Gövde

• Kök ve yapraklar arasında bulunan dal, yaprak, çiçek, meyve gibi kısımları taşıyan yapıdır.
• Gövdede su, mineral ve besin maddelerinin taşınmasını sağlayan iletim demetleri yer alır.
• Gövde bitkinin dik durması, kurak bölge bitkilerinde su depolanmasını, bazı bitkilerde organik besin maddelerinin depo edilmesini sağlar.
• Gövde uçlarında meristem doku hücreleri bulunduğu için büyüme sınırsızdır. Büyüme yer çekiminin tersi doğrultusundadır (negatif (–) geotropizma).
• Gövde yapısı bitki türlerine göre farklılık göstermektedir.
• Otsu gövde, odunsu gövde, sarılıcı gövde, rizom gövde, yumru gövde, depo gövde, yassı gövde gibi çeşitleri vardır.

Otsu Gövde

• Tek çenekli bitkilerde ve tek yıllık çift çenekli bitkilerde görülür.
• Odun ve soymuk boruları arasında kambiyum bulunmaz.
• İletim demetleri gövdede rastgele sıralanmıştır (düzensiz).
• Kapalı demet yapısı görülür.
• Yeşil renkli, epidermisten oluşan gövde yapısı bulunur.

Odunsu Gövde

• Açık tohumlu bitkilerde ve çift çenekli bitkilerin çok yıllık olanlarında görülür.
• Odun ve soymuk boruları arasında kambiyum tabakası bulunur.
• İletim demetleri gövdede düzenli dağılım gösterir.
• Açık demet yapısı görülür.
• Kahverengi, peridermden oluşan gövde yapısı bulunur.

Kök

• Kara bitkilerinde, bitkiyi toprağa bağlayan, su ve minerallerin alınıp gövdeye iletimini sağlayan bitki organıdır.
• Bazı bitkilerde kök besin depo edebilir (havuç, şeker pancarı gibi…).
• Kök uçlarında meristem doku hücreleri bulunduğundan, yerçekimi doğrultusunda sınırsız büyüme gerçekleşir (pozitif (+) geotropizma). Bitkilerde farklı kök yapıları bulunmaktadır.

Saçak Kök

• Tek çeneklilerde görülür.
• Tek yıllık bitkilerde görülür.
• Kambiyum tabakası yoktur.
• İletim demetleri düzensizdir.

Kazık Kök

• Açık tohumlu ve çift çenekli bitkilerde görülür.
• Genellikle çok yıllık bitkilerde görülür.
• Kambiyum tabakası bulunur.
• İletim demetleri düzenlidir.
• Kökteki bir grup epidermis hücresinin dışarıya doğru uzamasıyla kök uçlarında emici tüyler oluşur.
• Emici tüyler bitkinin su ve mineralleri alabilme kapasitesini arttırır.
• Kurak bölge bitkilerinde fazla, nemli bölge bitkilerinde azdır. Tamamen su içinde yaşayan bitkilerde ise emici tüyler bulunmaz.

ÖRNEK: Normal düzeyde tuz içeren topraklarda yetişen bitkilere tuz konsantrasyonu yüksek su verilmesi, aşağıdakilerden hangisine neden olur?
A) Toprak suyu ile kök hücreleri arasındaki difüzyon basınç farkının azalmaya başlamasına
B) Kökteki emici tüylerin deplazmolize uğramasına
C) Topraktan bitki kök hücrelerine su geçişinin artmasına
D) Kök kabuk parankimasında turgor basıncının artmasına
E) Bitkide transpirasyonun (terlemenin) artmasına
1998 ÖYS

ÇÖZÜM: Tuz konsantrasyonu yüksek su verilmeden önce bitkinin kök hücrelerinin osmotik basıncı, toprağın osmotik basıncından yüksektir. Bu sayede su ve mineraller bitki tarafı
ndan alınabilir. Ancak topraktaki tuz konsantrasyonu arttıkça toprağın osmotik basıncı ile kök hücrelerinin osmotik basıncı arasındaki fark azalmaya başlar.
Yanıt A