Kışın ısıttığımız odanın ya da evimizin sı­cak kalması, yazın ise klima ile soğuttu­ğumuz odanın serin tutulması önemlidir.

Buzdolabı ve derin dondurucular yiye­cek ve içeceklerimiz için soğuk bir ortam oluşturarak yiyeceklerin uzun süre bo­zulmadan kalmasını sağlarlar.

Termos ise içine konulan sıcak yada so­ğuk sıvı maddeleri uzun süre sıcaklığını korumaya yarar.

Sıcak günlerde dışarıda unuttuğumuzda yada buzdolabının bozuk olduğunda yi­yeceklerin ne kadar çabuk bozulduğunu biliyoruz.

Astronotun giydiği giysi astronot için sı­cak bir ortam oluşturacak ve ısısının uzaya kaybolmasını engelleyecek bi­çimde yalıtkan maddelerden yapılmıştır.

Yalıtımın önemli olduğu gibi ısı iletiminin önemli olduğu durumlar vardır. Yemek yaptığımız tava, tencere, tepsi gibi araç­lar ile soba, kalorifer petekleri gibi ısıtma amaçlı araçlarda, ısı iletimi iyi olan (ilet­ken) maddeler kullanılır.

Aynı araç üzerindeki bazı kısımlarda iyi ısı iletkeni, bazı kısımlarda ise iyi ısı ya­lıtkanı maddeler kullanılır.

Tavanın yemek piştiği kısmında (tabanı ve yan kısımlarında) iyi iletken maddeler
bakır, çelik vb) kullanılırken tutmaya ya­rayan kısımlarında (sap ve kulplarında) iyi yalıtkan maddeler (plastik, tahta vb) kullanılır. Kaloriferde ısıtma işini gören kısımları (petek) iyi iletken (döküm de­mir paslanmaz çelik) kullanılırken suayarının yapıldığı musluk kısmında iyi yalıtkan (plastik maddeler) kullanılır.

Bazı iletken maddeler yalnız iyi ısı ilet­tikleri için değil bazı özellikleri içinde ter­cih edilir. Örneğin toprak kaplar yalnızca iyi ısı iletkeni oldukları için değil, ısıyı içindeki yemeğe yavaş ve düzgün ilete­rek pişirme kalitesini arttırmaları ve lez­zetli yemeklerin yapılmasına imkan ver­dikleri için tercih edilir.

Kutup bölgesinde yaşayan insanlar (es­kimo) katı kardan yaptıkları evlerde (ig­lo) yaşamaktadır. Katı kar parlak ve be­yaz renkte olduğundan ısı enerjisi iglonun yüzeyleri tarafından yansıtılır. Dola­yısıyla igloda bir mum yakıldığında mu­mun verdiği ısı ile insanlar ısınırlar.

Soğuk Havada Tüylerini Kabartmış Kuş Hava iyi bir yalıtkan olduğundan kuşlar tüylerini kabartarak tüyleri arasına hava doldururlar. Vücutları ile dış ortam ara­sında oluşturdukları bu yalıtkan ortam o sayesinde vücut ısılarını korurlar.

İyi Yalıtım Tasarruf Sağlar

İşyerleri ve evlerimizde, apartman boş­luklarındaki kalorifer ve su borularının etrafı yalıtım yapılarak sarılmıştır.

Cisimler ısı yalıtkanı maddelerle kapla­narak ısı kayıpları en aza indirilmiş olur. Hava çok zayıf bir ısı iletkeni (yalıtkan) olduğundan çift cam sistemlerinde kulla­nılır. İçlerinde hava bulunan cam yünle­ri iyi bir yalıtkan olup binalarda ısı yalıtı­mında kullanılır. Isıyı az ileten malzeme­lere yalıtım malzemeleri denir.

Evin inşaatı sırasında duvarlar, su depola­rı, buhar boruları, kısa süreli gıda paketle­ri, soğuk hava depoları yalıtım malzemesi kullanılarak ısıca yalıtılacak yerlerdendir. Yalıtım malzemesi yalıtım yapılacak ye­rin özelliği (sıcak, soğuk, ateş v.b) yalı­tım malzemesininin ömrü, yoğunluğu ve
fiyatına göre tercih edilir.Yüksek ısıya sahip yerlerde yanıcı özel­liğe sahip ahşap, saman gibi yalıtıcılar değilde volkan tüfler, cam yünü gibi mal­zemeler kullanılmalıdır.

