Mekansal Bir Sentez Türkiye

Türkiye’de Su , Toprak ve Bitki Varlığı

Türkiye’de Toprak Tipleri

a. Zonal Topraklar

1. Kahverengi Orman Toprakları

• Doğu Karadeniz dağlarının denize bakan yamaçlarında görülür. Çay ve kivi yetiştirmek için oldukça elverişlidir.
• Organik maddelerce zengindir. Sürekli yağışlarla yıkanmış kireçsiz topraklardır.

ÖRNEK: Sıcaklığın yüksek, yağışın fazla olduğu yerlerde kayaçlarda genellikle kimyasal çözünme görülmektedir.
Buna göre, kimyasal çözünmenin aşağıdaki yerlerin hangisinde diğerlerinden daha çok olması beklenir?
A) Antalya B) Konya C) Malatya D) Tekirdağ E) Ankara
2006 ÖSS
ÇÖZÜM: Kimyasal çözülme için yüksek sıcaklık ve su gereklidir. Arazinin kalkerli olması bu oluşumu hızlandırır. Akdeniz’de Taşeli ve Teke platoları kimyasal çözülmenin en çok olduğu yerlerdir.
Yanıt A

2. Podsollar

• Batı Karadeniz’de görülür. Organik maddelerce zengin değildir. İğne yapraklı ormanlar kuşağının toprağıdır. Yıkanmıştır.

3. Terra–Rossa

Akdeniz iklim bölgesinin kırmızı renkli topraklarıdır. Turunçgil,üzüm ve zeytin tarımına uygun topraklardır.

4. Kahverengi Bozkır toprakları

• Yıllık toplam yağışın 400 mm.nin altında olduğu bozkır alanlarının toprağıdır. Verimi düşüktür, iç bölgelerimizde yaygındır.

5. Çernezyom (Kara Topraklar)

• Karasal iklimde çayır bitki örtüsü altında oluşan topraklardır. Büyükbaş hayvancılık yapılır.
• Erzurum–Kars çevresi ile Doğu Karadeniz dağlarının yüksek kesimlerinde görülür.

b. İntrazonal Topraklar

1. Vertisoller

• Killi topraklardır, işlenmesi zordur. Trakya’da üzerinde buğday ve Ayçiçeği tarımı yapılır.

2. Tuzlu Topraklar

• Kapalı havza veya eski göl tabanlarında oluşur, tarıma elverişli değildir. Tuz gölü çevresinde ve Konya Ovasında görülür.

c. Azonal (Taşınmış) Topraklar

1. Alüvyal Topraklar

• Akarsuların taşıyıp biriktirdiği topraklardır. Organik madde ve minerallerce zengindir, bu yüzden çok verimlidir.
• Karadeniz kıyılarında; Bafra, Çarşamba ve Adapazarı Ovaları
• Ege Kıyılarında; Bakırçay, Gediz, Küçük ve Büyük Menderes Ovaları
• Akdeniz Kıyılarında; Çukurova, Amik Ovası, Silifke ve Antalya Ovaları
• İç kesimlerde; Erzincan, Muş, Niksar ve yer yer Konya Ovasında Alüvyal topraklar geniş yer kaplarlar.

2. Kolüvyal Topraklar

• Ağaç tarımının yapıldığı alanlar ile ormanlık sahalarda görülür. Su tutma kapasitesi düşüktür. Bağcılık ve bahçe tarımı yapılır. Antalya yöresinde, Ege’nin dağ yamaçlarında görülür.

3. Regoseller

• Kumlu topraklardır. Ayrışma azdır. Geç gelişen topraklardır. Van ve Ağrı çevresinde rastlanır.

ÖRNEK: Türkiye’nin toprak tipleri bakımından çeşitlilik göstermesinde aşağıdakilerden hangisi en az etkilidir?
A) Bölgeler arasında iklim farklılıklarının olması
B) Yükselti farklarının fazla olması
C) Arazinin farklı kayaçlardan oluşması
D) Doğal bitki örtüsünün çeşitlilik göstermesi
E) Heyelanların sık görülmesi
1998 ÖYS
ÇÖZÜM: Toprak oluşumunda en önemli etmen sıcaklık ve yağış koşullarıdır. Ayrıca doğal bitki örtüsü toprağın zenginleşmesinde rol oynar. Heyelanlar toprak oluşumuna yol açmazlar.