Gürültü kirliliği ve Etkileri
Normal değerler üzerindeki bazı ses dalgaları görültü kirliliğine neden olur. Elektronik aletlerden çıkan sesler, fren sesi, motor ve egzoz sesi, korna sesi, müzik sesi gibi faktörler gürültüye neden olur. Gürültü kirliliği insanlarda stres, dikkat eksikliği, uyku ritminin bozulması, sinirlilik, geçici veya kalıcı duyma kaybı, solunum ve dolaşım bozukluğu gibi etkilere neden
olur.
Gürültü kirliliğinin önlenmesi için,
- Toplu taşımacılığa geçilmeli
- Taşıtlara susturucu takılmalı
- Sanayi tesisleri yerleşim yerlerinin dışına kurulmalı
- Ses ölçümleri yapılmalı
Radyasyon ve Etkileri
- Belli bir kaynaktan bazı radyoaktif maddelerin yaydığı yüksek enerji, zararlı ışın ve parçacıklara radyasyon denir.
- Radyasyon duyu organlarımızla algılanamaz.
- Güneşten gelen mor ötesi ışınlar, yer kürede bazı kayalar içinde bulunan uranyum, toryum, sitrontiyum gibi radyoaktif izotoplar doğal radyasyon kaynaklarıdır.
- Nükleer santraller, uranyum ve bazı silahlar doğadaki radyasyon miktarını arttırmaktadır.
- Radyasyonun en büyük etkisi mutasyona neden olarak canlının genetik yapısını değiştirmesidir.
- Nükleer deneme ve patlama sonucu radyoaktif maddeler çevreye yayılmaktadır. Bunun sonucu meydana gelen toz ve duman ışığın yeryüzüne ulaşmasını engeller.
- Toprakta ve havada bulunan radyasyon ekosistemin dengesini bozar.
Radyasyondan korunmanın yolları
- Ozon tababakası radyasyondan korunmalı
- Radyasyon çıkaran makinelerin kullanımı standartlarla uygun hale getirilmeli
- Nükleer atıklar rastgele atılmamalı.
ÖRNEK: Belirli bir bölgedeki orman örtüsü kısa bir süre içinde tamamen yok olmuştur.
Bu yok oluştan sonra, bu bölgede aşağıdakilerden hangisinin azalması beklenmez?
A) Birincil tüketici sayısının
B) İkincil tüketici sayısının
C) Birim zamanda, birim alandan aşınan toprak miktarının
D) Üretilen serbest oksijen miktarının
E) Toprakta tutulan su miktarının
2002 ÖSS
ÇÖZÜM: Üretici canlılar inorganik maddeleri kullanarak besin ve O2 üretirler. Besin, beslenme zinciriyle tüketicilere aktarılır. O2 ise atmosfere verilir. Orman örtüsünün azalması
sonucu A, B, D ve E seçeneklerinde verilenlerde azalma gerçekleşir. Ancak orman örtüsünün azalması erozyonun artmasına, birim zamanda birim alanda aşınan toprak miktarının artmasına neden olur.
Yanıt C
ÖRNEK: 1950 li yıllarda bir bölgede, DDT gibi tarım ilaçlarının kullanılmaya başlamasından hemen sonra, tarım ürünlerinden yüksek verim alınmış ve ayrıca, bölgede yaygın olan sıtma hastalığı hemen hemen ortadan kalkmıştır. Ancak sonraki 20 yıl içinde bölgede tarım ilaçları giderek daha fazla kullanıldığı halde, tarım zararlıları ve sıtma hastalığı artmaya başlamıştır.
Kullanılan tarım ilaçları,
I. Tarım zararlılarının direnç kazanması
II. Yararlı böceklerin yok olması
III. Tatlısu balıklarının ve kurbağalarının azalması
değişikliklerinden hangilerine neden olduğu için 20 yıl sonraki bu durum ortaya çıkmıştır?
A) YalnızI B)Yalnız III C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
1993 ÖSS
ÇÖZÜM: Tarım ilaçları daha fazla kullanıldığı halde tarım zararlılarının artması, bu canlıların direnç kazandığını gösterir. Yararlı böceklerin, tatlısu balıklarının ve kurbağaların azalması, sıtma hastalığına neden olan sivrisineklerin artmasına ve hastalığın daha geniş bir alana hızlı bir şekilde yayılmasına neden olmuştur.
Yanıt E
