Kırgızistan Cumhuriyeti
(Turan İlleri)

TARİHÇE
Ortaasya’da yaşayan Kırgızlar, tüm Kırgızların yüzde 90’ını kapsar. Doğu Türkistan’da 80.000, Afganistan’da 25.000 Kırgızın yaşadığı tahmin edilmektedir.
Çin kaynaklarında geçen Kien-Kun, Ki-Ku gibi adlandırmaların Göktürk metinlerinde Kırkız, Tibetçe’de Gir-Kız şeklinde geçtiği görülür. Kırgızlar, Tanrı Dağları’nın doğusu ile Tannu-Ola arasında ortaya çıkmışlardır. Tarihi kaynaklara göre ise Kırgızlar 13. yüzyıldan sonra bugünkü yurtlarına gelmişlerdir. Kırgızlar, 9. yüzyılda Uygur-Türk devletinin başına geçmişler, önce Özbek hakimiyetini daha sonra da Kazak egemenliğini kabul ederek birlikte hayatiyetlerini sürdürmüşlerdir. 1924 te Kara Kırgız Özerk Oblast’ı oluşmuş; 1926’da Özerk Cumhuriyet kurmuşlar; 1936’da ise Kırgız SSC olarak SSCB’ne katılmışlardır. Kırgızlar, 15 Ağustos 1990’da egemenliklerine, 31 Ağustos 1991’de de bağımsızlıklarına kavuşmuşlardır.Tarihin her döneminde dillerini koruyan Kırgızlar, her zaman milli kültürlerine bağlı kalmışlardır.
Bu konuda Manas Destanı’nın büyük yararını ve etkilerini görmüşlerdir . Kırgız dili ve kültürünün sağlam kalmasının en önemli sebebi Manas Destanı’dır.

DEMOGRAFİK DURUM
Nüfusun Etnik Yapısı Grup Nüfus içindeki yüzdesi
Kırgız 52.4
Rus 18
Özbek 12.9
Ukrain 2.5
Alman 2.4
Diğer 11.8

Yaş grubu Toplam nüfustaki payı
0-14 35
15-64 59
65- 6

SİYASİ YAPI
Parti Adı Başkanı
1. Sosyal Demokrat Parti (PSD) Z. İBRAMOV
2. Kırgızistan İçin Demokratik Hareket Partisi (DDK) Jupar YEKŞEYEV
3. Ulusal Demokratik Birlik Hareketi Partisi (DDNE) Yuri RAZGULYAYEV
4. Kırgızistan Komünist Partisi (PKK) Absamat MASALİYEV
5. Kırgızistan Erkin Partisi (ERK) Tursunbay Bakir ULU
6. Kırgızistan Cumhuriyetçi Millet Partisi Z.SARSENALİYEV
7. Kırgızistan Tarımcılar Partisi A.ALİYEV
8. Alta Mekel Parti Ömürbek TEKEBAYEV
9. Ulusal Bayrak Partisi (ASABA) Capraştı BAZARBAY
10. Milli Kurtuluş Hareketi Partisi Cumgalbek AMAMBAYEV
11. Ortak Dayanışma Hareketi Ashar Cumagazi USUPOV

EKONOMİK DURUM
Topraklarının ancak %7’si tarıma elverişli olan ülkenin, başlıca tarımsal ürünleri buğday, pamuk, tütün, kenevir, yağlı tohumlar, şeker pancarı, üzüm, şekerkamışı, haşhaş, mısır, meyve ve sebzedir. Tarıma elverişli arazisinin %72’si sulanabilmektedir ve sulama kanallarının uzunluğu 30.000 km. civarındadır. Dağlık bir ülke olan Kırgızistan’da hayvancılık yaygın olarak yapılmakta ve önemli gelir kaynaklarından birini oluşturmaktadır. Ülke eski Sovyetler Birliği’nin başlıca yün üreticilerinden olup, Rusya ve Kazakistan’dan sonra üçüncü sırada yer almaktadır. Hayvancılık alanında ipek ve tabaklanmış deri üretimi de önemli bir yer tutmaktadır.
Büyük ölçüde tarıma dayalı ekonomik yapıya sahip bulunan ülkede, sanayi, özellikle hafif sanayi ve mikro elektronik alanlarında gelişmiştir. Başlıca sanayi kolları, metalurji, petrol, doğalgaz, elektronik, demir dışı metaller, elektrik motorları, gıda prosesi, konservecilik, deri ürünleri, ceviz mobilya, kömür madenciliği, konserve et ve şeker rafinerileri alanlarında yoğunlaşmıştır.

