Hayvansal dokular
Hayvansal dokular yap› ve görevlerine göre dört bölümde incelenir.
Epitel doku
- Vücudun iç ve dış yüzeyini örter. Hücreleri sıkı dizilişlidir.
- Hücrelerinin arasında kan damarı ve sinirler bulunmaz.
- Dokunun hücreleri bağ dokudan yapılmış bir taban zarı(bazal membran) üzerine oturmuştur.
- Hücrelerin beslenmesi temel bağ dokusunda bulunan kan damarlarından difüzyonla sağlanır.
- Vücutta yaptığı görevlere göre üç çeşit epitel doku vardır.
I. Örtü Epiteli
Vücudun iç ve dış yüzeyini örter.
Kimyasal, fiziksel ve mikrobik etkilere karşı vücudu korur.
Tabakalaşma durumuna göre tek katlı epitel ve çok katlı epitel olmak üzere ikiye ayrılır.
a. Tek Katlı Epitel Doku
- Hücrelerinin şekline göre üç çeşittir.
- Tek Katlı Yassı Epitel
- Tek sıralı dizilmiş yassı şekilli hücrelerden oluşmuştur.
- Çekirdekleri hücrenin ortasındadır. Hücreler arası madde çok azdır.
- Kan damarlarının iç yüzeyinde, akciğer alveollerinde, lenf damarlarının iç yüzeyinde bulunur.
Tek Katlı Kübik Epitel
- Küp şeklinde hücreleri bazal membran üzerinde tek sıra halinde dizilmiştir. Çekirdekleri hücrenin ortasında bulunur.
- Bazı organlarda bulunan tek katlı kübik epitel hücrelerinin serbest yüzeylerinde sil bulunur. Nefronda, tiroid bezinde, küçük safra kanallarında bulunur.
Tek Katlı Silindirik Epitel
- Hücreleri silindir şeklindedir. Hücrelerin serbest yüzeyinde mikrovillus, sil gibi yapılar bulunur.
- Mide, safra kesesi, ince bağırsak duvarında, yumurtalık kanalında, erkek üreme kanallarında bulunur.
b. Çok Katlı Epitel Doku
- Hücreleri birden fazla tabaka oluşturacak şekilde dizilmiştir.
En üst sıradaki hücrelerin şekline göre,
- Yassı çok katlı
- Kübik çok katlı
- Silindirik çok katlı
- olmak üzere üçe ayrılır.
- Çok Katlı Yassı Epitel
Üst yüzeydeki hücreleri yassıdır.Dış yüzeydeki hücreler difüzyonla besin alamadıkları için ölür, keratin maddesi birikir. Bu hücreler, altta kalan canlı hücreleri dış etkilere
karşı korur. Kıl, tırnak, boynuz, tüy gibi yapılar keratinleşme sonucu oluşur. Çok katlı yassı epitel doku deri dışında yemek borusu, yutak ve ağız boşluğunda bulunur.
Çok Katlı Kübik Epitel
Üst yüzeydeki hücreler küp şeklindedir. Ter ve yağ bezlerinin salgı kanallarında, ovaryum ve testisin iç yüzeyinde bulunur.
Çok Katlı Silindirik Epitel
Üst yüzeyde bulunan hücreleri silindir şeklindedir. Tükrük, bezlerinin ve süt bezlerinin salgı kanallarında, boşaltım kanallarında bulunur.
c. Çok Katlı Değişken Sıralı Epitel Doku
- Bazal membran üzerinde bulunan hücreleri silindir şeklindedir.
- Bu hücrelerin üzerinde de birkaç sıra halinde dizilmiş silindir şekilli hücreler yer alır.
- Üst yüzeyde bulunan hücreler bulunduğu organın işlevine göre şekil değiştirir.
Örnek
İdrar kesesinin iç yüzeyini döşeyen epitel doku
