Elektromagnetik Spektrum

• Elektrik ve magnetik alanlar durgun ve hareketli yüklerden oluşurlar. Durgun yüklerin çevresinde sadece elektrik alan oluşur. Durgun yükün çevresinde oluşan elektrik alan yükten uzaklaştıkça azalır.

• Sabit hızla hareket eden yük çevresinde hem elektrik alan hem de magnetik alan oluşturur. Elektrik alan ve magnetik alan yükten uzaklaştıkça azalır. Uzaya yayılamazlar.
• İvmeli hareket yapan yük çevresinde değişen elektrik alan ve magnetik alan oluşturur. Bu iki alan boşlukta çok uzaklara ışık hızıyla yayılır. Bu elektromagnetik dalgaların ışımasıdır.
• Yüklerin ivmeli hareketinden oluşan elektromagnetik spektrum kesin çizgilerle birbirinden ayrılamaz. Bu yüzden spektrum süreklidir. Elektromagnetik spektrumdaki ışımalar frekanslarına ya da dalga boylarına göre sınışandırılır. Tüm ışımalar aynı elektromagnetik yapıda olup ışık hızıyla yayılırlar.

1. Radyo dalgaları

• İletkenler içinde elektronların ivmeli hareket etmesinden oluşurlar. Dalga boyları 1 mm ile 30 km arasındadır.

2. Mikro dalgalar

• Elektronların iletken içindeki ivmeli hareketinden oluşur. Dalga boyları 0.01 mm ile 1 mm arasındadır. En kısa boylu radyo dalgalarıdır.

3. Kızılötesi ışınlar

• Sıcak cisimlerden yayılırlar ve soğuk cisimlertarafından soğurularak onları ısıtırlar.

4. Görünür Işık

Çok sıcak cisimlerden yayılırlar. Gözümüzün görebildiği ışınlardır. Dalga boyları 3750 A° ile 7500 A° arasındadır.

• Kırmızı ışık Æ 7500 A° – 6100 A°
• Turuncu ışık Æ 6100 A° – 5900 A°
• Sarı ışık Æ 5900 A° – 5700 A°
• Yeşil ışık Æ 5700 A° – 5000 A°
• Mavi ışık Æ 5000 A° – 4500 A°
• Mor ışık Æ 4500 A° – 4000 A°

5. Morötesi Işık

• Uyarılmış atomların temel enerji seviyesine tekrar döndüklerinde çıkardıkları ışınlardır. Elektrik arklarından ve yıldızlardan (güneş gibi) elde edilir.

6. X Işını

• Yüksek gerilimde hızlandırılan elektronların metal hedefe çarptırılarak durdurulmasıyla oluşurlar. 1895'te Röntgen tarafından bulunan x ışınlarının dalga boyları 0.001 ve 0.1 nanometre (metrenin milyarda biri) arasındadır.

• şekilde bir Crookes tüpü yardımıyla x ışınlarının oluşumu gösterilmiştir.
• Katottan çıkan katot ışınları karşıt atot denilen (antikatot) metal levhaya çarptırılır. Elektronlar antikatota ivmeli hareket yaparak yavaşlayarak durur ve her doğrultuda x ışını oluşur.

• x ışınları saydam maddelerden geçer, Yaklaşık 2 cm kalınlığındaki kurşun levha onları durdurabilir. Geçtikleri gaz ortamını iyonlaştırırlar. Yansıma, kırılma, girişim ve kırınım yaparlar. İyonlaştırıcı etki dokularda bölgesel yıkıma sebep olur.

7.

• Radyoaktif atom çekirdeklerinin parçalanması ve yeniden yapılanması ile oluşurlar. Yüksek eneji (birkaç Mev) ve spektrumdaki en küçük dalga boylu ışımalardır. Dokuları tahrip eder fakat kanser tedavisinde kontrollü olarak kullanılırlar.

Elektromğnetik Dalgaların genel Özellikleri

• Yüklü parçacıkların ivmelenmesiyle oluşurlar.
• Işık hızıyla yayılırlar.
• Eneji ve momentumları vardır.
• Enine dalgalardır.
• Yüksüzdürler. Bu nedenle elektrik ve magnetik alanda sapma göstermezler.
• Boşlukta yayılabilirler.
• Hem tanecik, hem dalga özelliği taşırlar.
• Aynı fazlı elektrik ve magnetik alanlardan oluşurlar.
• Bu alanlar biribirine ve yayılma doğrultusuna diktir.
• Ortam değiştiğinde hız ve dalga boyları da değişir.
• Yansıma, kırılma, girişim ve kırınım yaparlar.
• Polarize (kutuplama) edilebilirler.