Haritalarda Yer Şekillerinin Gösterilmesi

Haritalarda yerşekillerinin gösterilmesinde en çok kullanılan yöntemler şunlardır:

1. Tarama yöntemi: Bu yöntemle taramalar eğim doğrultusunda yapılır. Taramalar iç içe geçtikçe yükselti artar.Taramaların kısa, sık ve kalın olduğu yerlerde eğim fazla, taramaların uzun, seyrek ve ince olduğu yerlerde eğim azdır.

2. Gölgelendirme Yöntemi: Yerşekillerine bir yönden ışık verildiği düşünülerek oluşturulan bu yöntemle alçak ve eğimin az olduğu yerler açık renkte, yüksek ve eğimli yerler ise koyu renklerle gösterilir.

3. Kabartma yöntemi: Yeryüzü şekillerinin kabaca gösterildiği maketlerdir. Haritaların okunmasını kolaylaştıran bu yöntem yerşekillerini çok iyi göstermektedir. Ancak taşı nması ve maliyeti sorunlar yarattığı için pek kullanılmaz.

4. Renklendirme yöntemi: Yerşekillerindeki yükselti basamaklarının ve denizdeki derinliklerin ceşitli renklerle gösterildiği yöntemdir. Bu yöntemle kullanılan renkler. derinlik ve yükseltiler şöyledir.

Örnek:
Bir fiziki haritada Çukurova ile Konya Ova’sının farklı renklerle belirtilmiş olması, bu ovaların aşağıdakilerden hangisi bakımından farklı olduğunu gösterir?

A) Yıllık yağış tutarı
B) Yükselti
C)Yüzölçümü
D)Jeolojikyapı
E) Toprak türü

Çözüm:
Fiziki haritalarda kullanılan renkler yükseltiyi belirtir.
Yanıt B

5. İzohips (eşyükselti eğrileri) Yöntemi: Deniz seviyesinden itibaren yükseltileri aynı olan noktaların birleştirilmesiyle elde edilen eğrilerdir.

İzohipslerin Özellikleri:

Yukarıdaki izohipslerin yükselti sıralaması şöyledir:
C > B > A

Örnek:
Deniz seviyesinden yükseklikleri aynı olan noktaları birleştirdiği düşünülen eğrilere eş yükselti eğrisi adı verilir.Bu eğrilerle çizilen haritalara topografya haritası denir.

Aynı ülkenin farklı ölçeklerle çizilen iki topografya haritası,

I. eşyükselti eğrilerinin sayısı,
II. eşyükselti eğrileri arasındaki yükselti farkı,
III. belli bir yüksekliği gösteren eşyükselti eğrisi üzerindeki
yerler bakımından karşılaştırılacaktır.

Bu iki haritada yukarıdakilerden hangilerinin kesinlikle aynı olması beklenir?

A) Yalnız I
B) Yalnız II
C) Yalnız III
D) I ve II
E) II ve III

Çözüm:
Haritanın ölçeği büyüdüğü zaman ayrıntı artacağı için, izohips (eş yükselti) sayısı artacak, eş yükselti eğrileri arasındaki yükselti farkı da azalacaktır. Ölçek küçüldüğü zaman ayrıntı azalacağı için izohips sayısı azalacak, yükselti farkı artacaktır. Ancak haritanın ölçeği ne olursa olsun yükselti değeri değişmeyecektir.
Yanıt C

Örnek:
Eşyükselti eğrileri (izohips) yöntemiyle çizilmiş bir yer şekli haritasında, sıfır metre eğrisinin geçtiği yerlerden biri, aşağıdakilerden hangisidir?

A) Kıyı çizgisi
B) Doruk noktası
C) Etek düzlüğü
D) Boyun noktası
E) Deniz dibi

Çözüm:
Deniz yüzeyinin yükseltisi sıfır metre kabul edildiğinden, kıyı çizgisi de sıfır metre eğrisi olarak geçerlidir.
Yanıt A

Çözüm:
Verilen şekle baktığımızda eğrilerin en sık (Eğimin çok, arazinin dik) olduğu 1 nolu bölgedir.
Yanıt A

Örnek:
Haritalarda izohipslerin çok sık geçtiği yerlerle ilgili olarak, aşağıdaki yorumlardan hangisine kesin olarak gidilir?

A) Boyundur.
B) Doruğa yakındır.
C) Plato yüzeyidir.
D) Vadi yamacıdır.
E) Eğimi fazladır.

Çözüm:
Eğimin az olduğu yerlerde izohipsler seyrekleşir, eğimin fazla olduğu yerlerde sıklaşır.
Yanıt E