Hayvanlarda Boşaltım

a. Omurgasızlarda Boşaltım

Sünger ve Sölentelerelerde

• Özel boşaltım organı yoktur. CO2, H2O, NH3 difüzyonla vücut yüzeyinden atılır.

Yassı Solucan (Planarya) da

• İlk defa bunlarda boşaltım organı görülür. Protonefridyum denilen boşaltım organı, bir çok kanaldan oluşur.
• Kanallarla bağlantı kuran, silli alev hücreleri bulunur.
• Alev hücrelerinin görevi vücutta su dengesini sağlamaktır.
• CO2 ve NH3 gibi maddeler difüzyonla vücut yüzeyinden atılır.

Toprak Solucanı ve Yumuşakçalarda

• Nefridyum denilen boşaltım organı görülür. Solucanların her halkasında sağlı ve sollu olmak üzere, bir çift nefridyum bulunur.
• Nefridyumun vücut boşluğuna bakan ucu,kirpikli ve huni şeklindedir.
• Nefridyumların kirpikli uçları ile vücut sıvısından; su, glikoz, mineral ve artık maddeler alınır.
• Bu maddelerden bir miktar su ve glikoz geri emilir.
• Fazla su dışarı atılır. Yumuşakçalarda da boşaltım organı nefridyumdur.

Böceklerde (Eklembacaklılarda)

• Boşaltım organı malpighi tüpleridir.
• Artık maddeler ve vücut sıvısı, tüplerin kapalı olan ucundan alınarak sindirim kanalının son kısmına getilir.
• Artık maddelerdeki fazla su burada geri emilir.
• Boşaltım maddeleri ve sindirim artıkları dışkı şeklinde atılır.
• Azotlu artık madde ürik asittir.

b. Omurgalılarda Boşaltım

Bütün omurgalılarda boşaltım organı böbrektir. Basitten gelişmişe; pronefroz, mezonefroz, metanefroz olmak üzere üç tip böbrek bulunur.

Pronefroz Böbrek

• Yanyana gelmiş nefridyumlar bulunur. Glomerulus denilen kılcal kan damarı yumağı ve kirpikli huniden oluşur. Boşaltım maddeleri nefridyumların birleşmesiyle oluşmuş wolf kanalı ile taşınır ve sindirim artıklarıyla beraber kloaktan atılır. Bu böbrek tipi balık, kurbağa embriyoları ile kıkırdaklı balıkların erginlerinde görülür.

Mezonefroz Böbrek

• Kirpikli huni yerine bowman kapsülü bulunur. Glomerulus, bowman kapsülü önüne yerleşmiştir. Süzüntü wolf kanalı ile taşınarak dışarı atılır.
• Bu böbrek tipi sürüngen, kuş, memeli embriyolarında ve balık, kurbağa erginlerinde görülür.

Metanefroz Böbrek

• En gelişmiş böbrek tipidir. Sürüngen, kuş ve memeli erginlerinde görülür. Bowman kapsülü, glomerulusun etrafını tamamen çevirir. Bu ikisinin oluşturduğu yapıya malpighi cisimciği denir.

• Süzülme çok sayıda nefronla sağlanır.
• Nefronlarda süzülen artık maddeler, böbreğin havuzcuğunda toplanır ve üreter adı verilen idrar kanalıyla sürüngen ve kuşlarda kloaka, memelilerde ise idrar torbasına taşınır. idrar, sürüngen ve kuşlarda, sindirim artıklarıyla beraber atılırken, memelilerde ayrı bir kanaldan atılır.
• Omurgalılarda üreme ve boşaltım sisteminden oluşan, ürogenital sistem bulunur. Müller kanalı, erkeklerde körelir, dişilerde bulunur.
• Wolf kanalı, dişilerde körelir, erkeklerde bulunur.
• Wolf kanalı, balık ve kurbağalarda hem üreme hem de boşatım kanalı olarak görev yapar.
• Sürüngen, kuş ve memelilerde yalnız üreme sistemi kanalı olarak görevlidir.