II. Dünya Savaşı ve Sonrası Dış Politika (1939-1945)

• I. Dünya Savaşı sonunda Wilson ilkeleri doğrultusunda Dünya barışını sağlamak amacıyla Milletler Cemiyeti (Cemiyet-i Akvam) kurulmuştu.
• Milletler Cemiyeti’nin I. Dünya Savaşı’ndan galip çıkan devletler çıkarına kararlar alması bu cemiyetin dünya barışını sağlamaktan uzak olduğu gerçeğini ortaya koydu.
• Dünya devletleri güvenliklerini sağlamak ve barışı korumak amacıyla birçok antlaşmalar yaptılar. Ancak yine de II. Dünya Savaşı engellenemedi.

a. Dünya Barışı İçin Yapılan Antlaşmalar

Küçük Antant (1921):

Çekoslovakya, Romanya ve Yugoslavya arasında kuruldu. Orta Avrupa’daki düzeni ve üye devletlerin birbirlerinin güvenliğini sağlamak amacıyla ortaya çıktı.

Lokarno Antlaşması:

(1929) Fransa ve Almanya kendi aralarındaki problemleri çözmek için bu antlaşmayı yaptılar.

Kellog Paktı:

(1928) Fransa ve ABD arasında genel antlaşmazlıkları çözmek için imza edildi.

b. II. Dünya Savaşı’nın Nedenleri

• Birinci Dünya Savaşı sonunda ortaya çıkan ekonomik dengesizlikler
• Almanya ile İngiltere arasında rekabet yaşanması
• Gelişmiş devletler arasında pazar ve ham madde yarışının bulunması
• Almanya’da nazizm; İtalya’da faşizm ve Sovyetler Birliği’nde komünizm rejimlerinin tehdit edici yapış lanması
• Almanya’nın imzaladığı Versay Antlaşması’nın problemler getirmesi
• İtalya’nın Habeşistan’ı ve Arnavutluk’u işgal etmesi
• Japonya’nın Mançurya’yı işgal etmesi ve Milletler Cemiyeti’nden ayrılması

UYARI: Almanya’nın Belçika’da, Sovyetler Birliği’nin Orta Asya ve Kuzey Kafkasya’da, İtalya’nın Balkanlar’da, Japonya’nın Kore ve Çin’de izledikleri saldırgan politikalar II. Dünya Savaşı’nın çıkmasında önemli olmuştur.
Mihver Grubu: Almanya, İtalya, Japonya Müttefik Grubu: İngiltere, Fransa, Rusya, ABD y 1 Eylül 1939’da Almanya Polonya’yı işgal etti. Polonya toprakları Rusya ile Almanya arasında paylaşıldı. Bu gelişmeler üzerine İngiltere ve Fransa; Almanya’ya karşı savaş açtılar (3 Eylül 1939).

• 1941 tarihinde Almanya; Macaristan, Romanya, Bulgaristan ve Yunanistan’ı işgal etti. Alman ordularının bu ilerlemesi Türkiye’yi tedirgin edince Türkiye ile Almanya arasında Ankara’da bir saldırmazlık antlaşması imzalandı (1941).
• Türkiye, İngiltere ve Fransa ile de benzer antlaşmalar imzalayarak savaşın dışında kalmıştır. Ancak Almanya’nın yenilgisi kesinleşince 1945 yılında Almanya’ya göstermelik olarak savaş ilan edilmiştir.
• 1943’te İtalya, Mussolini’nin iktidardan düşmesi ile Mihver grubundan ayrıldı. 1944’te Fransa, Normandiya çıkartması ile Berlin’e girdi. II. Dünya Savaşı’nın kaderini ABD belirledi. Japonya’nın ABD’nin deniz üslerine saldırması üzerine ABD, Japonya’ya atom bombası atarak bu ülkeyi savaş dışı bıraktı. Amerika’nın Almanya’ya çıkartma yapması da Almanya’nın yenilgisi ile sonuçlandı. Hitler intihar etti ve Almanya barış istedi. Almanya 7 Mayıs 1945 tarihinde teslim oldu.

c. II. Dünya Savaşı’nın Sonuçları

•  Savaş sonunda Amerika Birleşik Devletleri etkili bir dünya devleti olarak ortaya çıktı.
• Devletlerarası bloklaşma başladı.
• Nazizm, Faşizm etkinliğini kaybetti. Aşırı milliyetçi akımlar amacına ulaşamadı.
• Sömürgeci devletler, sömürgelerini kaybettiler. Sömürge altındaki toplumlar bağımsız devletler kurdular (Hindistan, Mısır, Pakistan, Cezayir vs.).
• Amerika ve Birleşmiş Milletler kararı ile Orta Doğu’da İsrail Devleti kuruldu. (1948)
• Almanya ikiye bölündü.
• Türkiye 1946 tarihinden sonra çok partili hayata geçti.
• Türk-ABD ilişkileri gelişti.
• Yalta Konferansı, Rusya Komünist rejimini Çin ve Orta Avrupa’ya taşıdı.
• Soğuk Savaş Dönemi başladı.

