İdrar Oluşumu
Nefronda gerçekleşen;
1. Süzülme (filtrasyon)
2. Geri emilim
3. Salgılama
olaylarının sonucunda idrar oluşur
1. Süzülme (Filtrasyon)
- Kan basıncı etkisiyle glomerulustan bowman kapsülüne su, iyonlar, aminoasit, glikoz, üre NH3, kreatin, vitamin, ürik asit, yağ asidi gibi küçük moleküllü maddeler geçer.
- Kan hücreleri, plazma proteinler, yağ molekülleri geçemez.
- Doku sıvısına benzeyen bu sıvıya glomerular süzüntü denir.
- Kan basıncı sabit olduğundan bowman kapsülüne geçen süzüntünün, az bir bölümü bile glomerulusa geri dönemez.
2. Geri Emilim
- Bowman kapsülüne geçen süzüntü, arkadan gelen süzüntünün itmesi ile nefron kanalcığı içinde akar.
- Bu sırada nefron kanalcığı ve çeperindeki hücreler, süzüntü içindeki küçük molleküllü maddeleri kanalcığı saran nefron kılcallarına geri verir.
- Buna geri emilim denir. Geri emilimde aktif ve pasif taşıma görülür.
- Proksimal tüpte; suyun yaklaşık % 85 i osmozla geri emilir, Na+ iyonları aktif taşımaylan, Cl– iyonları pasif taşı-
- mayla geri emilir. Sağlıklı insanların idrarında glikoz aminoasit bulunmaz.
- Henle kulbu; biri aşağı inen diğeride yukarı çıkan birbirine paralel iki borudan oluşur.
- Cl– iyonları aktif taşıma ile, Na+ iyonları difüzyonla geri emilir. İnen kol suya geçirgen, çıkan kol suya geçirgen değildir.
- Çıkan kolda suyun geri emilimi olmaz.
- Distal tüpte; su ve Na+ geri emilimi devam eder, Bu kısımda çeper üreyi geçirmediği için, idrar toplama kanalındaki üre yoğunluğu artarak idrar oluşumu sağlamış olur.
3. Salgılama
- Süzülme ile bütün maddeler glomerulustan bowman kapsülüne geçemez. Kılcallardaki bazı zararlı maddeler
- (serotenin, amonyak, hidrojen, potasyum iyonları, penisilin gibi) aktif taşıma ile distal tüpe verilir.
İdrarın Bileşimi
- Sağlıklı bir insanın idrarında; su, üre, ürik asit, NH3, suda eriyen ve vücut için fazla olan B ve C vitaminleri, Ca+, Na+, K+, Cl–, fosfat gibi iyonlar bulunur.
- Sağlıklı insanın idrarında glikoz, kan proteinleri ve kan hücrelerine rastlanmaz.
- Kandaki bir maddenin boşaltım sisteminde izlediği yol: Nefron >İdrar Toplama Kanalı >Havuzcuk >Üreter >İdrar Torbası > Üretra
ÖRNEK: Normal beslenen sağlıklı bir insanda, aşağıdakilerin hangisinde bulunan sıvı, glikoz içermez?
A) Piramit kanallarında
B) Böbrek toplardamarında
C) Henle kulpunda
D) Glomeruluslarda
E) Böbrek atardamarında
1990 ÖYS
ÇÖZÜM: Böbreğe gelen kan, glomerulustan geçerken bowman
kapsülüne süzülür. Glikozun tamamı nefronun proksimal
tüpünde geri emilir. Böbrek toplar damarında glikoz bulunur.
Fakat henle kulpu, distal tüp ve toplama kanalındaki
sıvıda glikoza rastlanmaz.
Yanıt C