BANKACILIK VE SİGORTACILIK
Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası Kırgızistan’da tam teşekküllü bir şube açma konusunda prensip kararı almıştır. Şube açılabilmesi, öncelikle bu ülkede bankacılık mevzuatının oluşmasına bağlı olduğundan henüz bir faaliyet gerçekleşmemiştir.
T.C. Ziraat Bankası, Kazakistan, Türkmenistan, Özbekistan ve Azerbaycan Cumhuriyetleri ile Rusya Federasyonu’ndaki mahalli bankalar arasında ortak banka kurulması çalışmaları sürmektedir. Kambiyo ve dış ticaret işlemleri başta olmak üzere batılı anlamda her türlü bankacılık hizmeti verecek olan bu ticari bankalar, söz konusu ülkelerde Türk Ortaklığı ile kurulan ilk bankalardır. Bu çalışmalar, Kırgızistan’da tam teşekküllü şube açılması yönünde devam etmektedir. Ziraat Bankası’nın Ortaasya Türk Cumhuriyetleri’nde mukim yerel bankalarla kuracağı ortak bankalara, bankaların sermayelerinin % 50’sini geçmemek kaydıyla iştirak etmesi ve bu bankaların adında “Türk” kelimesinin kullanılması hususu da ikili anlaşmalarda kararlaştırılmıştır.

TÜRKİYE İLE İLİŞKİLER
1- Bişkek’te ve Issık-Göl kıyısında 100 odalı ve 4 yıldızlı bir otelin yapımı için Türk yatırımcıları ve müteahhitleri ile işbirliği.
2- Kırgızistan’da volastonit madeni çıkarılması ve rafinerizasyonu için ortak girişim.
3- Sulu-Terek bozalt havzasında süper rafine bozalt fiberi üretim tesisi kurulması.
4- Bir çini üretim tesisi kurulması.
5- Cam işleme ve cam mamulleri üretim tesisinin ortak girişim yolu ile kurulması.
6- Çu ve Oş bölgelerinde kuru işleme yöntemini kullanan çimento fabrikaları inşası için ortak girişimde bulunulması.
7- Sığır, domuz, koyun ve keçi derisi işleme ve deri mukavva üretimi için ortak girişim kararı.
8- Wollasstonite çıkarma ve rafinerisi için ortak girişim kararı
9- Porselen üretim tesisi kurulması hususunda ortak girişim

KANUNLAR ve ANLAŞMALAR
Kırgızistan ve Türkiye’nin Taraf Olduğu Anlaşma, Protokol ve Mutabakat Zabıtları:

KANUNLAR :
1- Kırgızistan Cumhuriyeti ile İmzalanan Eğitim, Kültür ve Bilimsel Alanlarda İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 21. 03.1993 tarih, 21531 sayı)
2- Kırgızistan Cumhuriyeti ile İmzalanan Dostluk ve İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 21. 03.1993 tarih, 21531 sayı)
3- Kırgızistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Uluslararsı Karayolu Taşımacılığı Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 22. 09.1994 tarih, 22059 sayı)
4- Kırgızistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Askeri Eğitim İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 22. 09.1994 tarih, 22059 sayı)
5- Kırgızistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 22. 09.1994 tarih, 22059 sayı)
6- Kırgız Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Kırgızistan’ın Başkenti Bişkek Şehrinde Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Kurulmasına Dair Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğu Hakkında Kanun (Resmi G. 23. 06.1996 tarih, 22675 sayı)
7- Kırgız Hükümeti ile Türkiye Arasında Karşılıklı Büyükelçilik Faaliyetlerinin Gayri Menkul ve Mali Vehçelerine İlişkin Protokol’un Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 16. 10.1996 tarih, 22789 sayı)
8- Kırgızistan ile Türkiye Arasında Konsolosluk Sözleşmesinin Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 22. 05.1997 tarih, 22996 sayı)
9- Kırgızistan ile Türkiye Arasında Ücretsiz Sağlık Hizmetlerine Dair Protokol’un Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 26. 07.1997 tarih, 23061 sayı)
10- Kırgızistan ile Türkiye Arasında Hava Taşımacılığı Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 26. 07.1997 tarih, 23061 sayı)
11- Kırgızistan Cumhuriyeti’ne Hükümetimizce 10 000 Adet Eğitim Elbisesi Bağışlanmasına Dair Anlaşmanın Onaylanmasının Uygun Bulunduğu Hakkında Kanun (Resmi G. 26. 07.1997 tarih, 23061 sayı)
12- Kırgızistan ile Türkiye Arasında Ebedi Dostluk ve İşbirliği Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun (Resmi G. 03. 03.1998 tarih, 23275 sayı)

