Fiilimsiler (Eylemsiler)

Fiilimsiler kökü eylem olmakla birlikte aldığı yapım ekleriyle (fiilden isim yapan yapım ekleri) isme, sıfata veya zarfa dönüşen sözcüklerdir.
Fiilimsiler eylem ve hareket anlamlarını yitirmişlerdir..
Çalışmaktan hepimiz çok yorulmuştuk.
Koşarak kısa sürede kasabaya vardık.
Cümlelerde yüklem haricinde bulunduklarında yan cümlecik yaparlar ve o cümleyi birleşik cümle haline getiriler.

Eve gelirken gazete almayı sakın unutma.
Adamı kurtarıp hemen hastaneye kaldırdılar.
Fiilimsiler yüklemde bulunduklarında cümle isim cümlesi olur.
2008'de ilk hedefimiz birinci olmaktı.
Gerçek problem, herkesin kendini düşünmesiydi.
Eylemler gibi çatı eklerini alabilirler.
Tam da bu aşamada bir çözüm üretilmesi gerekiyor.
Bu meselenin alelacele geçiştirilmesi yanlış.

Üç tür fiilimsi vardır: isim-fiil (ad-eylem), sıfat-fiil (ortaç),zarf-fiil (bağ-eylem, ulaç)

1. İsim – fiil (Ad – Eylem)

Eylemler “MAK-MEK, Ifi-İfi ve MA-ME” eklerini aldıkları nda isme dönüşürler. Bunlara mastar da denir. İsmin tüm şekilsel özelliklerini gösterirler. Aynı zamanda hareket ve eylem anlamlarını da kaybetmezler.
Yaklaşmak, görünüşü, çalışması
İsim-fiiller cümlede herhangi bir öğede bulunabilir.
Okumayı ben de çok seviyorum. (nesnede)
Konuşmalardan bir şey anlamadım. (dolaylı tümleçte)
Hayattaki tek nasibim sevmekti. (yüklemde)
Koşu yapmak herkes için gereklidir. (öznede)
Cümlelerde yan cümlecik yapıp onları birleşik cümle haline getirirler.
Müdürün odasına girmek kesinlikle yasaktır.
Yan cümlecik Temel cümlecik
“MA” mastarıyla “ma” olumsuzluk ekini karıştırmamak gerekir. Eğer aynı sözcükte her ikisi de bulunursa önce olumsuzluk eki, sonra mastar gelir.
Sözlerimi anlamanı istiyorum. (mastar)
Beni hiç anlamadılar. (olumsuz)
“Iş” isim-fiil ekiyle “ış” işteşlik eki farklı eklerdir.
Görüşünüze değer veriyorum. (isim-fiil)
Yarın akşam görüşelim mi? (işteş eki)
Ad-eylem ekleri hareket ve eylem anlamlarını kaybedebilirler.
O zaman fiilimsi olmaktan çıkıp sıradan bir isim olurlar.
Dondurma (yiyecek), kazma (alet),
Dolma (yemek), asma (bağ),
Yazma (örtü), çizme (giyecek),
“MA” ekiyle oluşan isim-fiiller bazen sıfat olarak da kullanılabilirler.
Dönme dolap, yazma eser…

2. Sıfat – fiil (Ortaç)

Eylemler AN-EN, ASI-ES., MAZ-MEZ, ACAK-ECEK, MIŞ-MİŞ, DIK-DİĞİ, AR-ER-R-IR eklerini alıp sıfat gorevi ustlenebilirler.
Sıfatların tum ozelliklerini gosterirler, ayn. zamanda eylem anlamlar.n. da kaybetmezler. Hareket anlamını yitirdiklerinde fiilimsi olmaktan cıkıp nesne ismi olabilirler.
Ceketi diken adama baktı (eylemsi)
Elime bir diken battı. (eylemsi de.il)
Sıfat-fiiller genellikle niteleme sıfat. yaparlar.
Yapacağım yemekleri hemen cope att..
Dokulen yapraklar bize huzun verirdi.
Sıfatlar gibi adlaşabilirler.
Yapacaklarım
Calışanlar
Gordukleriniz
MEZ, AR, ECEK ve MIŞ ekleri, kip eki olarak da karşımıza cıkabilir. Boyle kullanımlarda cumlenin yukleminde bulunur, sıfat ya da adlaşmış sıfat yapmazlar. Bu durumda sıfat-fiil eki olmaktan cıkarlar.
O adam hic kimseyle goruşmez. (kip eki)
Anlaş.lmaz davran.şlar. vard.. (s.fat-fiil eki)
ECEK ve DIK ekleri cekim eklerini (iyelik ekleri) alabilir.
Yapacağım işler Calışacağımız konu Sevdiğim

NOT: “Dık” ve “mış” ekleri geçmiş zaman, “acak” eki gelecek zaman, “ar, maz” ekleri geniş zaman, “an” eki ise tüm zamanlar için kullanılabilir.

3. Zarf – fiil (Bağ – fiil, Ulaç)

Eylemlerin, aldığı eklerle zarfa dönüşmüş şekline zarf fiil denir. Zarf fiiller, bağlama, durum ve zaman anlamı katarlar.

Fiiller yukarıdaki yapım eklerini aldıklarında zarfa dönüşürler.
Koşarak içeri girdi.
Pencereyi açınca içeri hava doldu.
Bazen durum zarfı bazen de zaman zarfı yaparlar.
Bu işleri istemeden yapıyordu. (durum)
Müzik dinlerken uyuyakalmışım. (zaman
Cümleyi diğer eylemsiler gibi birleşik hale getirirler.
Genellikle cümlenin zarf tümlecinde bulunmakla birlikte diğer öğelerde de yer alabilirler.
Anlamadan dinlemeden yorum yapmayın. (Zarf tümlecinde)
Bütün olumsuzluklar üst üste geldikçe sinirleniyordu.(zarf tümlecinde)
Severek evlenen çiftler daha mutlu oluyorlarmış. (Öznede)