Duyu Organları

• Canlının iç ve dış ortamında meydana gelen değişiklikler özel hücreler tarafından algılanır.
• Bu hücreler aldıkları uyarıları enerjinin bir çeşidinden başka bir çeşidine çevirirler.
• Beyne iletilen uyarılar burada değerlendirilip cevap oluşturulur.
• Böylece belirli bir duyu alınmış olur.
• Duyu organlarında bulunan ve uyartıları alıp sinir hücrelerine aktaran özel hücrelere reseptör (almaç) denir.
• Reseptörlerin her biri, çok özel bir tür enerjideki değişimleri algılar.
• Reseptörler eşik değer ve üzerindeki tüm uyarı lara cevap verir.
• Bir reseptörün uyarılabilmesi için gerekli eşik değeri, herhangi bir hücrenin uyarılması için gerekenden daha düşüktür.
• Vücudun iç kısımlarında kan ve doku sıvılarındaki osmotik basınç ve pH değişimlerini algılayan reseptörler bulunur.
• Vücudun yüzeyine yakın kısımlarında ise koku, tat,titreşim gibi uyarıları algılayan reseptörler bulunur.
• Vücudumuzda bulunan reseptörler uyaranın cinsine ve uyarının kaynağına göre dört çeşittir.

• Fotoreseptörler: Işığa duyarlı reseptörlerdir.

Örnek
Göz.
Kemoreseptörler: Kimyasal uyarıları algılayan reseptörlerdir.
Örnek
Koku ve tat alma.
Mekanoreseptörler: Mekanik uyarıları algılayan reseptörlerdir.
Örnek
Dokunma, işitme, denge.
Termoreseptörler: Sıcaklık farkını algılayan reseptörler

Reseptörlerin yapı ve fonksiyonu birbirinden farklı olmasına rağmen, hepsi impulsları merkezi sinir sistemine aksiyon potansiyeli ile iletirler.
Duyuların farklı olmasının tek sebebi aynı şekilde iletilen impulsların beyinde farklı şekilde yorumlanmasıdır.

ÖRNEK: Uyarıların alınması, merkezi sinir sistemine iletilmesi ve yorumlanması sürecinde, aşağıdakilerden hangisi duyu sistemlerinin tümü için aynıdır?
A) Duyu hücrelerinin uyarılma biçimi
B) Duyu sinirinden geçen uyarı sayısı
C) Duyu hücrelerinin uyarılmasını sağlayan enerji miktarı
D) Uyarıların beyinde yorumlandığı yer
E) Uyarı iletilirken sinir hücrelerinde oluşan değişiklikler
1989 ÖYS
ÇÖZÜM: Her duyu organında bulunan reseptörler farklıdır. Fotoreseptörler ışıkla, kemoreseptörler kimyasal madde ile,mekanoreseptörler dokunma ile, termoreseptörler sıcaklık değişimi ile uyarılır. Her reseptörün uyarılması için gerekli eşik değer farklıdır. Reseptörlerin uyarılması ile oluşan impulsun beyne iletimi elektrokimyasaldır. Ancak beyinde her duyunun yorumlandığı yer farklıdır.
Yanıt E
Belirli bir duyu için özel reseptörlerin bulunduğu organlar duyu organları bu organlardan oluşan sistem ise duyu sistemidir.