ANLAŞMA, PROTOKOL ve MUTABAKAT ZABITLARI :
1- Kırgızistan Cumhuriyeti ile Yapılan Ekonomik ve Ticari İşbirliğine İlişkin Protokol’un Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 26.07.1991)
2- Özbekistan ve Kırgızistan ile Yapılan Ekonomik, Ticari, Sınai ve Kültürel İşbirliğine İlişkin Mutabakat Zabıtlarının Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 27.01.1992)
3- Özbekistan ve Kırgızistan Cumhuriyetleri ile Yapılan Ekonomik ve Ticari İşbirliğine Dair Anlaşmaların Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 21.02.1992)
4- Kırgızistan ile Yapılan Vize Muafiyetine İlişkin Anlaşmanın Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 24.08.1992)
5- Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Kazakistan Cumhuriyetleri Hükümetleri ile İmzalanan Turizm Alanında İşbirliği Anlaşmalarının Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 15.04.1993)
6- Türkiye ile Kazakistan, Kırgızistan, Özbekistan, Türkmenistan ve Azerbaycan Arasında İmzalanan Haberleşme Alanında İşbirliğine İlişkin Protokollerin Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 07.07.1993)
7- Kırgızistan, Özbekistan ve Kazakistan’a Exımbank Kredisi Verilmesine İlişkin Mutabakat Muhtırasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 01.08.1993)
8- Kırgızistan Cumhuriyeti Tarım Bakanlığı ile Türkiye Cumhuriyeti Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı Arasında İmzalanan Teknik, Bilimsel ve Ekonomik İşbirliği Protokolunun Onaylanmasına Dair Karar (Resmi Gazete: 11.09.1993)
9- Kırgızistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti Arasında Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Kaarar (Resmi Gazete: 12.02.1995)
10- Kırgızistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Uluslararası Karayolu Taşımacılığı Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 12.02.1995)
11- Kırgızistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Kara Ulaştırması Karma Komisyon Toplantısı Protokolunun Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 03.07.1995) 12- Kırgızistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Ticari ve Ekonomik İşbirliği Konularında Türk-Kırgız Karma Ekonomik Komisyonu Kurulmasına Dair Anlaşmanın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 09.01.1996)
13- Kırgızistan Cumhuriyeti Hükümeti ile Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Çevre Alanında İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 25.02.1996)
14- Kırgızistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Kırgızistan’ın Başkenti Bişkek Şehrinde Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Kurulmasına Dair Anlaşmanın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 06.08.1996)
15- Kırgızistan Öğretim ve Bilim Bakanlığı ile Türkiye Milli Eğitim Bakanlığı Arasında Akdolunan Eğitim ve Bilim Alanlarında İşbirliği Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 22.09.1996) 16- Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Tüzüğü Metni ile İlgili Mutabakat Zaptının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 23.09.1996)
17- Kırgızistan ile Türkiye Arasında Karşılıklı Büyükelçilik Faaliyetlerinin Gayrimenkul ve Mali Veçhelerine İlişkin Protokolun Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 10.01.1997)
18- Kırgızistan ile Türkiye Arasında İmzalanan İstatistik İşbirliği Protokolunun Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 30.06.1997)
19- Kırgızistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Konsolosluk Sözleşmesinin Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 22.08.1997)
20- Kırgızistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Ücretsiz Sağlık Hizmetlerine Dair Protokol’un Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 08.10.1997)
21- Türkiye Cumhuriyeti’nin Kırgızistan Cumhuriyeti’ne Yapacağı Eğitim Elbisesi Yardımına Dair Anlaşmanın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 09.10.1997)
22- Kırgızistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Hava Taşımacılığı Anlaşmasının Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 25.11.1997)
23- Kırgız-Türk Hükümetleri Arası Karma Ekonomik Komisyonu Birinci Dönem Toplantısı Protokolunun Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 29.11.1997)
24- Kırgızistan ile Türkiye Arasında İmzalanan “Gümrük İlişkilerinin İlkelerine Dair Mutabakat Muhtırası”nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 05.12.1997)
25- Kırgızistan ile Türkiye Arasında İmzalanan Sağlık ve Tıp Alanında İşbirliğine Dair Anlaşmanın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 19.12.1997)
26- Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Kurulmasına Dair Anlaşmaya Ek Protokolun Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 19.12.1997)
27- Kırgızistan Orman Bakanlığı ile Türkiye Orman Bakanlığı Arasında İmzalanan “Ormancılık Alanında İşbirliğine İlişkin Protokol”un Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 01.02.1998)
28- Kırgızistan İçişleri Bakanlığı ile Türkiye İçişleri Bakanlığı Arasında “Suçla Mücadele ve Toplumsal Güvenliğin Sağlanması Konularında İşbirliğine Dair Anlaşma”nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 20.04.1998)
29- Kırgızistan ile Türkiye Arasında İmzalanan “Ebedi Dostluk ve İşbirliği Antlaşması”nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 15.07.1998)
30- Kırgızistan ile Türkiye Arasında İmzalanan “Ormancılık Alanında İşbirliği Anlaşması”nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 20.12.1998)
31- Kırgızistan ile Türkiye Arasında İmzalanan “Gümrük Hizmetleri Alanında İşbirliği ve Karşılıklı Yardımlaşma Anlaşması”nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 20.12.1998)
32- Kırgızistan Devlet Başkanlığı Menkul Kıymetler Piyasası Ulusal Komisyonu ile Türkiye Sermaye Piyasası Kurulu Arasında İmzalanan Anlaşmanın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 21.12.1998)
33- Kırgızistan ile Türkiye Arasında İmzalanan “Fikri Mülkiyetin Korunmasında İşbirliği Anlaşması”nın Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 10.01.1999)
34- Kırgızistan Eğitim, Bilim ve Kültür Bakanlığı ile Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğümüz Arasında İmzalanan “1998-1999 Yıllarına Ait İşbirliği Protokolu”nun Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 11.01.1999)
35- Azerbaycan, Gürcistan, Kazakistan, Kırgızistan, Moğolistan ve Tacikistan ile Türkiye Arasında İmzalanan “Sınai Mülkiyetinin Korunması Alanında Patent Kuruluşları Arasında İşbirliği ile İlgili Niyet Protokolu”nun Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 24.01.1999)
36- Kırgızistan-Türkiye Arasında Akdolunan Sınai Mülkiyetinin Korunması Alanında Patent Kuruluşlarının İşbirliği ile İlgili Niyet Protokolu’nun Onaylanması Hakkında Karar (Resmi Gazete: 24.01.1999)

RESMİ VE DİNİ TATİL GÜNLERİ
1 OCAK YILBAŞI
7 OCAK NOEL BAYRAMI
8 MART ULUSLARARASI KADINLAR GÜNÜ
21- MART NEVRUZ BAYRAMI
1 MAYIS EMEK BAYRAMI
5 MAYIS ANAYASA BAYRAMI
9 MAYIS ZAFER BAYRAMI
13 HAZİRAN MİLLİ HAFIZA GÜNÜ
31 AĞUSTOS CUMHURİYET BAYRAMI
RAMAZAN BAYRAMI
KURBAN BAYRAMI

|» “Turan İlleri” Sayfasına Dön! « |

Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…