Mayoz Bölünme

Mayoz Bölünme

  •  Üreme ana hücrelerinde (eşey ana hücrelerinde) gerçekleşir.
  •  Eşey hücrelerinin (gamet) oluşmasını sağlar.
  •  Yumurta hücresi oluşumuna oogenez, sperm hücresi oluşumuna spermatogenez denir.
  •  Türde kromozom sayının sabit kalmasını sağlayan hücre bölünmesidir.
  •  Sadece 2n (diploid) kromozomlu hücrelerde gerçekleşir.
  •  Bu bölünmede kromozom sayısı yarıya iner.
  •  Mayoz bölünme sonucu meydana gelen hücreler n sayıda kromozom taşır.
  •  Mayoz bölünme sonunda dört yavru hücre oluşur.
  •  Yavru hücrelerin kalıtım materyalinin nitelik ve niceliği farklı olur.
  •  Canlılarda çeşitliliğe neden olur.
  •  Mayoz bölünme sonucu oluşan hücreler yeniden mayoz geçiremez.
  •  Mayoz bölünmede karyokinez ve sitokinez iki kez gerçekleşir. Replikasyon ise mayoz I den önce bir kez gerçekleşir.

 Mayoz bölünme iki aşamada gerçekleşir;
Mayoz I
Mayoz II

Mayoz I de mitozdan farklı olarak özellikle sinapsis, tetrat, krossing–over olayları gerçekleşir. Mayoz II nin safhaları mitoz bölünmeyle aynıdır

mayoz_bolunme

A. İnterfaz (Hazırlık evresi)

Mitoz bölünmedeki gibi gerçekleşir. mRNA, protein, ATP sentezlenir. DNA eşlenir.

B. Mayoz I

a. Profaz I

  •  Mayoz bölünmenin en uzun ve en önemli evresidir.
  •  Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomları oluştururlar.
  •  Homolog kromozomlar yan yana gelerek bir çift oluştururlar.
  • Homolog kromozomların her birinde iki kromatid bulunduğundan, dört kromatidli bu yapıya tetrat denir.

tetrat

  •  Tetratta homolog kromozomların kardeş olmayan kromatidlerinin birbirine sarılmasına sinapsis denir.
  •  Homolog kromozomların kardeş olmayan kromontidleri arasında parça değişimi gerçekleşir. Bu olaya krossing–over denir.
  •  Krossig–over kromozomlardaki gen çeşidinde değişmeye neden olduğundan türde çeşitliliğe yol açar.

krossing_over

  •  Eşlenen sentrozomlar iğ ipliklerini oluşturur.
  •  Endoplazmik retikulum kaybolur.
  •  Çekirdek zarı ve çekirdekçik kaybolur.

mayoz_1

b. Metafaz I

Tetrat oluşturan homolog kromozomlar hücrenin ekvator düzleminde karşılıklı gelecek şekilde dizilirler.

c.Anafaz I 

  • Homolog kromozomlar birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilirler.
  •  Kromozomların kutuplara çekilmesi iğ iplikleri ile sağlanır.
  •  Bu evre sonunda hücrenin iki kutubunda da n sayıda kromozom bulunur.

NOT: Homolog kromozomların ekvatoral düzlemde rastgele dizilmesi ve birbirlerinden ayrılarak farklı kutuplara çekilmesi bölünme sonucu kalıtsal yapısı farklı hücrelerin oluşmasına neden olur.

d. Telofaz I

  •  Hücrenin her bir kutbunda bulunan kromozomlar kromatin ağına dönüşür.
  •  Çekirdek zarı oluşur.
  •  Çekirdekçik oluşmaz.

Sitokinez

Sitoplazma bölünmesi sonucu, n kromozomlu iki hücre oluşur. Böylece mayoz I sonucu kromozom sayısı yarıya inmiş olur.

C. Mayoz II

  • Mayoz II evresinden önce interfaz gerçekleşmez. Replikasyon meydana gelmez. Çünkü kromozomlar eşlenmiş durumdadır. Ancak sentrozomlar eşlenir.
  • Bu bölünmenin safhaları da profaz II, metafaz II, anafaz II ve telofaz II dir. Mayoz II de gerçekleşen olaylar mitoz bölünmedeki ile aynıdır.

a.Profaz II

  •  Kromatin iplikler kısalıp kalınlaşarak kromozomlara dönüşür.
  •  Her bir kromozomda iki kromatid bulunur.
  •  Çekirdek zarı erir.
  •  İğ iplikleri oluşur.

Mayoz_2

b. Metafaz II

  •  Kromozomlar sentromerleri ile iğ ipliklerine tutunur.
  •  Kromozomlar hücrenin ekvatoral düzleminde tek sıra halinde dizilir.

c. Anafaz II

 

  • Her kromozomun sentromeri ayrılır. Kromozomların kardeş kromatidleri birbirinden ayrılarak zıt kutuplara çekilirler.

d. Telofaz II

 

  •  Hücrenin zıt kutuplarında bulunan kromatidlerin çevresinde çekirdek zarı oluşur.
  •  Kromatidler sarmallarını açarak kromatin iplik haline gelir. İğ iplikleri kaybolur.
  •  Çekirdekçik ve çekirdek zarı oluşur. Endoplazmik retikulum oluşur.
  • Mayoz II evresinden sonra sitokinez gerçekleşir. Mayoz II sonunda her bir hücreden n kromozomlu iki hücre oluşmuş olur. Mayoz bölünmede diploid bir hücreden haploid kromozomlu dört hücre oluşmuş olur.

mayoz_-_mitoz_bolunme

bahar yayınevi uyarı
Sınavlara Hazırlık Arama Robotu
YGS & LYS TEOG KPSS TUS KPDS Ehliyet Sınavı PMYO JANA

Seçim esnek olup ilgili alanları seçiniz, Örneğin ehliyet sınavı için branş olarak matematik seçmeyiniz :)