza görüşürüz.”
cümlesinde altı çizili sözcük de “-e” hal ekini almıştır. Ancak bu öğeyi bulmak için yükleme “ne zaman” sorusunu soruyoruz. Görüldüğü gibi soru hal eki almadan soruluyor. Öyleyse bu, “-e” hal eki almış olmasına rağmen dolaylı tümleç değildir.
“Kimseye sormadan dışarı çıktı.”
cümlesinde ise altı çizili öğeyi bulmak için yükleme “nereye” sorusunu soruyoruz. Bu durumda soru, “-e” hal eki almış, ancak “dışarı” sözü aynı eki almamış. Öyleyse buna da dolaylı tümleç diyemeyiz.
Görüldüğü gibi sorular ve cevapların aynı ekleri alması koşulu, birbiriyle karışan öğeleri ayırt etmemizi sağlıyor.
Aynı durumu “-de” ve “-den” eklerinde de görebiliriz.
“Beni sınıfta iki saattir bekliyormuş.”
cümlesindeki altı çizili öğeyi cevap olarak almak için, yükleme “nerede” sorusunu soruyoruz. Öyleyse bu öğe dolaylı tümleçtir.
“Hepimiz iki saattir ayakta bekliyoruz.”
cümlesinde ise altı çizili öğeyi bulabilmek için yükleme “nasıl” sorusunu sormamız gerekiyor. Görüldüğü gibi soru “-de” ekiyle sorulmamış. Demek ki öğe dolaylı tümleç değil.
“O, iki gün önce buradan ayrıldı.”
cümlesinde altı çizili öğe “nereden” sorusuna cevap vererek dolaylı tümleç olmuş.
“Senin de gelmeni yürekten isterdim.”
cümlesinde altı çizili öğe “nasıl” sorusuna cevap verdiğinden dolaylı tümleç değildir.
“Şu elmadan üç kilo verir misin?”
cümlesinde altı çizili öğeyi bulmak için “neyden” sorusunu yükleme soruyoruz. Cevap geldiğinden öğe dolaylı tümleçtir.
“Hastalandığından gelmedi.”
cümlesinde altı çizili öğeyi ise “niçin” sorusuyla buluyoruz. Öyleyse bu, dolaylı tümleç değildir.
Örnekleri daha da çoğaltabiliriz. Burada unutmamamız gereken, soruyla cevabın aynı ekleri (-e, -de, -den) almasıdır. Dolaylı tümleci bulduran soruları ezberlemek yerine, bunu kavramak daha avantajlı bir yoldur.
|» Bu konuyla ilgili test çöz! « |
|» Cümlenin Öğeleri Sayfasına Dön! « |
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
işime fazla yaramadı ama yine de çok teşekkürler arkadaşlar
Ben kırklareliden kübra 7. sınıf öğrencisiyim bu site gerçekten güzel olmuş ama bir isteğim var polis haftasıyla ilgili şiir yayımlarsanız mutlu olurum ve ödevlerimi yapmış olurum gereğini yaparsanız çok sevinirim ilginiz için teşikkürler
Bence çok güzel bir anlatım yapmışlar tebrikler Ben daha 4. sınıf öğrenciyisiyim…
Ve ne varsa burada bulabildim. Teşekkürler http://www.bilgicik.com beğenmeyenlere ise şunu söyleyeyim beğenmeyenden çok beğenen var bunudaa iyi belleyin. Hoşçakalın umarım okuyorsunuzdur.
Bu site çok güzel ben 6. Sınıf öğrencisiyim bu site kadar açıklayıcı bir site görmedim. Bu siteyi beğenmiyenler ise derse alakası olmayan kişilerdir. Türkçe öğretmeni olan annemi de okul hayatında başarılar dilerim ve derslerimde çok başarılıyım.
Ben lise 1 öğrencisi olarak bu siteyi çok beğendim, çok işime yaradı, yazılılara çalışırken büyük bir yardımcısı oldu. Bu siteyi beğenmeyenler yalandan kafadan uydurup yazanlardır. Bu siteyi hazırlyana çok teşekkür ederim…
Çok güzel bir site ben 7. sınıf öğrencisiyim yarın da bu konu ile ilgili sınavım vardı çok yardımcı oldu teşekkür ederim.
Bence de özleme katılıyorum çok güzel bana da çok yardımcı oldu sağ olun bu siteyi hazırlayanlara bir teşekkür borcumuz var…
Çok teşekkür ederim sizin sayenizde yazılıma daha iyi çalışabildim. Bilgileriniz için teşekkür ederim.
Cümlenin öğelerini çok iyi anladım. Herkese teşekkürler..
Ben bu sıteyı cokk begendım. Her ısteım konuyu bulabılıyorum. Ne mutlu bana.
Çok güzel bir site.. Türkçe proje ödevimi yaparken çok faydalı oldu bu site.
Bu site sayesinde Türkçe yazılısından 5 aldım… Artık her ödevimi buradan yapıyorum.
bu site ödevimi yapmamız konusunda bize çok yardımcı oldu.. sınavımıza bu siteden çalışabiliyoruz.
Arkadaşlar size katılıyorum. Ben dil biligisi kitabı hazırlıyorum, ödev verildi. Cümlenin öğeleri konusunu rahatlıkla buldum. Bu sitede emeği geçen herkese teşekkür ederim.
Ben 8. sınıf öğrencisiim. Gerçekten güzel bir site olmuş. Öödevimi de rahatlıkca buldum.
Burada bütün arkadaşlar gibi ben de şunu hatırlatmak istiyorum: Siteniz mükemmel olmuş. Ben dönem ödevimi buradan yazıyorum. Lise 2 öğrencisiyim ve eminim ki buradaki bilgiler sayesinde 80 den aşağı not almayacağım… Emeği geçen bütün arkadaşlara selam olsun, teşekkürlerimi arz ederim…
Lütfen şu anlatımları çözümleyerek gösteriniz. Ne olur bana çözümlemesi lazım. Çözümlemesi olmadan anlayamıyorum.
Siz bir harikasınız. Aklımda su an luzumsuz seylerle ugrasırken sizi buldum. Hakikaten süper bir yer. Ders çalışmak daha kolay ve düzenli bir hall almış. Emeği geçen herkese bin kere tşkler.
Çok güzel bir site. Ben 8. sınıf öğrensisiyim. Aylin seni tanıyorum galiba. Sınıf arkadaşım mısın?
Gerçekten çok güzel bir site, burası benim çok işime yarayacak bu siteyi yapan kişiye teşekkürler…