İsim Çekim Ekleri
İsim soylu sözcüklere gelerek onlara cümlede görev ve anlam kazandıran eklerdir. Sadece isimlerle ilgili olmayıp zamir, sıfat ve zarflarla da ilgili olduğundan isim soylu sözcüklerin sonunda işledik. Bu ekleri şöyle gösterebiliriz.
1. Çokluk eki
2. hal ekleri
3. Eşitlik eki
4. İyelik eki
5. İlgi eki
a. ÇOKLUK EKİ
Asıl işlevi isimlerin sayı bakımından çokluğunu bildirmektir.
Kalemler , çantalar , defterler alındı.
B. HAL EKLERİ
İsim soylu sözcüklere gelerek onların yüklemle ya da diğer sözcüklerle ilgilerini sağlayan eklerdir. Bunları şu şekilde inceleyebiliriz.
1. – i hal eki (yükleme hali)
“Ev – i gördüm.”
“Odun – u yardım.” cümlelerinde kullanılan eklerdir. Fiilin neyi etkilediğini gösterir. Fiile sorulan “kimi, neyi” sorularına cevap verir.
2. – e hal eki (yönelme hali)
“Eve gitti.” cümlesinde yer bildirir.
“Yaza gelecekler.” cümlesinde zaman bildirir; zarf yapar.
“Beş bin liraya aldım.” cümlesinde miktar bildirerek zarf yapar.
“Başbaşa resim çektirmişler.” cümlesinde durum bildirerek zarf yapmış.
Bu ek “ben” ve “sen” şahıs zamirlerine geldiğinde, zamirlerin yapısını değiştirir ve onları “bana”, “sana” şekline çevirir.
Bu eki,
“Haberi duyunca koşa koşa olay yerine geldi.”
“Elindeki taşları oraya buraya rastgele atıyordu.”
“Saat üçü beş geçe istasyonda buluşacağız.” cümlelerinde altı çizili eklerle karıştırmayalım. “-e” hal eki fiillerin kök ya da gövdelerine eklenmez.
3. – de hal eki (bulunma hali)
“Evde bekliyor.” cümlesinde yer bildirir.
“Ayakta bekliyor.” cümlesinde durum bildirerek zarf yapmış.
“3'te gelecek.” cümlesinde zaman bildirerek zarf yapmış.
“Onlar gözde insanlar.” cümlesinde eklendiği sözcüğün anlamını değiştirmiş ve sıfat yapmış. Elbette bu durumda yapım eki olmuş.
“Buralarda saz boyunda otlar biter.” cümlesinde sıfat yapmış ancak yapım eki olmamış.
4. – den hali (çıkma durumu)
“Evden çıktı.” cümlesinde yer bildirmiş.
“Akşamdan gidelim.” cümlesinde zaman bildirmiş.
“Sıradan insanlardı onlar.” cümlesinde eklendiği sözcüğün anlamını değiştirerek sıfat yapmış ve yapım eki olmuş.
“Senden iyi arkadaş bulamam.” cümlesinde karşılaştırma bildirmiş.
“Sıkıntıdan tırnaklarını yerdi.” cümlesinde neden bildirmiş.
“Her taraf kağıttan uçaklarla doluydu.” cümlesinde bir şeyin neyden yapıldığını göstermiş.
“Birden ayağa fırladı.” cümlesinde durum bildirmiş. Bu tür örnekler çoğaltılabilir. Önemli olan, eklerin cümle içindeki anlamını kavramaktır.
5. Yalın hâli: Bu hâl eksizdir.
ÖRN: Ahmet, ev…
C. EŞİTLİK EKİ
İsim soylu sözcüklere gelip onlara değişik anlamlar katan ve anlama bağlı olarak onları sıfat, zarf yapan – ce , -ca (-çe, -ça) ekleridir.
Böyle çocukça davranmamalısın. (benzerlik)
Sınıfça geziye gittik. (topluluk)
Bence bu kazak daha güzel. (kanaat)
Çocuğu iyice dövmüşler. (pekiştirme)
Onca işim arasında seni mi düşüneyim? (derecelendirme)
Bu ve buna benzer anlamlar katan eşitlik eki ayrıca sözcüğün görevini de değiştirir. Birinci cümledeki “çocukça” sözü zarftır. Ancak bu sözcük eşitlik eki almadan çocuk ismini karşılar. Ek alınca türü değişmiştir.
|» Sözcük Türleri Sayfasına Dön! « |
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
YAPIM EKLERİ: Kelimeyi ya da kelimenin kökünün anlamını deiştiren eklerdir. TÜRK-ÇE, BAŞ-LIK…
ÇEKİM EKLERİ: Kelimenin veya kökün anlamını değiştirmeyen ama kelimeye sorumluluk getiren eklerdir. EV-İM (EV-İM KELİMESİNDE İM EKİ KELİMENİN ANLAMINI DEĞİŞTİRMEMİŞTİR.)
güzel de yanlız orda beş tane ek var anlamlarında ise sadece 3 tanesini anlatmış nerde bunların yarısı…ama yinede beğendim yani GÜZEL…:):):):)
TEŞEKKÜR EDERİM SİTENİZ ÇOK GÜZEL İŞİME ÇOK YARADI ALLAH RAZI OLSUN
sitenizi çok beğendim.işimize çok yaradı. size ve bu siteyi hazırlayan herkese teşekkürlerimi sunarım.hepinizi candan öptüm
Gerçekten işime yaradı diyebilirim.Çok güzel bir site hazırlamışsınız .Çok teşekkür ederim.SÜPERSİNİZZZZZZZZZ
gercekten teşekürler ödevime çok yardımcı oldunuzzz!!
…
yapım eki ve ulamayı bulamadım
gerçekten çok güzel bir site çok teşekkür ederimm işime çok yaradıı
çok teşekkür edrm… çok güzel olmuş…çok yardımcı oldu ödevime…çok güzel bir site hazırlamıssın:):):D:D:D
Sağolun ödevime çok yardımcı oldu.Teşekkürler
pek fazla bişe yok ama yine de işime yaradı sağ olun
ya hiç işime yarmadı çünkü çok uzun yazmışsınız özetini çıkarsaydınız yeterdi
ben de çok beğen dim fakat ben diyer ödevlarede yardımcı olmasını isterdim.Yinede süper siniz….
Ya ama benim dönem ödevim daha açıklamalı istiyor olmaz ki. Bu daa usun açıklaması olan yok mu?
ya gercekten cok guzel olmus ama bıras dha ayrıntılı yapabılırdınız
çekim ekleri süper daha iyi olabilirdi ama…
çok güzel ama biraz daha fazla test ekleyebilir misiniz?
yani güzel olmuş elinize sağlık
Gerçekten çok güzel anlatmışlar ama bir de örnek olsaymış daha da güzel olurmuş. Buradan KEMAL ÖZALPER İ.Ö.OKULUNDA 6/H SINIFINDA HERKESE SELAM VERMEK İSTİYORUM. Bir de 6/H SINIFINDA ÇAĞLA’YI ÇOK ÇOK ÖPÜYORUM…
ÇOK GÜZEL OLMUŞ. BEN ALİ SUAVİ İLKÖĞRETİM OKULU 7/B SINIFINDAN HERKESE SELAMLARIMI YOLLUYORUM.