mitoloji sözlüğü
(A)
Aiolos – (Fr. Eoel – İng. Aeolos) – Rüzgarların Tanrısına verilen ad. Bunu, bazıları Zeus'un, bazıları Hipotes ile Menalippe'nin oğlu sayarlar.
Aisa – kader Tanrısı Moira'nın başka bir adı.
Aison – (Aeson) – İolkos şehrinin Kralı. Pelias'ın ağabeyi, İason'un babası.
Aisyetes – Adı İlias'da geçen Troia'lı.
Aithalides – Hermes'in oğlu, Arganaut'lar seferine haberci olarak katılmıştı. Efsaneye göre babası ona, öldükten sonra mezarda bil eher şeyi hatırlayacak bir hafıza vermişti. Pythagoras, kendi vücuduna Aithalides'in ruhunun girdiğine inanır.
Aither – Hava.
Aithiopia – Habeşistan.
Aithra – Kral Pitteheus'un kızı. Theseus'un anası. Aithra, Dioskur'lar tarafından kaçırılmış, köle olarak Helena'ya verilmişti. Helena ile Troia'ya gelen Athira, Troia'nın düşmesi üzerine torunları tarafından kurtarıldı.
Akaman – Alkmanion ile Kallirhoe'nin oğlu.
Aitolia (yahut Aetolia) – Yunanistan'da Korinthos körfezinin kuzeyine düşen bir bölgeye eskiden verilen ad. Batısında akan Akheloos ırmağı ile Akaraia'dan ayrılmakta idi.
Akakallis – Girit Kralı Minos'un kızı. Deione adı ile çağırılırdı.
Akarnania – İthaka ile Leukas'ın karşısına düşen batı Yunanistan kıyıları, doğuda Akheloos ırmağıyla Aitolia'dan ayrılır.
Akastos – Pelias'ın oğlu Medeia'nın kardeşi.
Akhaeus – (yahut Akheus) – İon'un kardeşi, Hellen, yeğeni. Akhai'lilerin babası sayılmaktadır.
Akheion – Eski Anadolu'da, Troia bölgesinde ve bugünkü Çandarlı körfezinde bulunan, iki eski liman adı.
Akharaka – Eski Anadolu'da, Karıa bölgesinde kutsal yerin adı. İçinden kükürtlü gazlar çıkan bu yer, Cehennemin kapısı sayılırdı. Hastalar tedavi için buraya gelirlerdi.
Akhates – Aineias'ın sağdık dostu. Troia'dan kaçarken onu yalnız bırakmadı. “Fidus Akhates” deyimi sadık dost anlamına atasözü olmuştur.
Akheles – (Akeles) – Herakles ile Omphale'nin oğullarından biri.
Akheloos – Yunanistan'da Epir bölgesinde akan bir nehrin adı. Okeanos ile Tethys'in üç bin oğlunun en büyüğü.
Akheron – Cehennem ırmağı. Akherus bataklığından çıkan ve İonia (Yunan) denizine dökülen katranlı bir nehir. (Acılar ırmağı)
Akherusia – Cehenneme giden yolun ağzı sanılan, göllere, uçurumlara, büyük mağaralara verilen ad. Zonguldak Ereğlisi'nde (Heraklia) (Bababurnu)'nda, Cehenneme giden bir yoldu.
Akheus – Poseidon ile Larides'in oğlu, Pleasgos ile Phtius'un kardeşi. Basitliği ile ün kazanmıştı. Bir gün yastık yerine kullandığı ve başının altına koyduğu toprak bir güveci, sert bulduğundan, başının rahat etmesi için, içine saman doldurmuştu.
