Karadeniz Bölgesi
- Konum: Ülkemizin kuzeyinde, adını aldığı deniz boyunca dar bir şerit halinde, batıda Adapazarı Ovası’ndan başlayarak doğuda Gürcistan’a kadar uzanır.
- Ülkemiz yüzölçümünün %18’ine sahip olan bölge büyüklük bakımından 3. sırada yer alır.
1. Bölgenin Fiziki Özellikleri
a. Dağlar ve Ovalar
- Bölgenin büyük bir kısmı Kuzey Anadolu Dağları ile kaplıdır. Bu dağlar doğu-batı yönünde uzanır. Dağların yükseltisi orta bölümde alçalırken doğuda yükseltisi yer yer 4000 m’ye ulaşır.
- Dağlar kıyıya paralel olarak uzanır.
- Doğu ve batıda hemen kıyı gerisinden başlarken, ortada daha içeriden başlar.
- Bölgede dağların kıyıya paralel olarak uzanmasının sonucunda;
- Boyuna kıyı tipi oluşur. (Orta Karadeniz hariç falezler meydana gelmiştir.)
- Kıyıda girinti-çıkıntı az olur. (Sinop limanı hariç doğal liman yoktur.)
- Kıyı ile iç kısım arasında ulaşım ancak geçitler vasıtasıyla sağlanır. (Doğuda: Zigana ve Kop; batıda ise Ilgaz ve Ecevit geçitleri)
- Kıyı ile iç kısım arasında iklim ve bitki örtüsü farklılığı görülür. (Doğuda ve batıda fazla, ortada az)
b. Akarsu ve Gölleri
- Her mevsim bol akışlı olan bölgedeki akarsular özellikle
- ilkbahar mevsimindeki kar erimelerine bağlı olarak daha fazla su taşırlar.
- Kızılırmak, Yeşilırmak, Çoruh, Bartın, Yenice (Filyos),
- Sakarya önemli akarsulardır.
c. İklim
- Kıyı kesimde; denizden gelen nemli havanın her mevsimde kıyıya bakan yamaçlara yağış bırakması, buralarda kışın ılık, her mevsimi yağışlı ılıman Karadeniz ikliminin görülmesine neden olmuştur.
- En fazla yağışı sonbaharda en az yağışı ise ilkbaharda alır.
- Yağışlar genellikle yamaç yağışı türünde olup 700-2500 mm arasında değişir.
- İç kesimde ise deniz etkisi içeri giremediğinden nispeten karasal iklim görülüp, yağış miktarı 500 mm’ye kadar düşer.
- Kıyıda bitki örtüsü orman iken iç kısımlarda bozkırdır.
2. Nüfus
- Nüfus miktarı fazla olmayan bölgenin nüfus yoğunluğu
- Türkiye ortalamasının altındadır.
- Nüfus batıda sanayinin geliştiği yerlerde, doğuda ise kıyı şeridinde daha yoğundur.
- Bölgede ormanın zengin olması nedeniyle kırsal yerleşmelerde kullanılan konut malzemesi daha çok ahşaptır.
- Ayrıca kırsal yerleşmelerde genellikle dağınık özellik gösterir.
- İş imkanlarının kısıtlı olduğu Doğu Karadeniz çok fazla göç verdiğinden kadın nüfusu daha fazladır.
- Batı Karadeniz’de ise Zonguldak, Bartın ve Karabük çevreleri sanayi ve madencilik nedeniyle göç alır.
3. Ekonomik Etkinlikler
a. Tarım
- Bölgenin eğim ve yükselti değerlerinin fazla olması tarım alanlarının kısıtlı olmasını sağlamıştır.
b. Hayvancılık
- Bölgede Doğu Karadeniz’de büyükbaş hayvancılık ve arıcılık faaliyeti yapılmaktadır.
- Ülkemiz balık üretiminin %80’i bu bölgeden karşılanır.
c. Yeraltı Kaynakları ve Endüstri
4. Bölgenin Bölümleri
1. Batı Karadeniz 2. Orta Karadeniz
3. Doğu Karadeniz
1. Batı Karadeniz
- Engebeli olan bölümde dağlar üç sıra halinde uzanır.
- Küre, Ilgaz ve Köroğlu dağlarıdır.
- Bolu, Yedigöller ve Abant bölümde yer alan heyelan set gölleridir.
- Gökçekaya ve Sarıyar önemli barajlarıdır.
- Ülkemizde ormandan faydalanmanın en fazla olduğu bölümdür.
ÖRNEK: Nüfus genellikle taşkömürü çıkarılan, demir-çelik fabrikalarının kurulduğu Zonguldak, Karabük ve Ereğli’de ovasında toplamıştır.
Batı Karadeniz bölgesinin, Türkiye ekonomisine en önemli katkısı hangi alandadır?
A) Endüstri bitkileri üretimi
B) Hayvancılık
C) Tahıl üretimi
D) Maden çıkarma ve işleme
E) Meyve ve sebzecilik
1984 ÖYS
ÇÖZÜM: Ülkemizdeki tek zengin taşkömürü yatakları ve en eski demir–çelik endüstrisi Batı Karadeniz bölümündedir.
Yanıt D
2. Orta Karadeniz
- Engebenin azaldığı, tarım alanlarının genişlediği bölümdür.
- Karadeniz iklimi iç kısımlara kadar girer.
- Dağlar kıyının gerisinde ve tek sıra (Canik Dağları) haline uzanır.
- Bafra ve Çarşamba önemli delta ovalarıdır.
- Tarımsal verimin fazla olması nüfusun bölge geneline dengeli dağılmasını sağlamıştır.
ÖRNEK: Orta Karadeniz Bölümünde tarımın Karadeniz Bölgesinin diğer bölümlerinden daha fazla yapılmasına ve ürünlerin daha çeşitli olmasında aşağıdakilerden hangisi en az etkilidir?
A) Yüzey şekillerinin daha az engebeli olması
B) Tarım alanlarının daha geniş olması
C) Yaz yağışlarının daha az olması
D) Ulaşımın daha kolay olması
E) Deniz etkisinin daha geniş alanlarda görülmesi
1994 ÖYS
ÇÖZÜM: Orta Karadeniz Bölümü’nde yüzey şekillerinin bölgenin diğer bölümlerinden daha az engebeli olması, tarımın geniş alanlarda yapılmasına imkan verir. Yine aynı nedenle
deniz etkisi daha geniş alanlarda görülür. Yaz yağışları da daha az olduğundan tarım faaliyeti daha fazla yapılır ve ürünlerde çeşitlilik görülür. Ulaşım kolaylığı tarım ürünlerinin kolay pazarlanmasını sağlar. Bu da dolaylı bir etkidir.
Yanıt D
3. Doğu Karadeniz
- Ordu’nun doğusundan Gürcistan’a kadar uzanan bölümde dağlar geniş, ovalar ise az yer tutar.
- Dağlar kıyının hemen gerisinde ve iki sıra (Doğu Karadeniz Dağları Rize – Giresun ve Çimen, Mescit, Kop, Yalnızçam Dağları) halinde uzanır.
- Çoruh ve Kelkit önemli akarsularıdır.
- Yüksek dağ sıraları geçitlerle (Zigana ve Kop) aşılır.
- Türkiye’de yağış miktarının en fazla olduğu bölümdür.
- Tarım alanları dar olduğu için kıyıda nüfus yoğunluğu fazladır.
