Ek ve Eylem Eksikliği
Bazı sıralı, bağlı cümlelerde ek fiilin (idi, imiş, ise) ya da ek-fiil eklerinin (di, miş, se) bulunmaması anlam karışıklığı na sebep olur.
Düşünceleri sağlam ama konuşması mantıklı değildi. (sağlam idi)
Örnek: Ek ve Eylem Eksikliği
Bazı sıralı, bağlı cümlelerde ek fiilin (idi, imiş, ise) ya da ek-fiil eklerinin (di, miş, se) bulunmaması anlam karışıklığı na sebep olur.
Düşünceleri sağlam ama konuşması mantıklı değildi. (sağlam idi)
Çözüm:“Değildi” yükleminin ortak kullanılması anlatım bozukluğuna yer açmış. “Kısa” sözcüğüne “-idi” getirilerek anlatım bozukluğu giderilebilir.
Yanıt A
Yardımcı Eylem Eksikliği
Uzun cümlelerde, kullanılan yardımcı fiiller (etmek, olmak) bazen yetersiz gelebilir. Bu durumda cümleye bir yardımcı fiil eklemek gerekir.
Ağır yemekleri sağlıklı ve yaşlı olmayan kişiler yememelidir. (sağlıklı olan)
Not: Yardımcı fiiller çoğunlukla fiilimsi eklerini de aldıkları için bu anlatım bozukluğu fiilimsi eksikliği olarak da değerlendirilebilir.
Yardımcı Eylem Fazlalığı
Tek sözcükle anlatılabilecek ifadeler için gereksiz yere yardımcı fiiller kullanılması da anlatımı bozar. Yine bu sözcükler genellikle fiilimsilerden seçildikleri için buna, gereksiz fiilimsi kullanımı da denebilmektedir.
İş için başvuruda bulunmuş olanlar sınava alındılar. (başvuranlar)
Geçen hafta ülkemize gelmiş olan ünlü sanatçı onuruna bir yemek verildi. (gelen)
Ek ve Yapı Yanlışları
Cümlelerde herhangi bir ekin eksik, fazla ya da yanlış olması bu tip anlatım bozukluklarını oluşturur.
a. ek eksikliği
Sanatçı, toplumdaki görevi ve düşüncesi her şeyin üstünde tutmakla gerçekleştirebilir. (düşüncesini)
b. Ek fazlalığı
Toplantıda birçok insanlar vardı.
Başarılı olmasının nedeni planlı olmasındandır.
c. Yanlış ek kullanımı
İş hayatında güvenirlik çok önemlidir. (güvenilirlik)
Binanın bir an önce yıktırılması gerekiyordu. (yıkılması)
Eylem Yanlışları
Cümlelerde bulunan fiilimsilerin yanlış fiilimsi ekleri alması cümledeki akıcılığı bozar.
“Bu olaydan sonra ona karşı nasıl davranmasını öğrendi sanırım.” cümlesindeki “davranması” fiilimsisi yanlış kullanılmıştır. Doğrusu “davranacağını” şeklinde olmalıdır.