Akhilleus – (Achilles) – Homeros'un İlias'i ile başka epopelerde adı geçen ünlü Yunan kahramanı Peleus ile Tethys'in oğlu idi. Tanrılar soyundan olan annesi, onu ölümsüz kılmak istedi, doğunca tılsımlı bir ateşe tuttu, fakat kocası Peleus'un ansızın gelmesi üzerine işi yarıda kaldı. Akhilleus'un kaderinde iki hayattan biri vardı: Ya kısa, fakat şan ve şeref dolu bir hayat, yahut uzun, fakat silik sönük bir yaşama. Bir rivayete göre: annesi onu (yaralanmaz) bir hale koymak için, topuğundan tutarak (Styks) ırmağına daldırdı. Bu sebepten kahramanın, suya batmamış olan topuğundan başka, hiçbir yerine ok işlemez, kılıç kesmezdi. Onu Kentor Khiron terbiye etti. Khiron ona ok atmasını, yara tedavisini öğretti. Onu cesur, atılgan bir kahraman yapmak için, arslan iliği ile besledi. Bu yüzden o, altı yaşına basınca, arslanları öldürmeye, koşan geyikleri yakalamaya başladı. Homeros'a göre o, Yunanlıların en büyük kahramanıdır.
Akhiroe – (Akhirroe) – Ares'in torunu olan güzel bir kızın adı.
Akhlys – Karanlıklar Tanrıçası, zaten Aklus Rumca karanlık manasına gelir. Hesidos'a göre Akhlys, felaket ve ümitsizlik Tanrıçasıdır.
Akıs – (Acıs – Asis) – Faunus ile Nympha Symaethis'in oğlu olan Akis, çok güzel bir çobandı, Galateia, Kyklops Polyphemos'a yüz vermeyip de bu güzel çobana gönül verince Polyphemos ona düşman kesildi. Fakat Akis ırmak dolu canını kurtardı.
Akmonia – Eski Anadolu'da Phtygia bölgesinde bir şehir adı. Harabeleri, Kütahya ile Uşak arasında, Akkaya deresi üzerindedir.
Akontios – Keos adasında bulunan fakir, güzel bir delikanlının adıdır. Kydippe adında zengin bir Atinalı kadın görerek delicesine aşık olmuştu. O, bir elmanın üzerine şu sözleri yazarak, kadının ayakları altına yuvarlamıştı: “Ey güzel kadın!.. Artemis üzerine yemin ederim ki, senden başkasına gönül vermeyeceğim.” Bu hile ile zengin kadın, fakir delikanlıyı sevdi ve onunla evlendi.
Akrepheus – Apollon'un oğlu. Boitoia'da, Akrephia şehrine kendi adını vermişti.
Akragos – Zeus ile Okeanos'un kızlarından Astepore'nin oğlu.
Akropolis – (Yunanca, Akros, yüksek; Polis, şehir demektir) – Umumiyetle Eski Yunan şehirlerinin kaleleri bulunan yüksek mahallelerine bu isim verilirdi. Bu kaleler, bütün şehre hakim yüksek tepeler ve kayalıklar üzerinde kurulurdu. Atina şehrinin Akropolis'i çok meşhurdu. Bugün Atina Akropolis'i Yunan dehasını isbat eden ve zamanın tahribatından kurtulabilen güzel eserlerle dolu bir müzedir.
Akteon – (Aktaion, Aktaeon) – Aristeos ile Kadmos'un kızı Autonoe'nin oğlu, meşhur avcı Artemis'in çıplak gördüğü için geyiğe çevrildi.
Aktor – Poseidon'un oğlu – Herakles'in arkadaşlarından birinin adı da Aktor idi.
Akuilon – Eos ile Ailos (Eole)'un oğlu, yaşlı bir adam şeklinde tasavvur edilir. Bu ihtiyarın saçları hep bembeyazdır. Yılandan bir kuyruğu vardır.
Akus – Hephaistos ile letafet Tanrıçalarından en genci, Agaia'nın oğlu.
Alabanda – Eski Anadolu'da Karia bölgesinde Çine suyu Marsias) üstünde kurulmuş eski bir şehir.
Alala – Pindaros'a göre savaşın kızı. Kişileştirilmiş bir savaş.
