Fiillerde Kip

Türkçede dokuz basit zamanlı çekim (kip) mevcuttur. Bunlardan beşine zaman anlamı içerdikleri için haber kipleri; geri kalan dördüne de dilek kipleri adı verilir.

 Haber Kipleri

Zaman anlamı taşırlar. Bunlar beş tanedir:

1. Öğrenilen geçmiş zaman kipi

Anlatılan ya da duyulan geçmiş zaman da denir. Çoğunlukla eylemin bir başkasından duyulduğu anlamını katar.
“Mış, miş, muş, müş” eklerinden uygun olanı kullanılır.

2. Görülen geçmiş zaman kipi

Di’li geçmiş zaman da denir. Eylemin zamanı daha nettir.
Konuşan kişinin olaya şahit olduğu anlaşılır. “dı, di,du, dü, tı, ti, tu, tü” eklerinden birini alır.

3. Şimdiki zaman kipi

Genellikle eylemin hala devam ettiğini belirtir. “yor” veya “makta” ekini alır.

Ayrıca “makta” eki de bu zaman için kullanılmaktadır.
Git–mekte-y-im, koş-makta-y-ız
Git-mekte-y–di–m, koş-makta-y-dı-m

4. Gelecek zaman kipi

Eylemin gelecekte yapılacağını anlatmak için kullanılır.
“Acak, ecek” ekini alır.

5. Geniş zaman kipi

Fiilin geçmiş ya da gelecek olmak üzere geniş bir zamana yayıldığını ifade eder. “ar, er, ır, ir, ur, ür, r” veya “ma, maz” eklerinden birini alır.