Kulak
- Kulak işitme ve denge organıdır. Dış kulak, orta kulak ve iç kulak olmak üzere üç bölümden oluşmuştur.
a. Dış Kulak
- Kulak kepçesi, dış kulak yolu ve kulak zarından oluşur.
- Kulak kepçesi kıkırdak dokudan yapılmıştır.
- Dış kulak yolu S şeklinde bir borudur. Dış kulak yolunda kulak kiri salgılayan bezler bulunur.
- Kulak yolunun başlangıcında ince tüyler bulunur.
- Kulak kiri ve tüyler, tozlar ve yabancı cisimlere karşı kulağı korur.
- Dış ortamdan gelen ses dalgaları, kulak kepçesi ile toplanarak kulak yoluna iletilir.
- Ses dalgaları dış kulak ile orta kulak arasında bulunan kulak zarını titreştirir.
- Kulak zarı bağ dokusundan yapılmış, ince ve yarı saydam bir yapıdır.
b. Orta Kulak
- Çekiç, örs ve üzengi kemiklerinin bulunduğu bölümdür.
- Çekiç kemiği kulak zarına bağlıdır.
- Üzengi kemiği ise iç kulağın başlangıcı olan oval pencere ile bağlantılıdır.
- Orta kulakta bulunan kemikler ses titreşimlerini kuvvetlendirerek iç kulağa iletirler.
- Orta kulakta, kulağı yutağa bağlayan östaki borusu bulunur.
- Östaki borusu orta kulak ile dış ortam arasındaki basıncı ayarlayarak kulak zarının patlamasını engeller.
- Orta kulak iç kulağa oval ve yuvarlak pencereler ile bağlanır.
c. İç Kulak
- Hem işitmeyle hem de dengeyle ilgili yapıların bulunduğu bölümdür.
- İç kulaktaki yapılar kafatasında bulunan kemik labirent içine gömülü durumdadır.
- İç kulakta bulunan işitmeyle ilgili kısım salyangoz (kohlea) dur.
- Salyangoz, kendi ekseni etrafında 2,5 kez helezon gibi dönmüş bir yapıdır.
- Salyangoz içinde, üç kanal vardır. Ortak tepe noktalı, koni şeklinde olan bu kanallar birbirlerinden zarla ayrılmıştır.
- Bu kanallardan üsttekine vestibular kanal, alttakine timpanik kanal denir.
- İki kanalın ortasında kalan ise kohlear kanaldır.
- Vestibular kanal oval pencereye, timpanik kanal yuvarlak pencereye bağlıdır.
- Vestibular ve timpanik kanalda perilenf denilen sıvı, kohlear kanalda ise endolenf denilen sıvı bulunur.
- İşitme reseptörlerini içeren yapı korti organıdır.
- Korti organı kohlear kanalda, vestibular kanal ile timpanik kanalı ayıran bazilar zar (temel zar) üzerinde bulunur.
- Korti organının serbest olan sinir uçları endolenf sıvısı içinde bulunur.
- İç kulakta bulunan denge ile ilgili yapılar yarım daire kanalları ve bunları kohleaya bağlayan vestibüldür.
- Vestibülün iç kısmında birbirine dik açıyla konumlanmış tulumcuk ve kesecik denilen iki odacık vardır.
- Yarım daire kanalları üç tanedir ve birbirine dik açı yapacak şekilde bağlantılıdır.
- Bu şekilde her düzlemde bir yarım daire kanalı olması sağlanmıştır.
- Kanalların her biri iki ucu ile tulumcukla bağlantılıdr.
- Her kanalın bağlantı yerlerinden birinde ampulla denilen şişkin bir bölge bulunur.
- Yarım daire kanalları ile tulumcuk ve keseceğin içi endolenşe doludur.
- Kesecik ve tulumcuğun iç yüzeyi silli hücreler ile kaplıdır.
- Bu keselerin içinde otolit denilen kalsiyum karbonattan oluşmuş küçük taşlar bulunur.
- Otolitler yerçekiminin etkisi ile titrek tüylü duyu hücrelerine basınç yapar.
- Vücudun pozisyonu değişince otolitlerin baskı yaptığı hücre grubu değişir, beyinciğe farklı impulslargider.
- Bu yeni durum beyincikte değerlendirilerek vücudun durumu belirlenir ve denge sağlanmış olur.
- Yarım daire kanallarının içi de silli ve duyarlı hücrelerle kaplıdır.
- Bu kanallarda otolit bulunmaz. Kanaldaki endolenfin hareketi silli hücreleri uyarır. Baş döndürülünce sıvı hareketinde gecikme olur.
- Üç kanaldan gelen farklı uyartılar beyinde birleştirilir ve başın pozisyonu belirlenir.
[biyoloji_2_ygs_lys]