Kan
Kan doku, kan plazması ve kan hücrelerinden meydana gelir. Kanın % 55 ini plazma, % 45 ini kan hücreleri oluşturur.
Kan Plazması
Plazmanın % 90 – 92 si su, % 7 – 8 i fibrinojen protrombin gibi kan proteinleri, sindirilmiş besinler, vitaminler, mineraller,oksijen, karbondioksit gibi gazlar, hormonlar, karbonhidrat ve yağlar, mikroplar, toksinler, antikorlar ve antitoksinlerden oluşur.
Kan Hücreleri
Alyuvar, akyuvar ve kan pulcukları olmak üzere üç çeşit kan hücresi vardır.
1. Alyuvar (Eritrosit)
- Kırmızı kemik iliği, dalak ve karaciğerde üretilir.
- Yaşlanmış alyuvar kendini yenileyemez.
- Yaklaşık 120 günlük ömürlerinin sonunda karaciğerdeki kupfer hücreleri tarafından parçalanırlar.
- Memelilerde olgunlaşmış alyuvarlar çekirdeklerini kaybeder. Ribozom, golgi, mitokondri, endoplazmik retikulum gibi organelleri bulunmaz.
- Alyuvarlara renk veren kırmızı renkli pigment hemoglobindir.
- Hemoglobin O2 ve CO2 taşınmasında görevlidir. Bir alyuvar içinde yaklaşık 280 milyon hemoglobin bulunur.
- Bir hemoglobin dört molekül oksijen taşınmasında etkilidir. Böylece hemoglobin alyuvarın O2 taşıma kapasitesini arttırır. 1 mm3 kanda dişilerde 4 – 4,5 milyon, erkeklerde 5, 5,5 milyon kadar bulunur.
- Yükseklere çıkıldıkça her 1000 m yükseklikte 1 mm3 kandaki sayıları 1 milyon kadar artar (yükseklere çıkıldıkça O2 miktarı azalır).
Görevleri:
- O2 ve CO2 gazlarını gerekli yerlere taşır. Kana kırmızı rengi verir (hemoglobin içinde “Fe” bulunduğundan kırmızı renklidir).
2. Akyuvarlar (Lökosit)
- Kemik iliğinde, lenf düğümlerinde, dalak, timüs bezinde üretilir.
- Ömrünü tamamlayan akyuvarlar üretildikleri yerde parçalanır.
- Çekirdekleri vardır. Renksiz hücrelerdir.
- 1 mm3 kada yaklaşık 7000 kadardır. Ancak vücutta mikroorganizmalar arttığında sayıları artar (lösemide de sayısı artar).
- Ömürleri 2 – 4 gün kadardır.
Görevleri:
- Bağışıklık sisteminin oluşmasında etkilidir. Vücudu mikroorganizmalara karşı korur. Monositler fagositoz yoluyla, lenfositler antikor üreterek mikroplarla savaşır.
- Damar dışına çıkarak doku sıvısındaki mikroplarla da mücadele ederler.
3. Kan Pulcukları (Trombosit)
- Kırmızı ilikte bulunan megakaryosit hücrelerinin parçalanmasıyla oluşurlar.
- Çekirdeksiz ve renksiz hücrelerdir.
- 1 mm3 kanda 250 – 300 bin kadar bulunur.
- Ömürleri 8 gün kadardır.
Görevleri:
- Damarlarda yaralanma durumunda kanın pıhtılaşmasında rol oynarlar.
