8.Sınıf SBS Hazırlık Sözcükte Anlam konu Anlatımı1. Eş Anlamlı ( Anlamdaş ) SözcüklerYazılışları ve okunuşları farklı olduğu hâlde anlamları aynı olan sözcüklere eş anlamlı (anlamdaş) sözcükler denir

Örnek:

ÖRNEK SORU:

Elif, üzerinde eş anlamlı sözcükler bulunan kâseden çorba içmek istiyor.
Buna göre, numaralı kâselerden hangisini içmelidir?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4

ÇÖZÜM:
C seçeneğindeki yaşlı ve ihtiyar sözcükleri eş anlamlıdır.
Yanıt C

ÖRNEK SORU:
Aşağıdaki kelimelerle anlam ilişkisi bakımından üçlü bir grup oluşturuldunda hangisi dışta kalır?

A) Yiğit B) Mert C) Hırçın D) Cesur

ÇÖZÜM:
“Yiğit, mert ve cesur” sözcükleri eş anlamlıdır; fakat “hırçın” sözcüğü bu sözcüklerle aynı anlamda değildir.
Yanıt C

2. Zıt Anlamlı (Karşıt Anlamlı) SözcüklerAnlamca birbirinin karşıtı olan sözcüklere zıt (karşıt) anlamlı sözcükler denir.

Örnek:

uzak – yakın
uzun – kısa
inmek – çıkmak
ucuz – pahalı

Bir sözcüğün olumsuzu, o sözcüğün zıt anlamlısı değildir.

Örnek:

gelmek – gelmemek( olumsuzu )
gelmek – gitmek ( zıt anlamlısı )
kirli – kirsiz ( olumsuzu )
kirli – temiz ( zıt anlamlısı )
almak – almamak ( olumsuzu )
almak – vermek ( zıt anlamlısı )

ÖRNEK SORU:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde zıt anlamlı kelimeler yoktur?
A) Çok satış yaptı ama az kâr etti.
B) Sonunda aradığı kitabı buldu.
C) Çocuk önce ödevini yaptı, sonra top oynadı.
D) İzciler, uzun yolu kısa zamanda aldılar.

ÇÖZÜM:
A seçeneğinde çok – az (zıt anlamlı)
C seçeneğinde önce – sonra (zıt anlamlı)
D seçeneğinde uzun – kısa (zıt anlamlı)
B seçeneğinde bulmak – aramak sözcükleri zıt anlamlı değildir. Çünkü bulmak sözcüğünün zıt anlamlısı kaybetmek sözcüğüdür.
Yanıt B

ÖRNEK SORU:

Bulmacada aşağıdaki sözcüklerden hangisinin zıt (karşıt) anlamlısı yoktur?
A) Zengin B) Cimri C) Korkak D) Misafir

ÇÖZÜM:

“Misafir” ile “konuk” sözcükleri eş anlamlıdır.
Yanıt D

3. Eş Sesli (Sesteş) SözcüklerYazılışları ve okunuşları aynı olan; ama anlamları farklı olan sözcükler eş sesli (sesteş) sözcükler denir.

Örnek:
– Bu yolu takip etmemiz gerek.(yol: Bir yerden bir yere ulaşmak için üzerinde yürüdüğümüz yer)
– Çiftçiler buğdayları yolmuşlar.(Yolmak: Çekip koparmak)

Sınavdan yüz aldım. (yüz: Sayı ismi)
Yüzünde yara izi vardı. (yüz: Surat)

İnceltme işareti ile (^) birbirinden ayrılan kelimeler sesteş değildir.

Örnek:
kar : yağış biçimi
kâr : kazanç
hala : babanın kız kardeşi
hâlâ : henüz , şimdilik

Sesteş sözcüklerin anlamları arasında uzaktan yakından bir benzerlik yoktur. Aşağıdaki örnekler sesteş değildir:
güven → isim köklü
güvenmek→ fiil kökü
boya → isim köklü
boyamak → fiil kökü

Hem isim hem fiil köklü bu tarz sözcüklere, aralarında anlam ilişkisi olduğu için ortak kök denir. Bu tarz sözcükleri sesteş sözcüklerle karıştırmamak gerekir.

ÖRNEK SORU:
Aşağıdaki cümlelerin hangisinde eş sesli (sesteş) sözcük kullanılmıştır?
A) Gençler sizi daha iyi anlayacaktır.
B) Evin güneye bakan tarafı daha sıcak.
C) Yeni aldığı daireye daha taşınmamış.
D) Bu memlekette âdet böyleymiş.

ÇÖZÜM:
C seçeneğindeki daire sözcüğü eş sesli (sesteş) bir sözcüktür. daire: apartman katı daire: Matematik terimi
Yanıt C

ÖRNEK SORU:
Su akar güldür güldür
Mendilim dolu güldür
Yeri göğü yaratan
Bir gün de beni güldür
Bu dörtlükteki “güldür” kelimesi için aşağıdakilerden hangisi söylenebilir?
A) Mecaz B) Anlamdaş
C) Zıt anlamlı D) Sesteş

ÇÖZÜM:
“Güldür” sözcüğü verilen dörtlükte sesteş söz- cük olarak kullanılmıştır. Çünkü dizelerde geçen “güldür” sözcüklerinin yazılışları aynı olmasına rağmen anlamları farklıdır.
Yanıt D