B. Elektrik Çarpmalarından Korunalım

Elektrik enerji tedbir alınmadığı zaman ciddi yaralanmalara hatta ölümlere bile sebep olabilir.

Sürati olan tüm cisimlerin hareket enerjisine sahip olduğunu kuvvet – hareket ünitesinde öğrendik. Hareket enerjisine sahip bir cismin durgun bir cisme çarptığında durgun cismin harekete geçtiğini gördük. Buna göre enerji bir cisimden başka bir cisme aktarılmaktadır.

Hareketli bir araç nasıl sahip olduğu enerji ile bir yayaya çarptığında sakatlanma ya da ölümlere sebep oluyorsa elektrik enerjiside iyi bir iletken olan insan vücudunda ciddi yaralanma ve ölümlere sebep olmaktadır.

İstenmeyen Kazalar: Elektrik Çarpmaları

Hayatımızı kolaylaştıran elektrikli araçlar istenmeyen kazalara neden olabilir.

Elektrikli ütüden önce eşyalar kömürlü ütüler ile ütülenmekteydi. Kömürlü ütüde kor haline gelmiş kömür dikkat edilmesse yaralanmalara ve yangınlara sebep olmaktaydı. Teknoloji ile birlikte evimize giren elektrikli ütü eğer dikkat edilmezse yine çamaşırların yanması sonucu yangınlara elektrik kablosunun ütü altında kalıp plastik kısımlarının erimesi ile elektrik çarpmaları sonucu yaralanmalarına sebep olmaktadır.

Gün geçmiyorki hayatımıza yeni bir elektrikli araç girmesin. Bu araçlar hayatımızı kolaylaştırmasının yanında dikkat edilmezse ciddi yaralanmalara sebep olur.

Elektrikli kazaların temel sebebi dikkatsizliktir. |

Yukarıda dikkatsizlik sonucu yapılan hatali eylemler görülmektedir.

• Bilmediğimiz elektrikli makineleri açmak (içinde yüksek gerilim varsa)

• Islak ortamda (banyoda) saç kurutma makinesini kullanmak,

• Islak elle prize dokunmak, prize fiş takmak,

• Islak bez ile televizyon ve bilgisayar monitörünü, fişi takılıyken ya da açıkken silmek,

• Priz deliklerine iletken çubukları sokmak dikkatsizlik ya da cehalet sonucu yapılan hatalardan bazıları olup sonucu çok tehlikeli olabilir.

Elektrikli aletlerin elektriği ileten kısımları yalıtkan maddeler ile kaplanır. Televizyon ya da bilgisayar gibi araçların dış kısımları yalıtkan maddeler ile elektrik fişlerinde iletken kablonun dışı plastik (yalıtkan madde) ile, kaplanması elektrik
kazalarını önlemek içindir.

Elektrik kablosu, elektriği ileten bakır tel kısım ile onu çevreleyen yalıtkan plastik kısımdan oluşur. İletken bakır tel, elektrik enerjisini istenilen yere (elektrikli alete) iletimini sağlarken, plastik kısım ise iletken tele yanlışlıkla dokunarak oluşacak kazaları engeller.

Elektrik işi ile uğraşan kişiler ayaklarına yalıtkan plastik, lastik ya da kauçuktan yapılmış ayakkabılar giyerler.

Tamirat için kullandıkları araçların elleriyle dokundukları kısımlar, plastik, porselen gibi yalıtkan maddelerden yapılır ki elektrik kazalarından korunsunlar.

Şekildeki bilgisayara iletkenler sayesinde elektrik ulaşır ve bilgisayar çalışır. Elektrikli aracın dışı yalıtkan kaplı olduğunda elektrik zarar vermez.

ÖRNEK SORU

I. Bakır iyi bir iletkendir.

II. Plastik iyi bir yalıtkandır.

III. Plastik kaplanmış elektrik kablosunun dışı iyi bir iletkendir.

Yukarıda verilen ifadelerden hangileri doğrudur?

A) I ve II
B) I ve III
C) II ve III
D) I, II ve III

ÇÖZÜM:

Bakır iyi bir iletken, plastik iyi bir yalıtkan olup elektrik kablosunda iletken bakır tel, plastik ile kaplandığında kablonun
dışı yalıtkandır I. ve II. ifadeler doğru, III. ifade yanlıştır.

Yanıt A

Yukarıda Güneş, Dünya ve Ay ile temsil edilen bilgiler verilmiştir.

Buna göre, doğru bilgileri temsil eden şekil aşağıdakilerden hangisi gibi olur?

ÇÖZÜM:

Elektrik kazalarının oluşmasının asıl nedeni dikkatsizlik ve cehalettir. Güneş ile temsil edilen bilgi doğrudur. Elektrik kablolarında bakır tel iletken olduğundan elektriği iletmek için kullanılırken etrafındaki plastik yalıtkan kısım elektrik kazalarını önlemek için kullanılır.

Dünya ile temsil edilen bilgi doğru, Ay ile temsil edilen bilgi ise yanlıştır. Buna göre, doğru bilgileri temsil eden şekil aşağıdaki gibi olur.

YANIT B

ÖRNEK SORU:

Yukarıdaki resimlerde yapılan bazı eylemler verilmiştir.

Buna göre, yukarıdaki eylemlerden kaç tanesini ıslak elle yapmak sağlık için sakmcah hatta ölümcül olaylara sebep olabilir?

A) 1

B) 2

C) 3

D) 4

ÇÖZÜM

Islak elle fişi prize takmak, televizyona dokunmak, saç kurutma makinesini kullanmak elektrik kazalarına sebep olabilir. Islak elle pencereyi kapatmak yalnız ıslanmasına neden olur.

Buna göre, 1, 2 ve 4 numaralı eylemler ciddi sorunlar oluşturabilir.
Yanıt C

ÖRNEK SORU

I. Koltuğu elektrik fişinin üzerine bırakmak.

II. Dışarı çıkmış prizi uzman kişilere tamir ettirmek.

III. Tamire para harcamamak için fişleri kendimiz tamir etmek.

Yukarıdaki önerilerden hangilerini yapmak sağlık için sakıncalıdır?

A) I ve II

C) II ve III

B) I ve III

D) I, II ve III

ÇÖZÜM

Koltuğu fişin üzerine bırakırsak fişin kablosu zedelenebilir ve elektrik çarpma olayı gerçekleşebilir.

Elektrik tehlikeli bir enerjidir. Tamiri ancak uzman kişiler yapmalıdır. I. ve III. eylemleri yapmak sağlık için sakıncalıdır.

Yanıt B