Enerji Kaynakları

Taşkömürü

• Taşkömürü I. jeolojik devirde tortulaşmayla meydana gelmiştir. Türkiye III. jeolojik zamanın sonunda toptan yükseldiğinden taşkömürü yatakları fazla değildir.
• Türkiye’de taşkömürü ağır sanayide demir ve çeliğin eritilmesinde kullanılır.
• Zonguldak, Ereğli, Amasra’da çıkarılan taşkömürü Karabük ve Ereğli’de kullanılır. Üretim ihtiyacı karşılamadığından yurt dışından ithal edilir.

Linyit

• Türkiye’de çok fazla bulunan enerji kaynağıdır.
• Özellikle elektrik enerjisi üretimi için kullanılır. Önemli linyit yatakları Kütahya (Tavşanlı, Seyitömer), Kahramanmaraş (Elbistan, Afşin) Manisa (Soma), Muğla (Yatağan), Erzurum (Aşkale), Tekirdağ (Saray) ve Aydın’dadır.
• Tunçbilek, Soma, Afşin, Elbistan, Seyitömer, Orhaneli, Yatağan termik santrallerin de enerji üretiminde kullanılır.

ÖRNEK: Türkiye’de elektrik enerjisinin bir kısmı Soma, Yatağan, Afşin–Elbistan gibi termik santrallerden elde edilmektedir.
Bu santrallerin kuruluş yerlerinin belirlenmesinde öncelikle aşağıdakilerden hangisi göz önünde tutulmuştur?
A) Yoğun nüfuslu merkezlere yakınlık
B) Enerji tüketim merkezlerine yakınlık
C) Ulaşım kolaylığı
D) Linyit yataklarına yakınlık
E) Enerji nakil hatlarına yakınlık
1994 ÖSS

ÇÖZÜM:Termik santrallerde elektrik enerjisi elde edilirken enerji kaynağı olarak linyit kömürü kullanılır. Bu nedenle termik santraller linyit yataklarının bulunduğu yerlerde kurulmuştur.
Yanıt D

Petrol

• Plastik, gübre, kimya sanayisi ve ulaşım araçlarında kullanılır. Petrol bakımından Türkiye zengin değildir. İhtiyacı karşılamadığından ithal edilir.
• Adıyaman, Mardin, Raman, Garzan, Kurtalan’da çıkarılan ve ithal edilen petrol Türkiye’deki beş petrol rafinesinde işlenir.

• Batman (Batman Petrol Rafinesi)
• İzmir (Aliağa Petrol Rafinesi)
• Kırıkkale (Orta Anadolu Petrol Rafinesi)
• İzmit (İpraş Petrol Rafinesi)
• Mersin (Ataş Petrol Rafinesi)

Doğalgaz

• Doğal gaz bakımından zengin olmayan Türkiye’de Kırklareli

– Hamitabat’ta ve Güneydoğu Anadolu’da Mardin’de çıkarılmaktadır. Kırklareli’de çıkarılan doğalgaz elektrik enerjisi üretmek için termik santralde kullanılır.
İhtiyaçların büyük kısmı dış alımla karşılanır.

Su gücü (Hidroelektrik)

• Türkiye’nin ortalama yükseltisi fazla, engebeli bir araziye sahip olması hidroelektrik enerji üretimi için elverişli olmasını sağlamıştır. Avrupa’da Norveç’ten sonra 2. sırada gelir.
• Büyük akarsular üzerinde elektrik üretmek için barajlar kurulmuştur.

– Kızılırmak (Kesikköprü–Altınkaya–Hirfanlı barajları)
– Fırat (Atatürk – Karakaya – Keban barajları)
– Yeşilırmak (Hasan Uğurlu – Suat Uğurlu – Almus barajları)
– Gediz (Demirköprü barajı)
– Seyhan ( Seyhan barajı), Çatalan
– Sakarya (Sarıyar – Gökçekaya – Hasan Polatkan barajları)
– Manavgat (Oymapınar barajı)

Rüzgar Gücü

• Türkiye’de rüzgar gücünden yararlanarak elektrik enerjisi üretim oranı çok azdır. Çanakkale’de ve İzmir’de rüzgâra açık tepelerde bununla ilgili çalışmalar vardır.

Jeotermal enerji

• Yeraltındaki sıcak suların elektrik enerjisi üretiminde, seraların ve konutların ısıtılmasında kullanılmasıdır.
• Türkiye genç oluşumlu bir yapıya sahip olduğu için grabenlerin (kırık fay hatları) olduğu yerlerde sıcak su kaynakları fazladır. Bu kaynaklar en fazla Ege Bölgesi’nde bulunur.
• Aydın (Germencik), Denizli (Sarayköy), İzmir (Balçova),
• Afyon (Sandıklı)’da sıcak su potansiyeli olup, Denizli’de (Sarayköy) elektrik enerjisi üretimi yapılmaktadır.

Güneş enerjisi

• Türkiye’de güneşli gün sayısı fazla olmasına rağmen güneş enerjisinden yararlanma Avrupa, ülkelerinin gerisindedir.
• Özellikle güney bölgelerimizde seraların ısıtılmasında ve sıcak su elde etme amaçlı kullanılır. Son yıllarda trafik ışıkları ve yol aydınlatmalarında güneş enerjisi kullanılmaktadır.

Radyoaktif mineraller (Nükleer enerji)

• Uranyum ve toryum parçalanmasıyla ortaya çıkan enerjinin suyun ısınması ve tribünleri yüksek basınçla çevirmesiyle üretilen enerjidir.
• Eskişehir’de toryum, Manisa, Uşak, Aydın, Yozgat ve Çanakkale’de uranyum yatakları vardır.

ÖRNEK: I. Petrol
II. Linyit
III. Su gücü
IV. Doğal gaz
Türkiye’de yukarıdaki enerji kaynaklarının hangilerinden elde edilen elektriğin diğerlerinden daha ekonomik olması beklenir?
A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) III ve IV
2004 ÖSS

ÇÖZÜM:Türkiye’de enerji üretiminde linyite bağlı termik santral,su gücüne bağlı hidrolik santraller daha yaygındır.
Yanıt C