İNSANDA BÜYÜME VE GELİŞMENİN EVRELERİ

Büyüme, metabolizma olayları sonucunda canlının hücrelerindeki madde miktarının ve hücre sayısının artmasıdır.Böylece canlının boy, vücut hacmi vekütlesi artmış olur.

Gelişme ise, canlının büyüme ile birlikte
çeşitli özellikler kazanmasıdır.Örneğin bir bebeğin boyunun uzaması büyüme, yürümeye başlaması gelişmedir.

Farklı yaşlardaki insanların fiziksel özellikleri
de farklıdır. Büyüme sırasında hem fiziksel hem de ruhsal değişim gerçekleşir. Bir bebeğin fiziksel ve ruhsal
özellikleri ile bir ergeninki birbirine benzemez. Aynı şekilde bir ergeninki de yaşlınınkinden farklıdır.

İnsanda büyüme ve gelişme beş farklı
döneme ayrılarak incelenir.

Bu dönemler:

• Bebeklik dönemi
• Çocukluk dönemi
• Ergenlik dönemi
• Yetişkinlik dönemi
• Yaşlılık dönemi

1. Bebeklik Dönemi

0 – 1 yaş arası dönemdir. Bebekler temel ihtiyaçlarını karşılamak için tamamen yetişkinlere bağımlıdır. Beslenme önemlidir.

Bu dönemde vücudu kontrol etmeyi, ellerini kullanmayı, emeklemeyi, bazı sözcükleri kullanmayı öğrenirler. Sevgi ve ilgiye gereksinimleri vardır.

2. Çocukluk Dönemi

1 yaşından 12 yaşına kadar olan dönemdir.Bu dönemin başlamasıyla çocuk; kendi başına yürümeyi, konuşmayı, oturup kalkmayı öğrenir. Giyinip soyunma, arkadaşlık kurma bu evrede öğrenilir.

Cinsel kimliğini keşfetmiştir. Bu nedenle kendi cinsleriyle oynamayı tercih eder. İyiyi, kötüyü ayırt etmeyi öğrenir.

3. Ergenlik Dönemi

Çocukluktan yetişkinliğe geçiş dönemidir. Ergenlik dönemi kızlarda 10 – 12 yaşları arasında, erkeklerde 1 3 – 1 4 yaşları arasında başlar.
Bu dönemde vücudun büyüme ve gelişmesi hız kazanır, eşey organları gelişir, üreme hücreleri oluşur. Ruhsal değişimler
gözlenir. Cinsel, mesleki ve kişisel kimlik kazanırlar.

Ergenlikte kızlarda görülen değişimler;

• Boy uzar.
• Göğüsler gelişir.
• Üreme organları gelişir.
• Yumurta hücresi olgunlaşır ve adet
  kanaması başlar.
• Üreme organlarında ve koltuk altında
  kıllanmalar başlar.
• Yüzde sivilcelenme görülür.

Ergenlikte erkeklerde görülen değişimler;

• Salgılanan testosteron hormonu nedeniyle
  sakal ve bıyık çıkar, kıllanmalar
  görülür.
• Yüzde sivilceler oluşur.
• Sperm hücreleri olgunlaşır.
• Ses kalınlaşır.
• Hızla boy uzar.
• İskelet ve kaslar gelişir.

Ergenlik döneminde birey bedensel gelişiminde görülen hızlı değişimden (sivilce,ses kalınlaşması, kıllanma) dolayı
huzursuz olur. Bu dönemde birey çalışmaya isteksiz, çekingen, kararsız olur. Ebeveynlerine ve otoriteye karşı çıkar.
Yetişkinlerle kendi görüşleri doğrultusunda iletişim kurar. Arkadaş grubu oldukça önem kazanır. Yaşıtları arasında yer edinebilme kaygısı yaşar.

Ergenlik döneminde genel olarak bireyin
duygularında istikrarsızlık görülür. Bir gün önce çok mutlu iken ertesi gün kabuğuna çekilmiş ve bitkin olabilir.
Ergenlik döneminde birey, diğer dönemlere göre daha yoğun hayal kurar. Zaman zaman yanlız kalma isteği içinde olabilir.

4. Yetişkinlik Dönemi

21 – 65 yaş arası dönemdir. Bu dönemde
sorumluluklar artar. Kişiler eş ve
meslek seçimine yönelir. İlgilendikleri
alanlara yönelerek kendini geliştirebilenler
bu dönemi sağlıklı geçirir.

Bu dönemde bireyler toplumsal sorumluluk
bilinci ile topluma olumlu katkı sağlarlar.

5. Yaşlılık Dönemi

65 yaşın üstündeki bireyler bu dönemde
değerlendirilir.

• Bu dönemde geçmişe duyulan özlem
  artar.
• Birey arkadaşlarıyla, çocuklarıyla ve
  torunlarıyla olmaktan mutluluk duyar.
• Deneyimlerini paylaşmaktan zevk
  alırlar. Onların deneyimleri diğer bireylere
  model olabilir.

Örnek Soru:

Yetişkinlik dönemine ait özelliklerin yazılı olduğu şemadaki ifadelerin doğru ya da yanhş olduğuna karar vererek ilerlendiğinde, ulaşılacak gelişim döneminin özelliği aşağıdakilerden hangisidir?

A) Fiziksel değişimleri karşısında utangaçlık
ve sinirlilik hali gösterir.
B) İhtiyaçları ebeveynleri tarafından giderilir.
C) Başkalarına birşeyler anlatarak öğüt
vermeyi sever.
D) Temel hareket becerileri artar.
Çözüm:

Yetişkinlik dönemi evlilik ve iş hayatının başladığı, toplumsal sorumlulukların arttığı dönemdir. Yetişkin birey kararlarında tutarlıdır. Buna göre ulaşılacak dönem, ergenlik dönemidir. A da ergenlik döneminin, B de bebeklik döneminin, C de yaşlılık döneminin, D de çocukluk döneminin özelliği verilmiştir.
Yanıt A

Örnek Soru:
Mete’nin bugün doğum günü. O, bir yaşında
olduğu için ancak elinden tutulunca
yürüyebiliyor. Yedinci dişi yeni çıktı.

Sağlıklı ve normal bir gelişim gösteren
Mete, iki yıl sonraki doğum gününde
aşağ>dakilerden hangisini yapabilir?

A) Merdivenleri kendisi rahat inip çıkabilir.
B) Sadece sıvı besinler yiyebilir.
C) Sadece baba, anne, mama sözcüklerini
söyleyebilir.
D) Ayakkabısının bağcıklarını kolayca
bağlayabilir.
2009 SBS

Çözüm:
Üç yaşındaki bir çocuk hem katı hem de sıvı besinleri yiyebilir. Kelime dağarcığı biraz daha gelişmiştir. Merdivenleri kendisi rahat inip çıkabilir.
Yanıt A