Alalkomenes – Boiotia'da bir şehrin adı. Tanrıça Athena'nın sütannesinin babası bu şehre kendi adını vermişti.
Alalkomenis – Thebai Kralı Ogyges ile Thebe'nin kızı. Telksine ve Aulis'in kızkardeşi. Üç kızkardeş Tanrıça Athena'ya süt anne oldular.
Alba Longa (Albano) – Aineas'ın oğlu Askanios'un kurduğu Krallık. İtalya'da eski bir şehir adı.
Albion – Poseidon'un oğlu olan mütşih bir dev. Kardeşi Bergion ile beraber Herakles'e kafa tutmuşlardı. Herakles, bunları mağlup edemeyince Zeus onların başına taş yağdırdı.
Albunea – (Albuna – Albula) – Bir peri kızının adı, buna Tibur yöresinde, bir orman, bir mağara ve bir çeşme ayırmışlardı.
Alekto – Uranos kanadından yaratılmış olan Eriny'lerden biri. Öç Tanrıları olan Eriny'lerin adları şöyledir. Alekto (Barışmaz öfke), Tisiphone (Kan gütme), Megaira (Nazar değdiren kıskançlık).
Aleksandros – Kahraman Paris'in bir lakabı.
Alektryoman – Eia – Eski Yunanlıların horozlardan faydalanarak fal bakmalarına verilen ad.
Alektryon – Yunanca horoz demektir. Vaktiyle Ares'in hizmetçisi olan güzel bir delikanlı. Sonradan horoza çevrildi.
Aletides – Kral İkaros'un kızı Erigone şerefine Atina'da yapılan bayramlara verilen ad.
Algos – (Kötülük) Mecazi Tanrılardan.
Alkaios – Perseus'un üç oğullarından biri. Öbürleri şunlardır: Elektryon, Sthenelos.
Alkaius – (Alcee) – Midilli'de yaşamış ünlü Yunnan şairi, şiirlerinde aristokratları eleştirdi.
Alkamenos – Eski Yunan heykeltraşlarından biri.
Alkandros – Tanrıların gözüne girmiş ünlü bir kahin.
Alkathoos – Pelops ile Hippodamie'nin oğlu. Kendi kayın babası olan Megara Kralı, Megareus'den sonra Kral oldu. Megara şehrinin duvarları yapılırken Apollon ona yardım etti. Apollon, Kral Alkathos'a ırgatlık ederken o günden sonra bu kaya, rüzgarlar estiği zaman güzel sesler çıkartmaktadır.
Alkestis – (Alceste) – Apias ile Anaksibia'nın kızı ve Kral Admestos'un karısı.
Alkides – Herakles'in soyadı.
Alkimake – “Savaşta güçlü olan” anlamına gelen bu kelime zeka Tanrıçasının lakabıdır.
Alkimedon – Troia surlarına merdiven dayayan kahraman. Laerkeus'un oğlu. Akhilleus'un adamlarından biri. Dionysos'un yunus balığına çevirdiği bir kahramanın adı da Akkimedon'du.
Alkinoe – Korinthos Kralı Polybos'un kızı ve Amphilokos'un karısı. Bir örücü kadını, ücretlerini vermeden savdığından ötürü, örücülerin hamisi olan Athena, Alkinoe'yi cezalandırdı. O, deli gibi birisini sevdi, sonra utancından intihar etti.
Alkinoos – Korfo adasının eski adı olan Scheria, adasında yaşayan Phaiak'lar Kralı. Son bir fırtınaya tutulan Odysseus'u dostça karşılamıştı. İason ile kaçan Medea'yı da o korumuştu.
Alkithoe – Minyas'ın kızı. Leukippe ile Arsippe'nin kızkardeşi, Şarap Tanrısı adına yapılan ayinlere katılmadıklarından bu üçü çıldırdılar. Şarap Tanrısı bunların karşısına bazen azgın bir boğa, bazen arslan, bazen de bir panter olarak çıktı. Tanrı Artemis, bunlara acıdı. Bunları birer yarasaya çevirdi.
