Hem Ototrof Hem Heterotrof Canlılar

Hem inorganik maddelerden organik madde sentezleyebilen hem de dışardan organik madde alabilen canlılardır.
Örnek

• Böçekçil bitki ve Öglena
• Böcekçil bitkiler kloroplastları, sayesinde fotosentez yapabilirler.
• Azotça fakir topraklarda yaşadıkları için azot ihtiyacını böceklerden karşılarlar. Böcek kapan bitki nasti(ırganım) hareketiyle böceği yakalar. Böceğin üzerine sindirim enzimi salgılayarak böceğin protein kısımlarını parçalar (Hücre dışı sindirim). Sindirim sonucu oluşan aminoasitleri hücreye alırlar.

• Öglena da sahip olduğu kloroplast organeli sayesinde ışık varlığında fotosentez yapabilir. Karanlıkta ise dışardan hazır besin alır.

ÖRNEK: Biri böcekçil, diğeri böcekçil olmayan iki bitkide,
I. Hücre dışı protein sindiriminin gerçekleşmesi,
II. Fotosentez için, karbonu işaretlenmiş CO2 verildiğinde, işaretli karbonun hücrede sentezlenen proteinlerdeki aminoasitlerin hepsinde bulunması,
III. Hücrelerinde, proteinlerin aminoasitlere parçalanması özelliklerinden hangileri ortaktır?
A) YalnızI B)YalnızII C)Yalnız III D) I ve II E) II ve III
2004 ÖSS

ÇÖZÜM: Böcekçil bitkiler hem ototrof hem heterotrof beslenir. Kloroplastları vardır, fotosentez yaparlar. Yapraklarına konan böcekleri hücre dışında sindirerek aminoasitlerini
alırlar. Bundan dolayı işeretli CO2 nin karbonu hücrede sentezlenen proteinlerdeki aminoasitlerin hepsinde bulunmaz.
Hem böcekçil bitkiler hem de böcekçil olmayan bitkiler hücrede proteinleri aminoasitlere parçalar.
Yanıt C

Besin Zinciri ve enerji akışı

Bütün canlıların metabolizma faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için enerjiye ihtiyacı vardır. Ekosistemdeki enerjinin temel kaynağı güneştir.
Ototrof canlılar inorganik maddelerden organik madde sentezleyerek güneş enerjisini kimyasal bağ enerjisine dönüştürmüş olurlar. Bu besin ototroşardan tüketicilere aktarılır. Böylece güneş enerjisi kimyasal enerjiye dönüşerek üreticilerden belirli basamaklar halinde tüketicilere ve ayrıştırıcılara aktarılır.
Bu şekilde canlıların birbirlerini tüketmelerine göre sıralanmasıyla elde edilen basamaklı beslenme ilişkilerine besin zinciri ya da besin piramidi adı verilir.
Besin piramidi üretici, tüketici ve ayrıştırıcılardan oluşur.
Besin piramidinin ilk basamağında üreticiler vardır. Besin piramidinde üreticilerle beslenen canlılara 1. dereceden tüketiciler denir.
1. dereceden tüketicilerle beslenen canlılara 2. dereceden tüketiciler, 2. dereceden tüketicilerle beslenen canlılara ise 3. dereceden tüketiciler denir. Saprofitler (ayrıştırıcılar) ise besin piramidinin her basamağında bulunur. Saprofitler canlı artıklarını, ölü organizmaları ayrıştırarak toprağa karışmalarını sağlarlar.

Besin Piramidinin Özellikleri

• Besin piramidinin tabanında üreticiler bulunur.
• Enerji akışı üreticilerden tüketicilere doğrudur.
• Enerji 1/10 oranında azalarak üst basamağa aktarılır.
• Besin piramidinde aşağıdan yukarı doğru gidildikçe depolanan enerji miktarı azalır.

• Bir türe ait canlıların herhangi bir zamanda sahip oldukları toplam ağırlığa biyokütle denir. Besin piramidinde aşağıdan yukarı doğru gidildikçe biyokütle azalır.
• Besin piramidinde aşağıdan yukarıya doğru gidildikçe birey sayısı azalır, birey kütlesi artar.

• Ancak parazit zincirlerde zincirin sonuna doğru birey sayısı artar, birey kütlesi azalır.
• Besin piramidinde aşağıdan yukarıya doğru gidildikçe canlıların dokularında biriken zehirli madde (DDT,ağır metaller) miktarı artar. Çünkü canlılar bu maddeleri vücuttan atamazlar.
• Bu maddeler beslenme yoluyla bir üst basamaktaki canlıya geçer.

NOT: Ekosistemde enerjinin döngüsü yoktur. Ekosistemde enerji akışı ve besin döngüsü vardır.

ÖRNEK: Bir nehir ağzı ekosisteminde, zehirli bir maddenin sudaki oranı milyonda 3 mg olarak bulunmuştur. Bu ekosistemdeki besin zincirini oluşturan canlı türlerinin dokularında ise, bu maddenin oranının binde 0,5 mg, binde 2 mg, binde 25 mg değerlerine ulaştığı saptanmıştır. Buna göre, binde 25 mg değeri, ekosistemdeki besin zincirini oluşturan aşağıdaki canlıların hangisinde saptanmıştır?
A) Etçil balıklarda
B) Hayvansal planktonlarda
C) Balıkçıl deniz kuşlarında
D) otçul balıklarda
E) Bitkisel planktonlarda
1995 ÖSS

ÇÖZÜM: Dokularda biriken zehirli madde miktarı üreticiden son tüketiciye doğru gidildikçe artar. Seçeneklerde verilen canlılarda bir besin zinciri oluşturulduğunda, üretici bitkisel
plankton, son tüketici ise balıkçıl deniz kuşları olur.Buna göre en fazla zehirli madde birikimi balıkçıl deniz kuşlarında olur.

Yanıt C