Koruyucu Doku

Hücreleri kalın çeperlidir. Kök, dal ve yaprakların yüzeyini örterek içte kalan dokuları korur. Epidermis ve periderm olmak üzere iki çeşittir.

a. Epidermis

• Bitkinin genç bölgelerinin ve yapraklarının üzerini örter.
• Hücreleri tek sıra halinde dizilmiştir. Hücreler arası boşluğu yoktur.
• Hücrelerinde kloroplast olmadığı için fotosentez yapamaz.
• Epidermisin üzeri kütikula tabakası ile örtülüdür.
• Kütikula, epidermis hücrelerinden salgılanan kütin maddesinden oluşur.
• Mumsu saydam bir yapı olan bu tabaka ışığı geçirir, ancak su buharını geçirmez. Kökte kütikula bulunmaz.
• Kütikula tabakası kurak bölge bitkilerinde kalın, nemli bölge bitikilerinde incedir.
• Epidermis hücrelerinin farklılaşmasıyla stoma ve tüy oluşur.

Tüy

• Epidermisin farklalaşmasıyla meydana gelen özelleşmiş yapılardır.
• Bulunduğu bitki ve organlara göre çeşitli görevleri vardır.
• Bitkiyi dış etkenlere karşı korur.
• Bitkinin yaşadığı iklime göre, sayısı ve yapısı değişir.
• Kurak bölge bitkilerinde fazla sayıda bulunur ve terlemeyi azaltır.
• Direkt gelen güneş ışınlarını kırar.
• Bitkinin kökündeki emici tüyler topraktaki su ve madensel tuzları emer.
• Salgı tüylerinden su, tuz, nektar, müsilaj, terpen ve enzim salgılanır.
• Bazı türlerde kötü koku salgılayarak böceklere karşı bitkiyi korur.
• Bazı türlerde yapraktan tuz atılmasına yardımcı olur.

Stoma

• Epidermis hücrelerinin farklılaşmasıyla oluşmuş yapılardır.
• Çukur kısımları birbirine dönük fasulye şeklinde iki hücresi vardır.
• Kilit hücre ya da bekçi hücresi denilen stoma hücreleri kloroplastlıdır.
• Hücrelerin çukur yüzeylerinde çeper kalın, epidermis hücrelerine bakan çeperleri ise incedir.
• Stomalar yapraklarda ve genç gövdelerde bulunur. ;
• Gaz alışverişini ve terlemeyi düzenler.
• Nemli yerlerde bulunan bitkilerde epidermis hücreleri ile aynı düzeyde veya daha üstte, kurak yerde bulunan bitkilerde epidermis yüzeyinden aşağıda ve az sayıda bulunurlar.
• Stomalar kapalı iken hücrelerindeki osmotik basınç yüksek, turgor basıncı düşüktür. Stomalar açıkken hücrelerindeki osmotik basınç düşük, turgor basıncı yüksektir.
• Genellikle ışıkta açık, karanlıkta tam olmamakla birlikte kapalıdırlar.
• Stomaların açılıp kapanması iç ve dış etkenlere bağlıdır.

Stomanın Açılması

• Bekçi hücrelerde fotosentez sonucu glikoz miktarı artar.
• Bekçi hücrelerindeki osmotik basınç artar.
• Komşu hücrelerden bekçi hücrelerine su girer.
• Bekçi hücrelerinin turgor basıncı artar.
• Bekçi hücrelerinin çeperleri gerilir ve stoma açılır.
• Stoma açıklığından gaz alışverişi ve terleme gerçekleşir

Stomanın Kapanması

• Bekçi hücrelerindeki glikozlar nişastaya dönüştürülür.
• Nişasta sentezi sırasında açığa çıkan su epidermis hücrelerine geçer.
• Bekçi hücrelerinde turgor basıncı azaldığı için hücreler büzülür.
• Stoma açıklığı kapanır.

b. Mantar Doku (Periderm)

• Bitkinin yaşlanan ve kalınlaşan kısımlarında bulunan koruyucu dokudur.
• Çok yıllık bitkilerde kök ve gövdenin üzerini örter.
• Hücrelerinin bir kısmını mantar kambiyumu (fellogen) oluşturur.
• Hücre çeperlerinde biriken suberin, su geçişini engeller.
• Güneş ışınlarının doğrudan geçişine engel olarak bitkinin fazla ısınmasını önler.
• Mantar dokuda gaz alışverişini sağlayan gözeneklere lentisel (kovucuk) denir. Lentisellerin hücreleri ölü olduğu için açılıp kapanma özelliği yoktur. Sürekli açıktır.