Alkmaion – (Bak. Alkmeon) – Epigon'ların başı.
Alkmanos – Lydia'lı eski bir şair. Milattan yedi asır önce yaşamış.
Alkmene – Mykena Kralının kızı. Kral Amphitriyon'un karısı. Herakles'in anası.
Alkmeon – (Alkmaion) – Amphiaros ile Eriphyle'nin oğlu. Babasını Thebai şehrine karşı yapılan yedi şefler muhaberelerine sürükleyerek ölümüne sebep olduğu için Alkmeon annesini öldürdü.
Alkon – Herakles'in arkadaşlarından, ok atmada çok usta bir yiğit. Bir gün azgın bir yılan, Alkon'un oğlunun vücuduna sarılmıştı. Usta okçu, okunu o kadar mahirane atmıştı ki, oğluna zarar vermeden yılanı öldürmüştü.
Alkyon – Efsanevi bir kuş. Yuvasını denizde, dalgalar üstünde yapar, yumurtlar, kuluçkaya yatar, yavru çıkarırmış. Bütün bunlar on beş günde olurmuş. (Bak Alkyone).
Alkyone – (Halkyone) – Rüzgarların Tanrısı (Ailos – Eole)'nin kızı ve Keyk'ın karısı. Ovidius ve Vergilius'a a göre Keyk, bir deniz kazasında boğulunca karısı Halkyone, kocasının yokluğuna dayanamadı. O da kendisini kaldırdı, denize attı. Tethys, birbirine bağlı olan bu eşlere acıdı, onları Halkiyon adı verilen bir çift deniz kuşuna çevirdi.
Alma – Besleyen ve hayat veren anlamına gelen bu kelime ile Romalılar, Ceres (Demeter), Venüs (Aphrodite) gibi Tanrıçaları kastederlerdi.
Aloeus – (Gök) ile (Yer) in oğlu olan bir Titan'ın adı. Bu ünlü titan İphimedia adında güzel bir kadınla evlenmişti. Fakat Poseidon, bu kadını sevmiş ve ondan Otos, Ephialtes adında iki çocuğu oldu. Bunlara Aloadlar derler. (Bak. Aload'lar)
Aload'lar – Poseidon ile İphimedia'nın ikiz çocuklrına verilen ad. Bunlar Ares'i bile aylarca esir tutacak kadar kuvvetli ve yiğitlerdi. Ossa Dağı'nı Olympos Dağı'na, Poseidon Dağı'nı da Ossa üzerine koyarak gökyüzüne saldırmak istediler. Fakat apollon, her ikisini de öldürdü. İkiz kardeşlerin adları şöyledir: Ephialtes ve Otos.
Alope – Korkyon'un kızı. Poseidon'dan Hippothous adında bir oğlu olmuştu.
Alpheios – Peleponnesos'de akan Arkadia ve Elis bölgelerini suladıktan sonra Olympia şehri harabelerinden Yunan denizine dökülen bir nehrin eski adı. (Bugün bu nehre Rufiye derler) Rivayete göre Alpherios, Avcılık yapan yakışıklı bir delikanlı idi. Günün birinde Arethusa adında bir peri kızına aşık oldu. Gece gündüz onu takip etmeye başladı. Artemis, peri kızını, bu vurgun avcının takibinden kurtarmak için onu Sicilya yakınlarındaki Ortygia adasında bir çeşmeye çevirdi. Peri kızının aşkından yanan, yakılan avcıya da acıdı onu da sularını Yunan denizine döken bir nehre çevirdi. Arethusa'ya aşık olan Alpheios, sularını denize döküyor. Fakat orada, dağılıp kaybolmuyordu.
Alphesibea – Arkadia Kralı Phegeus'un kızı. Bu prenses annesi Eriphyle'yi öldüren Alkmeon ile evlenmişti.
