İsim Çekim Ekleri
İsim soylu sözcüklere gelerek onlara cümlede görev ve anlam kazandıran eklerdir. Sadece isimlerle ilgili olmayıp zamir, sıfat ve zarflarla da ilgili olduğundan isim soylu sözcüklerin sonunda işledik. Bu ekleri şöyle gösterebiliriz.
1. Çokluk eki
2. Hal ekleri
3. Eşitlik eki
4. İyelik eki
5. İlgi eki
A. ÇOKLUK EKİ
Asıl işlevi isimlerin sayı bakımından çokluğunu bildirmektir.
Kalemler , çantalar , defterler alındı.
B. HAL eklerİ
İsim soylu sözcüklere gelerek onların yüklemle ya da diğer sözcüklerle ilgilerini sağlayan eklerdir. Bunları şu şekilde inceleyebiliriz.
1. – i hal eki (yükleme hali)
“Ev – i gördüm.”
“Odun – u yardım.” cümlelerinde kullanılan eklerdir. Fiilin neyi etkilediğini gösterir. Fiile sorulan “kimi, neyi” sorularına cevap verir.
2. – e hal eki (yönelme hali)
“Eve gitti.” cümlesinde yer bildirir.
“Yaza gelecekler.” cümlesinde zaman bildirir; zarf yapar.
“Beş bin liraya aldım.” cümlesinde miktar bildirerek zarf yapar.
“Başbaşa resim çektirmişler.” cümlesinde durum bildirerek zarf yapmış.
Bu ek “ben” ve “sen” şahıs zamirlerine geldiğinde, zamirlerin yapısını değiştirir ve onları “bana”, “sana” şekline çevirir.
Bu eki,
“Haberi duyunca koşa koşa olay yerine geldi.”
“Elindeki taşları oraya buraya rastgele atıyordu.”
“Saat üçü beş geçe istasyonda buluşacağız.” cümlelerinde altı çizili eklerle karıştırmayalım. “-e” hal eki fiillerin kök ya da gövdelerine eklenmez.
3. – de hal eki (bulunma hali)
“Evde bekliyor.” cümlesinde yer bildirir.
“Ayakta bekliyor.” cümlesinde durum bildirerek zarf yapmış.
“3'te gelecek.” cümlesinde zaman bildirerek zarf yapmış.
“Onlar gözde insanlar.” cümlesinde eklendiği sözcüğün anlamını değiştirmiş ve sıfat yapmış. Elbette bu durumda yapım eki olmuş.
“Buralarda saz boyunda otlar biter.” cümlesinde sıfat yapmış ancak yapım eki olmamış.
4. – den hali (çıkma durumu)
“Evden çıktı.” cümlesinde yer bildirmiş.
“Akşamdan gidelim.” cümlesinde zaman bildirmiş.
“Sıradan insanlardı onlar.” cümlesinde eklendiği sözcüğün anlamını değiştirerek sıfat yapmış ve yapım eki olmuş.
“Senden iyi arkadaş bulamam.” cümlesinde karşılaştırma bildirmiş.
“Sıkıntıdan tırnaklarını yerdi.” cümlesinde neden bildirmiş.
“Her taraf kağıttan uçaklarla doluydu.” cümlesinde bir şeyin neyden yapıldığını göstermiş.
“Birden ayağa fırladı.” cümlesinde durum bildirmiş. Bu tür örnekler çoğaltılabilir. Önemli olan, eklerin cümle içindeki anlamını kavramaktır.
5. Yalın hâli: Bu hâl eksizdir.
ÖRN: Ahmet, ev…
C. EŞİTLİK EKİ
İsim soylu sözcüklere gelip onlara değişik anlamlar katan ve anlama bağlı olarak onları sıfat, zarf yapan – ce , -ca (-çe, -ça) ekleridir.
