karagöz Oyunu
Karagöz oyununun kökeni ve bu oyunda başrol oynayan Karagöz ile Hacivat'ın kimlikleri konusunda değişik görüşler vardır. Söylentilere göre Karagöz, Trakyalı bir demirci ustasıdır ve bir cami yapımında Bursa'da, caminin ustabaşısı Hacı İvaz (Hacivat) ile tanışır ve kısa bir süre sonra aralarında eğlenceli bir söyleşi başlar. Bu söy-leyişiye öteki kişiler de katılır. Durumu öğrenen Orhan Gazi, Karagöz'ü idam ettirir; Hacivat ise hacca giderken eşkıyalar tarafından öldürülür. Daha sonra Orhan Gazi'nin emriyle Şeyh Küşteri, Hacivat ile Karagöz arasındaki gülünç söyleşi ve olayları perdeye aktarır. Bu oyun 17. yüzyıldan bu yana Türkiye'de çok yaygınlaşmıştır.
Karagöz ve Hacivat taklide ve karşılıklı konuşmaya dayanan, iki boyutlu tasvirlerle bir perdede oynatılan gölge oyunudur. Karagöz oynatıcısına hayali, hayalbaz denir. Yardımcıları çırak, yardak, dayrezen, sandıkkar'dır. Oyunda konuşmaların değişmesi baş hareketleriyle yapılır.
Bu iki karakterin gerçekten yaşayıp yaşamadığı, yaşadıysa nerede nasıl yaşadığı kesin olarak bilinmemektedir. Anlatılanlar rivayete dayanır, zira gerçekten yaşamış olsalar bile büyük ihtimalle bahsedilen dönemde tarih kitaplarına girecek kadar önemli bulunmamışlardır.
Rivayete göre Hacivat ve Karagöz, Orhan Gazi devrinde yaşamış cami yapımında çalışan iki işçidir. Kendileri çalışmadıkları gibi diğer işçilerin de çalışmasını engellemektedirler. Orhan Gazi'nin, “cami vaktinde bitmezse kelleni alırım”[kaynak belirtilmeli] dediği cami mimarı, caminin vaktinde bitmemesine Karagöz ve Hacivat‘ı şikayet eder. Bunun üzerine bu ikili başları kesilerek idam edilir. Karagöz ve Hacivat‘ı çok seven ve ölümlerine çok üzülen Şeyh Küşteri, ölümlerinin ardından kuklalarını yaparak perde arkasından oynatmaya başlar. Bu sayede Hacivat ve Karagöz tanınır.
Hacivat‘ın asıl adının Hacı İvaz olduğu söylenir. Hacivat karakteri düzeni temsil eder. Nabza göre şerbet verir. Kişisel çıkarlarını her zaman ön planda tutar. Az buçuk okumuşluğundan dolayı yabancı sözcüklerle konuşmayı sever. Perdeye gelen hemen herkesi tanır, onların işlerine aracılık eder. Alın teriyle çalışıp kazanmaktan çok Karagöz'ü çalıştırarak onun sırtından geçinmeye bakar. Rol icabı değişik kıyafetler içinde Keçi Hacivat, Çıplak Hacivat, Kadın Hacivat, Kahya Hacivat gibi farklı tasvirleri vardır.
Karagöz
Oyunun hiç şüphesiz başrol oyuncusu Karagöz'dür. Okumamış bir halk adamıdır. Hacıvat'ın kullandığı yabancı kelimeleri anlamaz ya da anlamaz görünüp, onlara yanlış anlamlar yükleyerek ortaya çeşitli nükteler çıkarırken bir taraftan da Türkçe dil kuralları ile yabancı kelimeler kullanan Hacivat ile alay eder. Her işe burnunu sokar,her işe karışır, sokakta olmadığı zaman da evinin penceresinden uzanarak, ya da içerden seslenerek işe karışır. Dobra, zaman zaman patavatsız yapısından dolayı ikide bir zor durumlarda kalırsa da bir yolunu bulup işin içinden sıyrılır. Çoğu zaman işsiz, geçim derdindedir .Hacivat'ın bulduğu işlere girip çalışır. Başında ışkırlak adı verilen oynak bir şapka vardır. Ve Hacivat‘ta boyle tanınır.
Hacivat ve Karagöz oyunundaki karakterler kısaca şunlardır: 1)Hacivat 2)Karagöz 3)Zenne 4)Hikmet Ağa 5)Tuzsuz deli Bekir 7)arap 8)Zenne 9)Frenk 10)zeybek 11)Tiryaki 12)Çelebi 13)Arnavut
Karagöz Oyununun Özellikleri:
* İslam uygarlığı etkisindeki Osmanlı toplumunun dilini, inançlarını, gelenek – görenek ve zanaatlarını, siyasal ve sosyal olaylara bakışını yansıtan zengin bir kaynaktır.
