Kazakistan Cumhuriyeti
(Turan İlleri)
COĞRAFİ KONUMU
Kuzeyde ve Batıda Rusya Federasyonu, Doğuda Çin Halk Cumhuriyeti (Doğu Türkistan), Güneyde Türkmenistan, Özbekistan, Kırgızistan ile çevrilidir. 45°-87° doğu boylamları ile 41°-57° kuzey enlemleri arasında yer almaktadır. Kazakistan geniş bozkırlarla kaplı olup geriye kalan tüm arazinin yarısı çöldür. Kazakistan dışında Doğu Türkistan’da 650.000, Moğolistan Halk Cumhuriyeti’nde 40.000, Afganistan’da 3.000 Kazak nüfusun yaşadığı bilinmektedir.
TARİHÇE
Geleneksel olarak göçebe olan Kazakların tarih sahnesinde etkili olmaları iÖzbek Hanları devrine rastlar. Bu dönemde Kasım Han, bütün Kazakları kendi egemenliği altında topladı (1520) 17. yüzyılda ise Tevka Han, Kazak Türklerini yasal kurallara bağladı.. Ancak 17. ve 18. yüzyıllarda Ruslar Türkistan’ı işgal ettiler. Bu işgale en büyük tepki Kazaklardan geldi. 1783’te Sırım Batur önderliğinde Kazaklar bir ayaklanma başlatmış iseler de, Çarlık Rusyasının boyunduruğundan kurtulamamışlardır. Kazak önderler 1906 da halkta ulusal bilincin uyanmasını sağladılar. 1916’da harekete geçen Kazaklar, 1917 de Umumi Kazak Kongresini toplayarak Orenburg’u başkent ilan ettiler. 1924 de otonom olarak başkentlerini Ak-Mescit’e taşıdılar.1936’da ise Sovyetlerin bir üyesi statüsüne girdiler. Kazakistan 1990’da egemenliğini, 1991 tarihinde ise bağımsızlığını ilan etmiştir.
DEMOGRAFİK DURUMU
Kazakistan, Türk Cumhuriyetleri içinde etnik açıdan çok farklı bir yapıya sahiptir.
Nüfusun Etnik Yapısı (1999) Grup Nüfus içindeki yüzdesi
Kazak Türkleri % 53.1 (1999)
Ruslar % 32.9
Ukrayn % 2.7
Alman % 2.9
Özbek Türkleri % 2.3
Tatar Türkleri % 1.1
Diğer % 5
Yaş Grubu Toplam Nüfustaki Payı
0 – 14 % 28 (erkek: 2.432.519, kadın: 2.359.375)
15 – 64 % 65 (erkek: 5.279.877, kadın: 5.580.849)
65 – % 7 (erkek: 392.934, kadın: 779.849
SİYASİ VE SOSYAL YAPI
Kazakistan’da siyasi yapı, etnik ve dini yapıdan etkilenerek farklı bir durum oluşturur. Ülkede faal olan siyasi gruplar şunlardır:
Parti Adı Başkanı
1. Halk Birlik Partisi (Kazak) Akhan Bizhanov
2. Kazakistan Halk Kongresi (Kazak) Anvar İsmailov
3. Azamat (Vatandaş) Halk Hareketi . . . . . . . . . . Petr Svoık, Murat Avezov, Galim Abilsitov
4. Kazakistan Komünist Partisi Serikbolsın Abdillin
5. Jeltoksan Milli Demokratik Partisi (Kazak) Hasen Hocaahmet
6. Emek ve İşçiler Hareketi Madel İsmailov
7. Slav Halk Hareketi (Rus) Aleksandr Samarkin
8. Rus Merkezi Hareketi (Rus) Nina Sidorova
9. Emekliler ve Pokoleniye Hareketi (Rus) İrina Savostina
TARIM VE HAYVANCILIK
1998 yılı itibariyle tarım sektörünün GSMH içerisindeki payının % 36 olduğu Kazakistan’da 220 milyon hektar tarım alanının yaklaşık % 82’si çayır-mera alanı olarak, geri kalan 3,5 milyon hektarı ise ürün üretimi için her yıl işletilmektedir. Toplam tarımsal üretimin % 40’ını bitkisel üretim ve % 60’ını hayvansal üretim oluşturmaktadır. Kazakistan’da ekilen toprakların % 6,5’ine tekabül eden 2,4 milyon hektar arazi sulanmaktadır.