Böyle çocukça davranmamalısın. (benzerlik)
Sınıfça geziye gittik. (topluluk)
Bence bu kazak daha güzel. (kanaat)
Çocuğu iyice dövmüşler. (pekiştirme)
Onca işim arasında seni mi düşüneyim? (derecelendirme)
Bu ve buna benzer anlamlar katan eşitlik eki ayrıca sözcüğün görevini de değiştirir. Birinci cümledeki “çocukça” sözü zarftır. Ancak bu sözcük eşitlik eki almadan çocuk ismini karşılar. Ek alınca türü değişmiştir.
|» Sözcük Türleri Sayfasına Dön! « |
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
ÇOK GÜZEL OLMUŞ YA BURDAN TÜM ARKADAŞLARIMA SLMLAR GÖNDERİYORUM.
bence harikulade olmuş.ben 6. sınıf öğrencisiyim sınavım için burayı bir kontrol edim dedim ve buradan çalışma sayesinde Türkçem 4 iken 5 oldu.aynı zamanda gerçektende biraz daha test olsa tam süper olucakmış. buradan vail m. lütfüllah bilgin ilköğretim okuluna bizi okutuyor oldukları için teşekkür ediyorum aynı zaman bahattin kayalı ilköğretim okuluna yani eski okulkuma öpücükler. ben sınıfı çok seviyorum 6 /b ye de öpücüklerimi yolluyorum.
Arkadaşlar çok güzel bir elineze sağlık fakat iyelik eklerini yazmamışsınız ama yine de çok güzel bir site. Teşekkür ederim.
Bence çok güzel olmuş. Türkçe ödevimde çok yardımcı oldu. Çok teşekkür ederim. Ayrıca burdan yavuz selim i.ö.okulunda 6/d ve 6/e sınıfına selamlar…
Gerçekten çok güzel bir site. Bu siteyi yer imlerine ekledim bile.
Çok güzel olmuş ama bana 20 tane isim kökü cümle ile olacak onu indirir misiniz? Bir de 20 tane fiil kökü cümle olacak indirirseniz. Beni çok mutlu edersiniz.
Merhaba ben Bilal mersin’de yaşıyorum Türkçe ödevimde çok yardımcı oldu.
Öncelikle Türkçe’ye verdiğiniz önem için size çok teşekkür ederim. Artık Türkçe’mizi katlettiler. İkinci olarak da sitenizi çok beğendim. Bilgileri koyanlara sonsuz teşekkürler. Yazımı yayınlarsanız sevinirim…
Öncelikle şunu belirteyim; Türkçe’ye verdiğiniz öneme çok sevindim. Ben de Türkçe’ye ve Türkçe’nin yazım kurallarına çok özen gösteren biri olduğumdan sizi tebrik ediyorum. Sitenizin içeriği de ayrıca çok güzel olmuş. TEBRİKLER!
Sizlere Türkçeye bu kadar önem verip bu kadar çaba gösterip bizimde bilgilenmemiz için bu siteyi yaptığınız için çok teşekkür ederim. Gerçekten çok güzel olmuş. Tekrar teşekkürler.
Sizlerin TÜRKÇE’ye nekadar önem verdiğiniz bu siteden çok belli oluyor. Sizlerin yapmış olduğu bu site sayesinde herkes de sizin gibi bilgili olabilir. Çok teşşekkür ederim. Ellerinize sağlık.
İsim köküne ait güzel bilgiler var ama yetersiz ve sorusuz bir kaç gün sonra soru da ekleyin. Tanıştığıma memnun oldum. Soru ve daha fazla bilgi yüklemeyi unutmayınız.
Gerçekten çok beğendim. Tebrik ederim en güzel yanı ise yorum bölümündeki Türkçe’yi Türkçe kullanma harika. 🙂
Süper bir site. Bu site sayesinde yazılıdan yüksek not alıyorum.Emeği geçen herkese teşşekkür ederim.
Bizim coğrafya hocasının deyişiyle süpersiniz canavarlar…
Türkçe sınavımda çok işe yaradı tşk ler
Gercekten de cok guzel bir site teşekkürler. Aradıgım herseyı bulabıliyorum. 🙂
Sınıvlardan aldıgım kötü notları düzeltmeme yardımcı oldugunuz için TEŞEKKÜR EDERİM!
Ben bu siteyi çok sevdim. aradığım konuları, anlatımlarını daha kolay bulabilliyorum. Süper bir site… Çok iyi bir şey. Emeği geçenlere çok sağ olsunlar.
Ben bu siteyi yeni öğrendim.Bir dahaki ödevlerimi yaparken de bu siteden faydalanacğım.Sağolun.