* Karagöz, halkın ortak malıdır. Konuları kimin düzenlediği belli değildir.
* Belli sayıdaki ortak konuların sözlerini, her sanatçı, oyun anında kendine göre ayarlar. Yani oyunun önceden hazırlanmış bir metni yoktur, oyun doğaçlamaya dayalıdır.
* Oyunda Karagöz, cahil halk tipini, Hacivat ise aydın kişileri temsil eder.
* Oyunda her meslek, yöre ve sınıftan insan rol alır; herkes kendi şivesiyle konuşur. Bu kişilerden bazıları şunlardır: Çelebi (genç bir mirasyedi), Beberuhi (cüce ve aptal), Tuzsuz Deli Bekir (sarhoş), Efe (zorba), Zenne (kadın), Kayserili (pastırmacı), Arnavut (bahçıvan), Acem (zengin), Yahudi (bezirgan)., vb.
* Karagöz oyunu; başlangıç (Hacivat'ın Sahneye gelişi), muhavere (Karagöz'le Haciva-tın karşılıklı konuşması), fasıl (asıl konu) ve bitiş (perdeden çekilme) gibi dört bölümden oluşur.
|» “Tiyatro” Sayfasına Dön! « |
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…
Tiyatro, Tiyatro Nedir, Tiyatro Metinleri, Türk Tiyatrosu, Tiyatro
Çok güzel olmuş elinize sağlık bu siteden ödevimi yaptım sizlere çok ve çok teşekkür ederim
Her istediğimi buldum çok süper elinize sağlık.
Sitenizde bize verdiğiniz bilgilerden dolayı öncelikle emeği geçen herkese çok teşekkür ederim. Ama keşke birazcıkda resim ve oyunlardan alıntı kısa yazılara yer verseydiniz, sadece bilgi olmasaydı daha iyi olurdu diye düşünüyorum. Çünkü resimler ve kısa oyunlar bize daha çok yarıyor. Hocalarımız ödev verdiklerinde daha çok görselliğe ve içerikte kullanılan metinlere bakıyorlar. Bunları göz önünde bulundurusanız çok memnun olurum. Şimdiden teşekkür ederim. Başarılar…
Karagöz oyununun tarihi gelişimi ve oyununu unsurları, kaynakçasını gönderir misiniz? Performans ödevim yardımcı olursanız sevinirim.
ÇOK GÜZEL OLMUŞ SAYENİZDE ÖDEVİMİ YAPTIM.
Gerçektende bu site çok güzel. Aradığım herşeyi burada bulabiliyorum. Sitenizin daha güzel olacağını diliyorum.
Çok tesekkür ederim ilk öcelikle bize verdiğiniz bu bilgilerden dolayı sizin sayenizde her istediğim ödevi buldum. Tüm emeği geçenlere teşekkürler.
Çoook tşkler çok işime yaradı yazılı için gerekliydi.
ya arkadaşlar herşey iyi güzelde bide 2.dönem 3. yazılı sorularınızı yayımlarsanız sevinirim yarın sınavımız var çok ihtiyacım var
Çok güzel olmuş. Katkıda bulunan arkadaşlara çok teşekkür ederim.
Bize gösterdiğiniz ilgiden dolayı çok teşekkür ederim sayın site sahibi. Bu bilgiler çok güzel hep bunları öğrenmek isterdim sayenizde öğrendim. Sizleri çok seviyorum hem hatırlatayım ben 11 yaşındayım. Arkadaşlar sizin yorumlarınızı çok beğendim. Çok iyi konuşuyorsunuz gerçekten şaka olarak yapmıyorum. Hepinize sevgilerle… 🙂
Çok sevdim.Çok beğenerek okudum.Saygı duydum.Ve bu yorumun cevabını göndermenizi rica ederim.
Gerçekten çok güzel tiyatrolar var. Bu siteyi iyiki bulmuşum. Hepinize çok teşekkürler…
Öncelikle bu kadar güzel bir site hazırladığınız için size çok teşekkür ediyorum.Gerçekten çok yardımcı oluyor ve yaralı bir site.Tekrardan teşekkür ediyorum.
Lise son sınıf öğrencisiyim gerçekten aradığım herşeyi tamanlamıyla bulabildiğim tek site diyebilirim ama tabiki sürekli yenilenmesi gerekiyor çünkü sistem vs değişiyor bazı konular da eklendi bunlarda bulunmalı mesela epik tiyatro gibi…