Ekolojik Döngülere İnsan Müdahaleleri
a. Su Döngüsüne İnsan Etkileri
- Hızlı nüfus artışı, teknolojinin gelişmesi, şehirleşme ve endüstriyel gelişme toplumların suya ihtiyaçlarını artırmıştır. Suyun aşırı kullanılması ile su döngüsünde bozulmalar meydana gelmektedir.
1. Tarımda Su Kullanımının Su Döngüsüne Etkileri
- Kurak ve yarı kurak bölgelerde sulamalı tarımın yaygınlaşması ile akarsular, sulak alanlar ve yer altındaki sulardan yararlanma artmıştır. Bu durum su döngüsünü olumsuz etkilemektedir.
- Konya ovasında göllerin kuruması, obrukların oluşması, tuz gölünün giderek küçülmesi, tarımda aşırı su kullanmanın sonucudur.
2. Kentleşme ve Nüfus Artışının Su Döngüsüne Etkileri
- Hızlı nüfus artışı ve kentleşme ile birlikte içme ve kullanma suyu temin etmek için akarsulardan, göllerden ve yeraltı sularından daha fazla su kullanılmaya başlanmıştır.
a. Betonlaşmanın Yeraltı Su Seviyesine Etkisi: Kentlerde aşırı betonlaşma yer altı su depolarının beslenmesini zorlaştırmaktadır. Yağışlar toprak tarafından emilemediği için yeraltı su seviyesi düşmekte ve sel baskınları ise artmaktadır.
b. Aşırı Kullanımın Yeraltı Su seviyesine Etkisi: İnsanlar gereksinimlerini karşılamak için yeraltı sularını aşırı miktarda tüketirler. Bu yüzden yeraltı su seviyesi hızla düşer.
c. Yeraltı Sularına Deniz Suyunun Karışması: Kıyılarda yeraltı sularının aşırı kullanımı sonucu yeraltı sularına tuzlu deniz suları karışır.
3. Sanayide Su Kullanımının Su Döngüsüne Etkileri
- Sanayi tesislerinin kuruluş yeri belirlenirken su büyük önem taşır. Dünyadaki su tüketiminin %25'i sanayide kullanılır.
- Sanayi'de kullanılan atık sular sıcak ise, akarsu, göl veya denize karıştığı yerde ortamın sıcaklığını değiştirerek bitki ve hayvanların ölmesine ve zararlı türlerin üremesine yol açar.
4. Baraj ve Kanalların Su Döngüsüne Etkileri
- İnsanlar akarsulardan çeşitli amaçlarla yararlanmak için barajlar yapmışlardır. Bu durum yeryüzüne düşen yağışın akarsular aracılığı ile göllere ve denizlere ulaşmasını kısıtlamıştır.
- Yanlış planlama ile yapılan barajlar nedeniyle akarsuyun aşağı kesimi susuz kalmakta ve buralarda yaşayan canlılar yok olmaktadır. Ayrıca deniz ve göllere ulaşan tatlı su miktarı ve mineral oranı da azalmaktadır.
5. Sulak Alanları Kurutmanın Su Döngüsüne Etkileri
- Sulak alanlar, biyolojik çeşitliliğin ve ekolojik dengenin korunması ve sürekliliğinin sağlanması açısından büyük öneme sahiptir. Sulak alanlar aynı zamanda tropikal ormanlarla birlikte yer yüzünün en fazla biyolojik üretim yapan ekosistemleridir.
- İnsanlar, sulak alanları kurutarak bu dengeyi altüst etmektedir.
6. Bitki Örtüsü Tahribinin Su Döngüsüne Etkileri
- Bitki örtüsü, yağmur ve kar sularının toprak içine sızmasını ve depolanmasını sağlar. Yüzeysel akışa geçen suların sel oluşumunu önler, akarsu rejimlerini düzenler.
b. karbon döngüsüne İnsan müdahaleleri
- Karbon, belirli oranlarda olduğu zaman atmosfer için kirletici özellik taşımaz. insanların çeşitli faaliyetleri (sanayileşme,kentleşme, fosil yakıtların tüketiminin artması vb.) sonucu karbon dengesi bozulmuştur.
Nakliye
- Antropojenik karbonun %65 kadarı otomobil, gemi, uçak gibi nakliye araçlarında kullanılan fosil yakıttan kaynaklanır.(Son yıllarda otomobillerde yapılan teknolojik değişiklikler ile karbon salınımı azaltılmıştır.)
Binalar
- Binaların ısıtılmasında fueloil ve kömürün kullanılması havadaki karbonu artıran çok önemli bir nedendir.
Fabrika
- Yer altında milyonlarca yıldır depolanmış kömürün sanayi tesislerinde enerji amaçlı kullanılmak üzere yeryüzüne çıkarılıp yakılması
Ormanların Tahribi
- Ormanlar, fotosentez ile atmosferdeki karbonu alıp depolar ve oksijen verir.
- Ormanların tahribi atmosferdeki fazla karbonun yeryüzünde depolanmasını engeller ve karbon döngüsü bozulur.
Diğer Faaliyetler
- Ürün artıklarının, otların ve ormanların yakılması, pirinç tarlalarında metan oksitlenmesi
