Edat Tümleci

Cümlede yer alan edatlar ve edat grupları edat tümlecini oluştururlar. Edat tümlecinin soruları da edatla birleşmiş şekildedir. Bu soruların belli başlıları:
NEYLE, KİMİNLE, KİM İÇİN, NEYE GÖRE, NE GİBİ…
Ankara’ya uçakla gidelim. (neyle)
fiu an kardeşimle kalıyorum. (kiminle)
Bu keki sizin için yaptık. (kim için)
İşi kuralına göre yapayım. (neye göre)

• Edat tümleçleri söz öbeklerinden oluşabilir.

Bir dostunun işi için devreye girdi.

• Diğer öğeler gibi açıklayıcısı olabilir.

Bahadır’la -teyzesinin oğlu- yine tartıştılar.

• Sıralı bağlı cümlelerde ortak öğe olarak kullanılabilir.

Bisikletle ilçeye gitti, oradan çıkıp köye yöneldi ve akşamüzeri geri döndü

Not: Edat tümleci birçok kaynakta zarf tümlecine dahil edilmektedir.
Örnek: Ülkenin günlük siyasal olaylarını ve toplumsal bozukluklarını eleştirel bir yaklaşımla ve etkileyici bir biçimde yansıtır.
Bu cümlenin öğeleri aşağıdakilerin hangisinde sırasıyla verilmiştir?
A) Özne – nesne – yüklem
B) Nesne – dolaylı tümleç – yüklem
C) Özne – dolaylı tümleç – yüklem
D) Nesne – zarf tümleci – yüklem
E) Özne – zarf tümleci – yüklem
1996 ÖSS
Çözüm: Ülkenin günlük siyasal olaylarını (Nesne) eleştirel bir yaklaşımla ve etkileyici bir biçimde (Zarf Tümleci) yansıtır. (Yüklem)
Yanıt D

Örnek: (I) Sabahları ekinler çiğlidir. (II) Gün doğmadan önce yaşekinler ağırdır. (III) Yel esince ağır ağır dalgalanır. (IV)Gün doğup da çiğler kalkınca, ekinlerdeki dalgalanma
artar. (V) Kocaman ovayı kaplayan ekinler tüy gibi hafiftir artık. (VI) Kocaman ovayı kaplayan ekinler tüy gibi hafif ekinleri toprağa değecek kadar yatırır.Yukarıdaki numaralanmış cümlelerden hangileri öğelerinin sıralanışı yönünden benzerlik göstermektedir?
A) I, II,IV B)I, III,V C)II, III, VI D) III, IV, V E) IV, V, VI
1999 ÖSS
Çözüm: I, II ve IV nolu cümleleri oluşturan öğeler zarf tümleci, özne, yüklem şeklinde sıralanmıştır.
Yanıt A