ÖRNEK: ikinci Dünya Savaşı’nın bitiminden bu yana geçen süre içinde teknolojide meydana gelen gelişmenin, ikinci Dünya Savaşı öncesiyle karşılaştırıldığında çok hızlı olduğu
görülmüştür. Teknolojik gelişme hızındaki bu atıfta,
I. Ham madde gereksiniminin azalması
II. Bilimin ilerlemesi ve bilgi birikiminin artması
III. Sanayileşmenin hızlanması
durumlar>ndan hangilerinin etkili olduğu savunulabilir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III
2007 ÖSS
ÇÖZÜM: II. Dünya Savaşı’nın ardından bilimin baş döndürücü şekilde gelişme göstermesi (II) ve sanayileşmenin hız kazanması (III) teknolojideki hızlı gelişmenin göstergelermiş
den olmuştur.
Yanıt E

II. Dünya Savaşından Sonra Kurulan Örgütler

a. Birleşmiş Milletler Teşkilatı (1946)

• İngiltere, Fransa, ABD, Rusya ve Çin sürekli üye seçildiler. Bu üyelerin veto hakları vardı.
• Birleşmiş Milletler’in en temel görevi barışı sağlamak ve sürekli kılabilmektir.

b. Birleşmiş Milletler’in Çeşitli Organları

Genel Kurul, Güvenlik Konseyi, Ekonomik ve Sosyal Konsey, Lahey Adalet Divanı, Vesayet Konseyi ve Genel Sekreterlik

c. NATO (Kuzey Atlantik Paktı) (1948)

• Merkezi Brüksel’de olan kurul Sovyet Rusya’nın yayılmacı politikası sonucu ortaya çıktı.
• İngiltere, Fransa, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Norverç, Danimarka, Portekiz, İtalya, ABD ve Kanada bu paktın ilk üyeleridir.
• Türkiye 1952 tarihinde NATO’ya katılmıştır.

ÖRNEK: Türkiye 24 Ekim 1945 tarihinde Birleşmiş Milletlere üye olmuş ve Atatürk’ün “Yurtta barış, dünyada barış” ilkesi doğrultusunda Birleşmiş Milletlerin aldığı kararlara uymuştur.
Aşağıdakilerden hangisi, Türkiye’nin Birleşmiş milletlerin kararma uyarak asker gönderdiği ülkelerden biri değildir?
A) Afganistan B) Somali C) Kore D) Bosna Hersek E) Vietnam
2009 ÖSS
ÇÖZÜM: Türkiye Birleşmiş Milletler’in bir üyesi olarak bu örgütün müdahale ettiği her yere asker göndermiştir ve göndermektedir. Afganistan, Somali, Kore ve Bosna Hersek’te as
Türkiye hep barışın korunması için elinden geleni yapmıştır. Fakat Vietnam bunun dışındadır. Vietnam’a sadece Amerika müdahale etmiştir.
Yanıt E

d. Varşova Paktı (14 Mayıs 1955)

• Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ile Doğu Avrupa ülkelerinin katılımı ile kurulmuştur. Sovyetler Birliği’nin 1991 tarihinde dağılmasından sonra Varşova Paktı bozulmuştur.
• Varşova Paktı; Sovyetler Birliği, Arnavut, Demokratik Almanya Cumhuriyeti, Bulgaristan, Macaristan, Polonya, Romanya, Çekoslovakya gibi devletlerden oluşmaktaydı. Şimdi bu üyeler NATO’ya girmeye çalışmaktadırlar.
• II. Dünya Savaşı’ndan sonra dünyada soğuk savaş döneminin başlamasında Kuzey Atlantik ve Varşova paktları etkili olmuştur.

e. Avrupa Konseyi

ÖRNEK: 1949 yılında Avrupa devletlerinin katılımı ile oluşturulmuştur. Bu Konseye Türkiye Cumhuriyeti de katılmıştır.
I. Almanya ile İngiltere arasındaki ekonomik rekabet
II. Gelişmiş ülkeler arasında pazar ve ham madde yarışının yaşanması
III. İtalya’nın Habeşistan’ı ve Arnavutluk’u işgal etmesi
Yukarıda verilen gelişmelerden hangileri iki dünya savaşmm da temel sebeplerindendir?
A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III
ÇÖZÜM: Ekonomik rekabet ve ham madde yarışı iki dünya savaşının da temel sebeplerindendir. Ama İtalya’nın saldırgan tutumu sadece II. Dünya Savaşı için geçerlidir.
Yanıt C
ÖRNEK: I.Üçlü ittifak
II. Küçük Antant
III. Kellog Paktı
IV. Üç imparatorlar Birliği
Yukarıda verilen gelişmelerden hangileri II. Dünya savaşı öncesi devletlerin barışı korumak için yaptığı antlaşmalardandı?
A) I ve II B) II ve III C) III ve IV D) I ve IV E) II ve IV
ÇÖZÜM: Küçük Antant Doğu Avrupa devletlerinin, Kellog Paktı Fransa ve ABD’nin II. Dünya savaşı öncesi imzaladığı barış antlaşmalarındandır.
Yanıt B
ÖRNEK: Aşağıdaki devletlerden hangisi saldırgan tutumuyla II.Dünya Savaş>’n> tetikleyen ülkelerdendir?
A) Türkiye B) ABD C) Çin D) Fransa E)Japonya
ÇÖZÜM: Japonya II. Dünya Savaşı öncesi Milletler Cemiyeti’nden ayrılmış, Mançurya’yı işgal ederek savaş öncesinde ortamı gerginleştiren ülkedir
Yanıt E