Cümlenin Öğeleri
(Dolaylı Tümleç)
Yüklemin yöneldiği, bulunduğu, çıktığı yeri gösteren öğedir. Yükleme sorulan “-e”, “-de” ve “-den” hal eklerini alan sorulara aynı ekleri alarak cevap veren sözcük ya da söz öbekleri dolaylı tümleç görevinde bulunur. Soruların ve cevapların aynı ekleri alması zorunluluğu bunun diğer öğelerle karışmasına engel olur. Bunu örneklerle açıklayalım.
“Elindeki kitap ve defterleri bana verdi.”
cümlesinde altı çizili öğeyi bulabilmek için yükleme “kime” sorusunu soruyoruz. Soru da cevap da aynı eki almış. Öyleyse “bana” sözü dolaylı tümleçtir.
“Sizinle ancak yaza görüşürüz.”
cümlesinde altı çizili sözcük de “-e” hal ekini almıştır. Ancak bu öğeyi bulmak için yükleme “ne zaman” sorusunu soruyoruz. Görüldüğü gibi soru hal eki almadan soruluyor. Öyleyse bu, “-e” hal eki almış olmasına rağmen dolaylı tümleç değildir.
“Kimseye sormadan dışarı çıktı.”
cümlesinde ise altı çizili öğeyi bulmak için yükleme “nereye” sorusunu soruyoruz. Bu durumda soru, “-e” hal eki almış, ancak “dışarı” sözü aynı eki almamış. Öyleyse buna da dolaylı tümleç diyemeyiz.
Görüldüğü gibi sorular ve cevapların aynı ekleri alması koşulu, birbiriyle karışan öğeleri ayırt etmemizi sağlıyor.
Aynı durumu “-de” ve “-den” eklerinde de görebiliriz.
“Beni sınıfta iki saattir bekliyormuş.”
cümlesindeki altı çizili öğeyi cevap olarak almak için, yükleme “nerede” sorusunu soruyoruz. Öyleyse bu öğe dolaylı tümleçtir.
“Hepimiz iki saattir ayakta bekliyoruz.”
cümlesinde ise altı çizili öğeyi bulabilmek için yükleme “nasıl” sorusunu sormamız gerekiyor. Görüldüğü gibi soru “-de” ekiyle sorulmamış. Demek ki öğe dolaylı tümleç değil.
“o, iki gün önce buradan ayrıldı.”
cümlesinde altı çizili öğe “nereden” sorusuna cevap vererek dolaylı tümleç olmuş.
“Senin de gelmeni yürekten isterdim.”
cümlesinde altı çizili öğe “nasıl” sorusuna cevap verdiğinden dolaylı tümleç değildir.
“Şu elmadan üç kilo verir misin?”
cümlesinde altı çizili öğeyi bulmak için “neyden” sorusunu yükleme soruyoruz. Cevap geldiğinden öğe dolaylı tümleçtir.
“Hastalandığından gelmedi.”
cümlesinde altı çizili öğeyi ise “niçin” sorusuyla buluyoruz. Öyleyse bu, dolaylı tümleç değildir.
Örnekleri daha da çoğaltabiliriz. Burada unutmamamız gereken, soruyla cevabın aynı ekleri (-e, -de, -den) almasıdır. Dolaylı tümleci bulduran soruları ezberlemek yerine, bunu kavramak daha avantajlı bir yoldur.
|» Bu konuyla ilgili test çöz! « |
|» Cümlenin Öğeleri Sayfasına Dön! « |
not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
Kardesım super olmus tam sınav vardı hazırlık oldu cok tesekkurler.
Bence de çok güzel bir site.
‘Dolaylı tümleç değildir’ yazmışsınız yanına bir de ne (hangi öğe) olduğunu yazarsanız iyi olur.
Türkçe dersini seviyorum ama bu konudan pek bir şey anlamadım.Çok zor bir konu gibi ama çok çalışınca anlaşılır.Çok çalıştığım halde aradan 1-2 gün geçiyor unutuyorum.Ama çook seviyorum Türkçe dersini büyüyünce de inşallah Türkçe öğretmeni olacağım.Ama böyle bu konuyu unutursam olamayacağım gibi. :p
Çok güzel olmuş…
Bu siteyi kurandan allah razı olsun bana çok yardımcı oldu teşekür edrim.
Bence süper bir site olmuş çok beğendim.
Harika bir site bu arada Türk milleti adına özür dilerim.
Güzel siteymiş sınavıma buradan çalışıyorum umarım iyi not alırım.
Vallaha çok güzel bir site yapanlardan Allah razı olsun. Türkçe dersinden sınavım vardı her şeyi öğrendim. Teşekkürler.
Bilgicik sitesine cok tesekkur ediyorum çok ayrınlıtılı anlatılmış konuya gore testlerde konulmuş çok super yaa çok teşekkürler sağolun.
Bencede cok güzel bir site suan performans ödevimi bu siteden yapıyorum ve aradıgım hersey burada mevcut böyle bir siteyi sundunuz için teşekkürler. 🙂
Bence harika dersime çok yardımcı oluyor sınavlar çok iyi gerçi çok teşekkür ederim.
Merhaba ben Doğukan Yüksel size verdiğiniz bilgiler için çok teşekkür ederim. Ben 5-a öğrencisi Doğukan
Bu site çok güzel bir site.Okulda olmadığım birgün veya anlamadığım konuları genellikle burdan anlıyorum çok güzel bir site.Dersi anlamayan kişilere tavsiye ediyorum.
Süper bir site ya tebrik ederim.
Harika bir site bayıldım yaaa. Anlatımda süper. Emeği geçen herkese teşekürler.
Ben bu siteyi çok seviyorum ve hep burdan indiriyorum slaytları.
Bence güzel olmuş keşke okulda da bu kadar basit ve açık anlatsalar teşekkür ederim.
Çok güzel bir site derslerimi burdan çalışıyorum sorumluluk sınavında ” İNŞALLAH ” Dil ve Anlatım dersinden geçerim.