Alphos – Sicilya'da yaşayan korkunç bir dev. Bir çok kolu vardı. Saçları yüz tane zehirli yılandan ibaretti. Yolcuları pusuya düşürür, kayalar altında ezer, sonra onları yerdi. Dionysos, bu korkunç devi öldürdü.
Althaia – Meleagros'un annesi. Bunun erkek kardeşlerine Thestiad'lar adı verilir. Onlar Pleuron Kralı Thestios'un oğulları idi.
Althala – Kalydon Kralı Pneeus'un karısı ve ömrü bir odun parçasının yanıp kül olmasına bağlı bulunan Meleagros'un oğullarından idi.
Althemenos – Girit Kralı Kreteus'un oğlu. Bu bahtsız prens, kaderin bir cilvesi olarak yanlışlıkla babasını öldürdü. Sonra yer tarafından yutuldu.
Altis – Olympia şehri civarında Zeus'a tahsis edilmiş kutsal bir orman. Meşhur heykeltraş, Phidias'ın atölyesi bu ormanın içindeydi.
Amaltheia – Zeus'un süt annesi olan keçi. Onun Girit Kralının Melissus'un kızı olduğunu söyleyenler olduğu gibi, bir peri kızı sayanlar da vardır.
Amarvalia – Eski Roma'da
Amata – Kral Latinus'un karısı Lavinia'nın annesi. Kızının Ene ile evlenmesine üzülerek intihar etti.
Amathus – Herakles'in oğlu, Kıbrıs adasında bir şehre adını vermişti.
Amazonlar – Eski Anadolu'nun kuzeydoğusunda Karadeniz kıyısına çok yakın bir yerde yaşanan ve müthiş savaşçı olan kadınlara verilen ad. Aralarında hiç erkek bulunmayan bu kadınlar, müstakil bir devlet kurmuşlar, Thermodon (Terme Çayı) kıyısında Themiskyra şehrinde bir Kraliçenin idaresi altında yaşıyorlardı. Bunlar harp Tanrıçası Ares'e taparlardı. İyi ok atabilmek için sağ memelerini keserlerdi (Amazon kelimesi Yunanca, “Memesizler” demekmiş.) Amazonlar, komşuları olan Gargaros'ları senede bir defa ziyaret ederler, onlardan döl alırlardı. Doğurduklarında çocukların yalnız kız olanlarını yanlarında alıkoyarlar, erkek çocukları babalarının yurtlarına gönderirlerdi… Herakles ve Theseus bunlarla savaşmışlardı.
Ambarvalia – Roma'da Mars şerefine yapılan tören.
Ambrosia – Olympos Tanrılarının yiyeceği baldan dokuz defa tatlı, kokusu çok latif idi. Bu gıdadan tadanlar artık ölüm bilmiyorlardı.
Amantes – Hades'in lakabı.
Ammon – Kırbır'ın Kralı Kynros'un oğlu, Myrrha'nın kocası. Rivayete göre Adonis'i, Ammon'un karısı doğurdu. Ammon, Adonis ile birlikte mısır'a gitti.
Amnon – Güneşin sembolü. Yunanlılar bir Mısır Tanrısı olan Amnon'u, Zeus'un sembolü sandılar, ona (Zeus Ammon) dediler.
Amoniak – Amnon, baş Tanrı Zeus'un lakabı idi. Bizim amonyak dediğimiz gazın, vaktiyle Libya'da Zeus Amnon tapınağının civarında etrafa yayıldığı için bu gaza Amonyak adı verilmişti.
Amor – yahut Kupidon – Aphrodite'nin oğlu Eros'un latince adı.
Ampelos – Üzüm kütüğü, asma demektir. Şarap Tanrısının sevdiği bir delikanlının adı.. Bir Sastyros ile bir peri kızının oğlu. Bir asmadan üzüm salkımı koparırken düştü, öldü. Dionysos sevdiği genci bir yıldız burcuna çevirdi.
|» “Mitoloji Sözlüğü” Sayfasına Dön! « |
Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…