HAYVANLARDA ÜREME, BÜYÜME VE GELİŞME

Hayvanlarda da üreme olayı için öncelikle eşey hücrelerinin oluşumu gerçekleşir.Erkek üreme organında sperm, dişi üreme organında yumurta üretilir. Ancak döllenme ve gelişme olayları gerçekleştiği yere göre farklılık gösterir.

Balıklar, kurbağalar ve birçok omurgasız hayvanda döllenme suda gerçekleşir.

Yumurta ve sperm canlının vücudu dışında
birleşir.

Suda üreme hücrelerinin birbirini bulup birleşmesi zordur. Sudaki spermler yumurtaların bazılarını dölleyemeyebilir.
Çünkü yumurtalardan bir kısmını büyük balıklar yer. Yumurtaların bir kısmı da olumsuz çevre şartları sonucu yok olur.

Nesillerini devam ettirmek için bu canlılar çok sayıda üreme hücresini suya bırakırlar. Aynı türün erkek ve dişileri üreme hücrelerini aynı zamanda, aynı yere bırakarak nesillerinin devamını sağlamış olurlar.

Örneğin;
Erkek balıklar spermleri dişi balıkların suya bıraktığı yumurtaların üzerine bırakır.

Sürüngenlerde, kuşlarda ve memelilerde yumurta ve sperm dişi bireyin vücudu içinde birleşir.

Döllenme ortamı ana canlının yumurta kanalı veya döl yatağıdır. Gametlerini zarar görmemeleri için dış ortama bırakmazlar.

Yumurta sayısı balık ve kurbağalardakine göre daha azdır. Çünkü spermin vücut içinde yumurta ile birleşme olasılığı daha yüksektir. Sperm sayısı yine çoktur.

Canlılarda döllenmiş yumurtanın geliştiği yer de farklılık gösterir. Bazı canlılarda zigot vücut dışında gelişirken, bazı canlılarda ise ana canlının vücudunda gerçekleşir.

Omurgalılardan balık, kurbağa, sürüngen ve kuşlarda döllenmiş yumurta vücut dışında gelişir. Dış gelişme görülen
canlılarda yumurta tarafından beslenme ve koruma gerçekleşir. Sürüngenler kara ortamına uygun özellikler gösteren yumurtalarını
dış ortama bırakırlar.

Memelilerde döllenmiş yumurta ana canlının vücudunda gelişir.

Örnek Soru:

Yukarıda verilen tablodaki canlılardan
hangileri yumurtlayarak çoğalır?

A) 1 , 2 ve 3
B) 1, 3, 4 ve 5
C) 2, 3, 4 ve 5
D) 3, 4, 5 ve 6
Çözüm:

Leylek, kurbağa, kaplumbağa, balık yumurtlayarak,
sincap ve yunus doğurarak çoğalır.
Yanıt C

Hayvanlarda Yavru Bakımı

Kuşlar ve memeliler, yavruları büyüyüp olgunlaşıncaya kadar onlara bakarlar.
Hayvanların yavru bakımları, özellikle beslenme yönünden ihtiyaçlarının karşılanması kuş ve memelilerde farklılık
gösterir.

Kuş yavrusu yumurtadan çıktıktan sonra uçamadığı için kendisi beslenemez.
Ayrıca kendini diğer canlılardan koruyamaz. Kuş yavrularının beslenmesi ve korunması annesi tarafından sağlanır.

Kuşlarda süt bezi bulunmaz. Kuşlar, çevreden topladıkları besin maddelerini kursaklarında bulamaç haline getirip yavrularına yedirirler.
Memelilerde süt bezleri bulunur. Yavrularını
belirli bir döneme kadar süt ile beslerler.

Başkalaşım Geçiren Hayvanlar

|

Bazı canlılarda yumurtadan çıkan yavru, ana canlıya benzemez. Gelişip farklılaşarak ana canlıya benzer hale gelir.
Bu olaya başkalaşım denir. Sinekler,
kelebekler, kurbağalar başkalaşım geçirirler.