BANKACILIK VE SİGORTACILIK
Kazakistan’ın finansal hizmet sektörü, gelişmenin erken aşamasındadır. Pek çok büyük banka hala Kazakistan Merkez Bankası olan Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Bankası’nın (National Bank of Kazakhstan / NBK) yönetimi altındadır. NBK’ya göre, Nisan 1997 itibariyle, ticari bankaların toplam kredi portföylerinin % 24,3’ünü şüpheli, % 19,8’ini ise tahsil edilmesi imkansız hale gelmiş olan krediler oluşturmaktadır. Yani sektörün Sovyetler Birliği döneminden miras kalan esas sorunu, bankaların kredi portföylerinin düşük kalitede olmasıdır.
Bankacılık sektörüne yabancıların girişine de sınırlandırmalar getirilmiştir. Buna göre yabancı bankaların toplam sermayesi, Kazak bankalarının toplam sermayesinin 1/ 4’ünü aşamaz. Ayrıca yabancı banka temsilciliklerinin, tam işlevli şubeler haline gelmesi için 1 yıllık süre öngörülmüştür. Bunun yanısıra, hükümetin, yabancı banka faaliyetlerini sınırlandırma konusunda geniş yetkileri bulunmaktadır. Ancak, bu sınırlandırmalar, Rus bankalar için gevşek tutulmuştur.
TÜRKİYE İLE İLİŞKİLER
Türkiye ile Kazakistan arasında bankacılık alanında işbirliği vardır. TCMB ile NBK, 1995 yılında, NBK’nin TCMB nezninde hesap açmasına imkan sağlayan bir “Bankacılık Düzenlemesi” imzalamış ve Ocak 1997 itibarıyla bu hesaba Kazakistan tarafından 2.3 milyon ABD doları transfer edilmiştir. Ayrıca Ziraat Bankası ile Kazkommertzbank “KZI Bank” isimli banka ve Emlak Bank (%41), Kramds Bank (%25), Yukstar Ortaklığı (%25) ve Banque Warms (%9) ortaklığı ile “Türkiye-Kazakistan International Bank” kurulmuş ve her ikisi de 1993 yılında faaliyete geçmiştir.
Kazakistan’da Yabancı Sermaye Kanunu ile kurulmuş olan 200’den fazlaTürk şirketi vardır. Sözüedilen kanun kapsamı dışında da şirketler kurulmuştur. Türk firmalarının Kazakistan’da başlıca ilgi alanları şöylece sıralanabilir
İnşaat ve müteahitlik hizmetleri, sınai tesis yapımı, hafif sanayi, gıda, madencilik, ticaret, metalurji, tekstil, telekomünikasyon, elektrik santralleri yapımı, otel ve iş merkezleri yapımı.
Türkiye ile Kazakistan arasında ticari ilişkiler sürekli olarak gelişme göstermektedir. Türkiye’nin Kazkistan’a başlıca ihracatı; çeşitli gıda maddeleri, giyim eşyaları, otomatik telefon santralleri, deri işleme cihazları, sentetik halı ve kilim, zırai mücadele ilaç ve bitkileri, makarna imalat cihazları, seramik eşyalar, demir-çelik ve alüminyum ürünleri, elektrikli ev aletleri gibi kalemlerden oluşmaktadır. İthalatı ise; hayvansal ürünler, buğday, deri, alüminyum alaşımları, kalaylı demir-çelik gibi malları kapsamaktadır.
EN ÇOK İHRACAT YAPILAN ÜLKELER
Rusya Federasyonu, Türkiye, İran, Çin, Özbekistan, Almanya, ABD, Türkmenistan, Tacikistan, Azerbaycan.
