Heterotrof Canlılar (Tüketiciler)

İnorganik maddelerden organik madde sentezleyemeyen, dışardan besin alan canlılardır. Heterotrof canlılar üç grupta incelenir.

a. Holozok canlılar

Holozoik canlılar katı besinlerle beslenirler. Dış ortamdan aldıkları katı besin parçacıklarını sindirim sistemlerinde yapıtaşlarına dönüştürürler.
Holozoik canlılarda sindirim sistemi, besinleri bulmaya yarayan duyu organları, sinir ve kas sistemleri iyi gelişmiştir. Bu gruptaki canlılar beslenme şekillerine göre üç gruba ayrılır.

1. Herbivorlar (Otçullar)

Otla beslenen canlılardır. Azı dileri gelişmiştir. Mideleri bölmelidir. Bağırsakları ise etle beslenenlerinkinden daha uzundur.

Örnek
At, Zürafa, koyun.

2. Karnivorlar (Etçiller)

Etle beslenen canlılardır. Köpek dişleri gelişmiştir. Mideleri tek gözlüdür. Bağırsakları, otla beslenenlerinden daha kısadır.
Örnek
Tilki, aslan, kurt.

3. Omnivorlar (Hem etçil hem otçullar)

Hem otla hem de etle beslenen canlılardır.
Örnek
İnsan, karga.

b. Saprofit (Çürükçül) Beslenme

Ölü bitki ve hayvan kalıntılarını ya da canlıların boşaltım maddelerini besin olarak kullanırlar. Saprofitler hücre dışına gönderdikleri enzimler yardımıyla besinleri hücre dışında sindirirler. Sindirim ürünü olan küçük molekülleri hücreye alarak metabolizmalarında kullanırlar. Saprofitler hem toprağı minarel madde bakımından zenginleştirirler, hem de artık maddeleri diğer canlılar tarafından kullanılabilir hale çevirirler. Doğada madde döngüsünde rol oynarlar.
Bazı bakteriler, maya mantarları, şapkalı mantarlar saprofittir.

c. Simbiyoz Yaşam (Ortak yaşam)

Farklı türden iki canlının yaşamlarını sürdürmek için birlikte yaşamalarına simbiyoz yaşam (ortak yaşam) denir. Simbiyoz yaşam üç grupta incelenir.

1. Mutualizm (Karşılıklı faydalanma)

Birlikte yaşayan iki farklı türe ait bireylerin karşılıklı olarak fayda sağladığı yaşam şekli mutualizm (karşılıklı yararlanma) adını alır.
Örnekler

Mutualist yaşamın en tipik örneği likendir. Liken birliğini yeşil alg ve ilkel bir mantar oluşturur. Yeşil algler ototrof olduğu için besin sentezler. Heterotrof olan mantar koruma işini yapar ve yeşil alge su sağlar. Mantar yeşil alglerin sentezlediği besinden yararlanır.


Termit (beyaz karınca) ve bunun bağırsağında bulunan tek hücreli canlı mutualist yaşar. Termit (beyaz karınca) besin olarak odunu kullanır, fakat termitin bağırsağında odunu sindirecek selülaz enzimi bulunmaz.
Bu bir hücreli canlılar odunun sindirilmesi için gerekli enzimi termitin bağırsağına salgılar ve odun sindirilir. Böylece sindirilmiş besini termit kullanır. Termitin bağırsağı da tek hücreli canlıya uygun yaşama ortamıdır.


Baklagiller ve bunların kökünde bulunan Rhizobium denilen bakteriler mutualist yaşar. Rhizobium, atmosferin serbest azotumu tutarak bitkiye verir. Bitki de bakteriye fotosentez ürünlerini verir.

2. Kommensalizm (Tek taraşı yararlanma)

Birlikte yaşayan iki farklı türe ait bireylerden biri fayda sağlarken diğeri ne fayda sağlar ne de zarar görür. Fayda gören birey diğer bireyin ya atık maddelerini ya da ona zarar vermeden vücudunu kullanır.
Örnekler

Bazı midyelerin kabuklarına tutunmuş olarak Bryozoa adı verilen küçük hayvanlar yaşar. Midye kabuğu üzerine tutunmuş olan bu canlılar midyenin sağladığı su akıntısı ile gelen küçük canlıları tutarak beslenirler ve yer değiştirler. Bu birlikteliğin midyeye ne yararı ne de zararı vardır. Bryozoa fayda görür. 
Köpek balığı ile vantuzlu küçük balık kommensal yaşar.
Vantuzlu balık, köpek balığına tutunur. Hem köpek balığı ile birlikte su içinde yer değiştirir, hem de köpek balığının besin artıkları ile beslenir. Bu birlikteliğin köpek balığına ne yararı ne de zararı vardır.

3. Parazitizm

• Bir arada yaşayan farklı tür iki bireyden biri diğerine zarar verir.
• Zorunlu parazitlerde sindirim enzimi bulunmaz, sindirim sistemi ise gelişmemiştir.
• Tüm virüsler, bazı solucan, mantar, bakteri ve böcekler parazittir.
• Parazit canlılarda bulunan adaptasyonlar 
  
• Üreme sistemleri gelişmiştir. 
  
• Yumurta yapma yetenekleri fazladır.
• 
  Vantuz, çengel gibi yardımcı organları vardır.
• 
  Konak canlıyı algılamayı sağlayan koku alma gibi duyu organları gelişmiştir.
• 
  Konağını öldürmeden uzun süre yararlanabilirler.
• Parazitler iç ve dış parazit olmak üzere ikiye ayrılır.
• 
  İç parazitlerin enzim sistemleri gelişmiş değildir. Ancak sindirilmiş besinlerin bulunduğu ortamlarda yaşarlar.
• Üreme sistemleri gelişmiştir.Örnek; tenya, askaris.
• 
  Dış parazitler aldıkları besinleri kısmen sindirirler, kan emerek beslenir, çeşitli hastalıkları taşırlar. Örnek; bit, pire, kene.
• Bitkilerde de parazitlik görülür.
• Canavar otu, Çin saçı ve ökse otu gibi bitkiler bir başka bitkinin gövdesi üzerinde yaşar. Bu bitkilerin kök sistemleri gelişmemiştir.
• Üzerinde yaşadıkları bitkilerin gövdelerinin içine “emeç”lerini salarak bitkinin besinine ortak olurlar.
• Yarı parazit bitki
• Emeçlerini bitkinin odun borularına uzatarak bitkiden su ve minarel alırlar. Yapısında klorofil olduğu için fotosentez yapabilir.

Örnek:
Çin saçı ve ökse otu.

Tam parazit bitki Emeçlerini bitkinin soymuk borusuna uzatarak bitkiden organik besin alır. Tam parazit bitkilerin klorofili yoktur.
Örnek
Canavar otu