Kelebeklerde yumurtadan tırtıl çıkar, pupa dönemi sonrası ana canlıya benzer hale gelir.

Ergin bir dişi kelebek yumurtalarını uygun bir yere bırakır. Bu yumurtalardan tırtıl oluşur. Tırtılların çenesi çok güçlüdür.
Yumurtadan çıkan tırtıl yapraklarla beslenir.

Tırtıl kendi etrafına ördüğü koza içinde gelişimini tamamlar. Kozayı delerek çıkan canlı, narin bir kelebektir.

Kurbağalar da başkalaşım geçirirler.
Kurbağa yumurtasından çıkan canlı, ergin
bireye benzemez.

Yumurtadan çıkan canlıya iribaş (larva) denir. İribaşta solungaç ve kuyruk bulunur. Balıklar gibi suda yaşar. İribaşın gelişimiyle
ergin kurbağa oluşur. Büyüdükçe bacakları gelişir, kuyruğu ve solungaçları kaybolur.

Ergin kurbağada solungaç yerine akciğer
gelişir. Kuyruk bulunmaz.

Gelişimini tamamladığında karada yaşayabilir.

Örnek Soru:

Selma evinde beslediği hayvanla ilgili olarak tablodaki sorulara cevap veriyor.

Buna göre, Selma’nın beslediği hayvan
hangisidir?

Çözüm:
Balıklar suda yaşar, embriyonik gelişim vücut dışında su içinde olur, başkalaşım geçirmezler.
Yanıt B

Örnek Soru:

Şekildeki gibi hayvanat bahçesine gezi yapan öğrenciler, sadece “yavrusunu sütle besleyen hayvanlar”ı görmek istiyor.

Buna göre öğrenciler kaç numaralı bölümleri ziyaret etmelidir?

A) 2, 7, 9
B) 3, 4, 7
C) 1, 5, 6, 8
D) 2, 4, 5, 9
2008 SBS

Çözüm:
Sadece memeli hayvanlar yavrularını sütle beslerler. At, kedi ve tavşan memelidir.
Yanıt B

Örnek Soru:

Sultan ninenin çiftliğinde bulunan hayvanlar yukarıdaki şekilde gösterilmiştir.
Buna göre, Sultan ninenin çiftliğindeki
hayvanlardan doğurarak çoğalanlar
hangi seçenekte doğru verilmiştir?
A) 1 ve 3
B) 2 ve 4
C) 1, 2 ve 4
D) 2, 3 ve 4
Çözüm:

Örnek Soru:

Aşağıdaki şemada hayvanlarda görülen üreme ve gelişme olayları ile ilgili bazı özellikler verilmiştir.

Buna göre aşağıda verilen ifadelerden
hangisi yanlıştır?
A) Başkalaşım geçiren canlılar doğurarak çoğalmaz.
B) Hayvanların tümünde üreme hücresi oluşumu ortak özelliktir.
C) Doğurarak çoğalan canlılarda yavru bakımı görülür.
D) Yavru bakımı görülen canlıların tümü yumurtlayarak çoğalır.
Çözüm:
Yavru bakımı kuşlarda ve memelilerde görülür. Kuşlar yumurtlayarak, memeliler doğurarak çoğalır.
Yanıt D

Örnek Soru:

Yukarıdaki tabloda üç canlının bazı
özellikleri verilmiştir.
Buna göre,
I. 1. canlıda döllenme vücut içinde
gerçekleşir.
II. 2. canlı yumurtadan çıktığında ergin
bireye benzemez.
III. 3. canlıda döllenme vücut dışında
gerçekleşir.
yargılarmdan hangileri doğrudur?

A) Yalnız I
B) I ve II
C) I ve III
D) I, II ve III

Çözüm:
Kuşlar yumurtlayarak çoğalır, yavru bakımı gösterir. Bu canlılarda döllenme vücut içinde gerçekleşir.
Yanıt B