EN ÇOK İTHALAT YAPILAN ÜLKELER
Rusya Federasyonu, Belçika, Avusturalya, Birleşik Arap Emirlikleri, İngiltere, Türkiye, İran, Bulgaristan, Türkmenistan, Hindistan, İsrail, Çin, Özbekistan, Almanya, Tacikistan, Azerbaycan.
KANUNLAR ve ANLAŞMALAR
Kazakistan ve Türkiye’nin Taraf Olduğu Kanun, Anlaşma, Protokol ve Mutabakat Zabıtları:
KANUNLAR :
1- Kazakistan Cumhuriyeti ile İmzalanan İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 21.03.1993 tarih, 21531 sayı)
2- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Türkistan Şehrinde Uluslararası Hoca Ahmet Yesevi Türk-Kazak Üniversitesi Kurulmasına Dair Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna İlişkin Kanun (Resmi G. 04.05.1993 tarih, 21571 sayı)
3- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Eğitim, Bilim, Kültür ve Spor Alanlarında İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 10.12.1993 tarih, 21784 sayı)
4- Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti Arasındaki Hava Taşımacılığı Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 10.12.1993 tarih, 21784 sayı)
5- Kazakistan Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 22.09.1994 tarih, 22059 sayı)
6- Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 22.09.1994 tarih, 22059 sayı)
7- Kazakistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 22. 09.1994 tarih, 22059 sayı)
8- Kazakistan ile Türkiye Hükümeti Arasında Gelir Üzerinden Alınan Vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşması ve Eki Protokolu’n Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 31.07.1996 tarih, 22713 sayı)
9- Kazakistan ile Türkiye Arasında Antalya İlinin Kemer İlçesindeki Taşınmazın Kazakistan Cumhuriyetine Kullandırılmasına İlişkin Protokol’un Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 31.07.1996 tarih, 22713 sayı)
10- Kazakistan ile Türkiye Arasında Cezai Konularda Karşılıklı Adli Yardımlaşma ve Suçluların İadesi Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 10.04.1997 tarih, 22960 sayı)
11- Kazakistan ile Türkiye Arasında Konsolosluk Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 22.05.1997 tarih, 22996 sayı)
12- Kazakistan ile Türkiye Arasında Dostluk ve İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 22.05.1997 tarih, 22996 sayı)
13- Kazakistan ile Türkiye Arasında Hukuki Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 26.07.1997 tarih, 23061 sayı)
14- Kazakistan ile Türkiye Arasında Askeri Alanda Eğitim, Teknik ve Bilimsel İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 07.02.1998 tarih, 23251 sayı)
15- Kazakistan ile Türkiye Arasında Ticaret ve Ekonomik ve Teknik İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 02.06.1998 tarih, 23360 sayı)
ANLAŞMA, PROTOKOL ve MUTABAKAT ZABITLARI :
1- Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ile Yapılan Tıp ve Sağlık Alanındaki 1991-1995 Yıllarına İlişkin İşbirliği Protokolunun Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 07.04.1991)
2- Özbekistan, Türkmenistan ve Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri ile Yapılan Tıp ve Sağlık Alanında İşbirliği Anlaşmalarının Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 13.07.1991)
3- Kazakistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile Yapılan Ticari, Ekonomik, Bilimsel ve Teknik İşbirliği, Ulaştırma ve Haberleşme Alanında İşbirliği Anlaşmaları ve Mutabakat Zaptının Onaylanmasna Dair Karar (Resmi Gazete: 25.11.1991)
4- Azerbaycan, Türkmenistan ve Kazakistan, ile Yapılan Vize Muhafiyetine İlişkin Anlaşmaların Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 02.06.1992)
5- Kazakistan Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı ile İçişleri Bakanlığımız Arasında İmzalanan Güvenlik İşbirliği Protokolünün Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 24.01.1993)
6- Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Kazakistan, Cumhuriyeti Hükümetleri ile İmzalanan Turizm Alanında İşbirliği Anlaşmalarının Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 15. 04. 1993)
7- Türkiye ile Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Azerbaycan Arasında İmzalanan Haberleşme Alanında İşbirliğine İlişkin Protokollerin Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 07.07.1993)
8- Kırgızistan, Özbekistan ve Kazakistan’a Exımbank Kredisi Verilmesine İlişkin Mutabakat Muhtırasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 01.08.1993)
9- Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile İmzalanan Türkistan Şehrinde Uluslararası Hoca Ahmet Yesevi Türk-Kazak Üniversitesi Kurulmasına Dair Anlaşmanın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 14.09.1993)
10- Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasındaki Vize Muhafiyeti Anlaşmasına Ek Protokolün Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 09.11.1993)
11- Kazakistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İmzalanan Ulaştırma Alanında İşbirliği Protokolünün Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 10.06.1994)
12- Kazakistan Cumhuriyeti ve Türkiye Cumhuriyeti Ulaştırma Bakanları Arasında 8 Temmuz 1993 Tarihinde Ankara’da İmzalanan Mutabakat Zaptının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 27.06.1994)
13- Moğolistan, Türkmenistan ve Kazakistan Cumhuriyetleri Hükümetleri ileTürkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında İmzalanan Eğitim, Bilim, Kültür ve Spor Alanlarında İşbirliği Anlaşmalarının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 26.12.1994)
14- Kazakistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 11.02.1995)
15- Kazakistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 17.07.1995)
16- Kazakistan Cumhuriyeti Tarım Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Arasında Teknik, Bilimsel ve Ekonomik İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 23.01.1996)
17- Kazakistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında Hayvan Sağlığı Alanındaki İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 06.04.1996)
18- Kazakistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında İmzalanan Hava Taşımacılığı Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 08.05.1996)
19- Kazakistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında İmzalanan Bitki Koruma ve Karantina Alanında İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 30.06.1996)
20- Kazakistan ileTürkiye Arasında Akdolunan Gelir Üzerinden Alınan vergilerde Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 08.11.1996)
21- Kazakistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Bilim ve Teknik Alanında İşbirliği Anlaşması ile Çevre Alanında İşbirliği Anlaşması’nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 05.05.1997)
22- Kazakistan Eğitim Bakanlığı ile Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı Arasında Yapılan Eğitim ve Bilim Alanlarında İşbirliği Protokolünün Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 16.06.1997)
23- Kazakistan ile Türkiye Arasında Dostluk ve İşbirliği Antlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 03.08.1997)
24- Kazakistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Konsolosluk Sözleşmesinin Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 14.08.1997)
25- Kazakistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Cezai Konularda Karşılıklı Adli Yardımlaşma ve Suçluların İadesi Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 17.08.1997)
26- Kazakistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Sağlık ve Tıp Alanında İşbirliğine Dair Anlaşmanın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 10.11.1997)
27- Kazakistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Hukuki Konularda Adli Yardımlaşma Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 12.11.1997)
28- Kazakistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Askeri Alanda Eğitim, Teknik ve Bilimsel İşbirliği Antlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 27.04.1998)
29- Kazakistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Turizm Alanında İşbirliği Antlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 20.12.1998)
30- Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Moğolistan ve Tacikistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Sınai Mülkiyetinin Korunması Alanında Patent Kuruluşları Arasında İşbirliği ile İlgili Niyet Protokolünün Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 24.01.1999)
31- Kazakistan – Türkiye Arasında Akdolunan Sınai Mülkiyetinin Korunması Alanında Patenet Kuruluşlarının İşbirliği ile İlgili Niyet Protokolünün Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 24.01.1999)
32- Kazakistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Ticaret ve Ekonomik Teknik İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 10.05.2000)
RESMİ VE DİNİ TATİL GÜNLERİ
1-2 OCAK YILBAŞI
28 OCAK ANAYASA GÜNÜ
8 MART DÜNYA KADINLAR GÜNÜ
22 MART NEVRUZ GÜNÜ
1 MAYIS KAZAKİSTAN HALKININ BİRLİĞİ BAYRAMI
9 MAYIS ZAFER GÜNÜ
30 AĞUSTOS ANAYASA BAYRAMI
25 EKİM CUMHURİYET BAYRAMI
16 ARALIK BAĞIMSIZLIK BAYRAMI
| ||||||||||||||||||||||||||||
|
|» “Turan İlleri” Sayfasına Dön! « |
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…