Duraklama Devri Siyasi İlişkiler

1. Osmanlı-İran İlişkileri

•  Kanuni döneminde imzalanan Amasya Antlaşması (1555) ile İran'la yirmi yıllık bir barış dönemi yaşandı.
• Şah Tahmasb'ın ölümü üzerine İran'da çıkan karışıklıklardan yararlanmak isteyen Osmanlı imparatorluğu İran üzerine sefer düzenledi (1577). Kafkasya'nın bir bölümünü ele geçirdi. Ferhat Paşa (İstanbul Antlaşması) imzalandı (1590). Antlaşmaya göre, Azerbaycan, Gürcistan, Luristan ve Dağıstan bölgeleri Osmanlı imparatorluğu'na verildi. Ferhat Paşa Antlaşması ile Osmanlı doğuda en geniş sınırlara ulaşmıştır.
• Osmanlı imparatorluğu'nun Avusturya ile savaşmasını fırsat bilen İran ordusu OsmanlIlara saldırdı. iki yönde savaşmak zorunda kalan Osmanlı Devleti İran'la anlaşmak zorunda kaldı.

Nasuh Paşa Antlaşması (1611)'na göre,

1. OsmanlIlar Ferhat Paşa Antlaşması ile aldıkları yerleri geri verecekti.
2. İran, her yıl Osmanlı Devleti'ne 200 deve yükü ipek verecekti.
y İran'ın 200 deve yükü ipeği vermemesi üzerine Osmanlı Devleti İran'a saldırdı. Savaş Serav Antlaşması ile (1618) sona erdi. Nasuh Paşa yenilendi. İranlılar Bağdat'ı hile ile alınca savaş yeniden başladı.
IV. Murat'ın Revan ve Bağdat seferleri sonunda Kasr-ı Şirin Antlaşması yapıldı.
Kasr-ı Şirin Antlaşması Antlaşması (1639)'na göre,

1. Azerbaycan ve Revan İran'a bırakıldı.
2. Bağdat Osmanlı Devleti'nde kaldı.
3. Bugünkü Türkiye-iran sınırı çizilmiş oldu.

• 1722-1740 Osmanlı İran savaşları sonucunda Kasr-ı Şirin Antlaşması esas alınmıştır.

2. Osmanlı-Venedik İlişkileri

•  Venedik egemenliğinde bulunan Girit Adası'ndaki Hristiyan korsanlar Doğu Akdeniz'in güvenliğini bozuyorlardı. Adayı Fazıl Ahmet Paşa Girit yirmi beş yılda alabilmiştir (1699).

NOT: Yirmi beş yılda Girit'in alınabilmesi Osmanlı donanmasının zayıfladığını gösterir.
UYARI: Girit, XIX. yüzyılda Doğu sorununun (Şark meselesinin) bir parçası olup 1897 Türk-Yunan savaşına sebep oldu.
Ada 1 908 yılında Yunanistan'a bağlandı. Osmanlı Devleti bu durumu 1 913 tarihinde Atina Antlaşması ile onaylamıştır.

• Venedikliler, 1683 Viyana Bozgunu sonucu Avrupa'da oluşturulan “Kutsal ittifak”a katılmışlar, 1699 tarihinde yapılan Karlofça Antlaşması ile Mora Yarımadası'nı almışlardır.

3. Osmanlı-Lehistan (Polonya) İlişkileri

• II. Osman (Genç Osman) zamanında Lehistan'ın Osmanlı egemenliğindeki Boğdan, Erdel ve Eflak'ın iç işlerine karışmasından dolayı, Genç Osman Lehistan üzerine sefer düzenledi. Ancak yeniçerilerin disiplinsizliğinden savaşta başarısız olundu. iki devlet arasında Hotin Antlaşması yapıldı.

Hotin Antlaşması (1621)'na göre,
1. Lehistan ve Osmanlı birbirlerinin topraklarına saldırmayacaktı.
2. Lehistan Kırım Hanlığı'na vergi vermeye devam edecekti.

•  IV. Mehmet (1643-1687) döneminde Osmanlı egemenliğindeki Ukrayna Kazaklarına Lehistan'ın saldırmasıyla başlayan olayda Osmanlı Lehistan'ın içlerine kadar ilerledi. Lehlilerin isteği ile Bucaş Antlaşması yapıldı.

Bucaş Antlaşması (1672)'na göre,
1. Lehistan Podolya'yı OsmanlIlara bıraktı.
2. Ukrayna'nın OsmanlIların koruyuculuğunda olduğu kabul edildi.
UYARI: Bucaş Antlaşması Osmanlı İm paratorluğu'nun batıda en geniş sınırlarına ulaştığı bir antlaşmadır.