Ne kadar iyi yalıtım yapılırsa yapılsın yi­nede bir miktar ısı kaybolur. Bunun için kış gelmeden ev içinde yine ek yalıtım işlemleri yapmak gerekir.

isı iletimi yapılırken önce ısının en çok ne­relerde kaybolduğunun tespiti yapılmalıdır. Isı kaybı genelde binalarda duvarlarda, ça­tıda, pencerelerde, dış kapı ve yerin temel zemininde oluşur. Kış gelmeden kapılara ve pencere kenarlarına sünger çekilir.Bine bu tabanlarına halı kaplanır, çatı­daki kiremitler kontrol edilir kırık olanlar değiştirilir.

Kışın yaşadığımız ev ve iş yerlerimizin kısaca yaşadığımız ortamların belirli bir
sıcaklık değerinde olması gerekir. Isı ya­lıtımı yapılan yerlerde ısı kaybı çok az olurken yalıtım yapılmayan yerlerde ısı kaybı çok yüksek olur. Buna göre, ısı yalıtımı yapılan yerde ortam sıcaklığını aynı değerde tutmak için harcanan enerji çok az olur. Isı yalıtımı yapılma­yan evde üretilen ısı enerjisi yüksek miktarda kaybolduğundan aynı sıcaklık değerini korumak için harcanan enerji çok yüksek olacaktır. Enerji kaybı ne ka­dar fazla olursa sıcaklığı sabit tutmak için harcanan yakıt miktarı dolayısıyla harcanan para miktarı o kadar fazla olur.

Not:

Yalıtım için yapılacak masraf toplam bina inşaat maliyetinin % 1-2'si kadar olup bu miktar iki üç sene içinde elde edilecek enerji kazancı ile karşılanır.

Yalıtım malzemeleri hem ısıyı içerde tu­tar hem de dış ortamın ısısının içeri gir­mesini engeller.

ÖRNEK soru

Yukarıda verilen bilgi şemasındaki bilgi doğru ise D, yanlış ise Y oku takip edile­rek ★ , * , ▲ , ■ sembollerinden biri­ne ulaşılıyor.

Buna göre, Gaye bilgi tabelalanm ta­
kip ederek hangi sembole ulaşabilir?
A)★ B) * C) ▲ D) ■

ÇÖZÜM:“Isı akışını yavaşlatmak için plastik ve tahta gibi yalıtkan maddelerli kullanarak yalıtım sağlarız.” ifadesi doğru olduğun­dan D oku takip edilir.
Hava iyi bir yalıtkan maddedir.”Hava iyi bir iletken maddedir.” ifadesi
yanlış olduğundan Y oku takip edilerek* sembolüne ulaşılır. Yamt B

ÖRNEK SORU

Yukarıda maddelerin bulunduğu bal pe­teği verilmiştir.
Arı “Isıyı iletmeyen maddelere yalıtkan madde denir.” tanımına uymayan mad­denin olduğu peteğe konuyor.
Buna göre, arı kaç numaralı peteğe konmuştur?
A)1 C)3 D)4 B)2

ÇÖZÜM
Tahta, hava, bakalit birer yalıtkan madde­dir. Çelik ise iletken maddedir.Yanıt D

ÖRNEK SORU

I. Isı yalıtımı ülke ekonomisine katkıda bulunur.
II. Isı yalıtımı hava kirliliğini önlemede fayda sağlar.
III. Isı yalıtımı çok pahalı olduğu için ya­pılmamalıdır.

Yukarıda verilen, ifadelerden hangile­ri doğrudur?
A) Yalnız I
C) I ve III
B) I ve II
D) II ve III

ÇÖZÜM
Isı yalıtımı az enerji ile ısınma sağladığı için az enerji az ısı maddesi ile sağlanır. Buda
tasarruf olduğundan yalıtımın ülke ekonomi­sine katkısı vardır. I. ifade doğru Isı yalıtımı sayesinde az yakıt yakılır buda da­ha az hava kirliliği demektir. II. ifade doğru Isı yalıtımı çok pahalı olmayıp iki üç se­nede kendi masrafını karşılamaktadır.III. ifade yanlış Yanıt B

ÖRNEK SORU

Oğuz'un attığı ok hedef tahtasında “Uzun Ömürlü Olmayan Yalıtım Malze­mesine” ait bölüme isabet etmiştir.
Buna göre, Oğuz'un attığı ok hangi numaralı bölüme isabet etmiştir?
A)1 B)2 C)3 D)4

ÇÖZÜM
Plastik, köpük, silikon yünü, taş uzun ömürlü yalıtım malzemeleridir. Saman ise kısa ömürlü yalıtım malzemesidir.Yanıt A