4. Osmanlı-Avusturya İlişkileri

•  Osmanlı imparatorluğu birtakım sınır olaylarını bahane ederek Avusturya'ya savaş açtı (1593). Kanuni'den sonra ilk kez sefere çıkan III. Mehmet, Haçova'da Avusturya'yı yendi (1596), Estergon Kalesi'ni aldı. Avusturya'nın Kanije Kalesi'ni almak için başlattığı saldırı kale komutanı Tiryaki Hasan Paşa tarafından püskürtüldü.
• Anadolu'da Celali isyanları'nın yaygınlaşması üzerine Avusturya ile Zitvatoruk Antlaşması yapıldı (1606).

Zitvatoruk Antlaşması (1606)'na göre,
1. Estergon, Kanije, Eğri Kaleleri Osmanlılarda kalacak,
2. Avusturya Osmanlılar'a vergi vermeyecek, bir defaya mahsus olmak üzere savaş tazminatı verecek,
3. Avusturya Arşidükası, Mukaddes roma – Germen imparatoru olarak kabul edilecek, protokol bakımından Osmanlı padişahına eşit olacaktı.
UYARI: Zitvatoruk Antlaşması ile 1 533 tarihinden beri süren Avusturya üstündeki Osmanlı üstünlüğü, yerini eşitliğe bırakıyordu. Bu durum Osmanlı İmparatorluğu'nun Batı karşısında güç kaybettiğinin somut göstergesidir.

•  Avusturya'nın Erdel işlerine karışması üzerine (1622) Fazıl Ahmet Paşa komutasında bir ordu Avusturya üzerine yürüdü. Uyvar Kalesi alındı. “Uyvar önünde Türk kadar kuvvetli” sözünün söylenmesine neden oldu. Vasvar Antlaşması imzalandı(1664).

Vasvar Antlaşması (1664)'na göre,
1. Erdel yine gibi OsmanlIlara bağlı kalacak,
2. Avusturya, OsmanlIlara savaş tazminatı ödeyecek,
3. Uyvar ve Novigrad kaleleri Osmanlı Devleti'nde kalacaktı.
UYARI: Vasvar Antlaşması, Osmanlıların Avusturya ile imzaladığı son kazançlı antlaşmadır.

•  Avusturya imparatoru I. Leopold'un Katolikliği baskıyla Macarlara kabul ettirmeye çalışması üzerine imre Tökeli liderliğinde ayaklanan Macarlar, OsmanlIlardan yardım istediler. Merzifonlu Kara Mustafa Paşa imre Tökeli'yi Orta Macaristan kralı ilan etti.
• Merzifonlu Kara Mustafa hem Macarlara yardım etmek hem de Avusturya'ya ders vermek amacı ile Avusturya'ya savaş ilan etti. Viyana ikinci kez kuşatıldı (1683). Avrupa'da tekrar oluşan Kutsal ittifak karşısında yenilen Osmanlı, Haçlı saldırıları karşısında Karlofça Antlaşması'nı imzalamak zorunda kaldı.

Karlofça Antlaşması (1699)'na göre;
Temeşvar ve Banat dışında bütün Macaristan, Avusturya'ya verilecek, Podolya ve Ukrayna Lehistan'a verilecek, Mora Yarımadası ve Dalmaçya kıyıları Venedik'e verilecekti.
UYARI: Karlofça Osmanlı Imparatorluğu'nun toprak kaybettiği ilk antlaşmadır. Bu Antlaşma ile Osmanlı İmparatorluğunun Orta Avrupa egemenliği son bulmuş, Karlofça Antlaşmasının güvencesi Avusturya'ya bırakılmıştır.

5. Osmanlı-Rus İlişkileri

rusya, Ortodoks olduğu için “Kutsal ittifak”tan ayrı Osmanlı imparatorluğu ile İstanbul Antlaşması'nı imzalamıştır.(1700)
İstanbul Antlaşması (1700)'na göre;
1. Azak Kalesi ve çevresi Ruslara bırakılacak,
2. Ruslar, İstanbul'da sürekli bir elçi bulundurabilecek,
3. Ruslar, kutsal yerleri serbestçe ziyaret edebileceklerdi.
UYARI: İstanbul, Osmanlı İm paratorluğu'nun Rusya ile yaptığı ilk antlaşmadır. Ruslar bu antlaşma ile Karadeniz'e inme şansını elde etmişlerdir.