Mitoloji Sözlüğü
(A)

Argyra – Eski Yunanistan’da, Arkadia’da aynı adı taşıyan bir çeşmenin perisi. Bu peri kızı Selemnos adındaki, genç ve güzel bir çobana gönül verdi ve onu uzun seneler mesut yaşattı. Fakat zamanla, çobanın güzelliği kaybolunca, Argyra, ondan yüz çevirdi, artık ona görünmez oldu. Çoban, ayrılık ateşine dayanamadı, yok oldu. Aphrodite, aşk uğruna can veren çobana acıdı. Onu bir ırmak haline sokarak sevgilisine doğru koşturdu. Gerçekten bir ırmak olan Selemnos, acı acı haykırarak başını, taşlardan, taşlara vurarak, bazen hıçkırıyor, bazen kederini içinde saklayarak sessizce akıyor, sevgilisini arıyordu. Bir çok dağları deldi geçti, bir çok vadilere aktı; fakat sevgilisini bulamadı. Bu yüzden feryat ediyor, ağlaması ve inlemesi gittikçe artıyordu. Nihayet, aşk Tanrıçası yine onun yardımına koştu. Ona her şeyi unutmak ve unutturmak hassasını verdi. Bu yüzdendir ki Selemnos’un suyundan içenler ya da onda yıkananlar, aşk hatıralarını kaybediyorlar ve bütün kederlerini unutuyorlardı.

Ariadne – (ya da Ariane) – Dionysos’un karısı, Theseus’un sevgilisi.

Ariane – (ya da Ariadne) – Girit Kralı Minos ile Pasiphane’nin kızı.

Arimasplar – Tek gözlü efsanevi, hayali millet. Altını koruyan yarı kuş, yarı arslan bir hayvan olan Gryps’lerle, bitmek bilmeyen savaş içinde yaşıyorlardı.

Arion – Hayatı efsaneleşmiş Lesbos’lu bir çalgıcı. Arion, denizde seyahat ederken, malına göz koyan tayfalar onu denize atmak isterlerken, onlardan sonra bir defa bir lir çalması için müsaade istemişler, o kadar güzel o kadar dokunaklı çalmış ki, yunus balıkları dahi onu dinlemeye gelmişler. O da bir yunus balığının üstüne atlayarak Tenare burnuna kaçmış.

Arion – Poseidon ile Demeter’in birleşmelerinden doğan bir Atinalı (Bak. Demeter).

Aristaios – Orpheus’un karısı Eurydike’ye aşık olan genç. Apollon ile Kyrene adlı bir perinin oğlu. Aristaios çobanlığın, zeytin yetiştirmenin ve arıcılığın Tanrısı. Aristaios’un bir gün bütün arıları öldü. O da, arıların dirilmesi için annesine başvurdu. Annesi onu, deniz Tanrılarından Proteus’a gönderdi. “O, senin arılarını yeniden diriltir” dedi. “Ancak, onu yakalayıp sımsıkı bağlaman lazımdır.” Menelaos, Troia’dan dönerken Proteus’la boğuşup onu bağlamıştı. Sonra onu söyletmiş, yolda başına gelenleri ondan öğrenmişti. Proteus’u bağlamak kolay değildir. Deniz Tanrısı, durmadan kılık değiştirir. Aristaios annesinin sözünü dinleyerek Pharos adasına gitti. Orada Proteus’u buldu, söyletmek için onu yakaladı ve bağladı. Deniz Tanrısı, arıcıyı hayli uğraştırdı. Sonunda istediklerini ona söyledi. Proteus arıcıya “Tanrılara, birkaç hayvan kurban et. Hayvanların ölenlerini dokuz gün kesildikleri yerde bırak. Dokuzuncu günün sonunda git, bak bütün arılarını hayvanların pıhtılaşmış kanından tekrar üremiş ve dirilmiş bulacaksın”. Dediğini yaptı. Aristaios böylece tekrar arılarına kavuştu ve arıları bir daha ölmedi.

Aristeas – Arimaspes adlı şiirin şairi. Yarı efsanevi yarı tarihi bir şahsiyet.

Aristeos – (Bak. Aristoios).

Aristodemus – Messenia Kralı olup yurdunun istiklali uğruna yirmi sene Ispartalı’larla çarpıştı. Rivayete göre, Tanrılar bu Kraldan kendilerine bir bakire kız kurban etmesini istedikleri zaman, vatan aşkıyla yanan Kral, çekinmeden kendi öz kızını kurban etmişti. Fakat Ispartalılara yenileceğini anlayınca, esir düşmektense ölmeyi tercih ederek kızının mezarı başında kendini öldürdü.

Arkadia – Artemis’in mukaddes ili – Hermes ve Pan’ın yurdu. Peloponnesos adasının, ortalarına düşen dağlık bölge.

Arkas – Zeus ile peri kızı Kallisto’nun oğlu. Arkadia’lıların atası ve Erato’nun sevgilisi. Arkas’ın anası Kallisto önceleri Artemis’in yanında bulunan perilerdendi. Yıkanırken Artemis Kallisto’nun gebe kaldığını görmüş ve onu bir dişi ayıya dönüştürmüş. Zeus da güzel bir su perisiyken dişi ayıya çevrilen Kallisto’yu göğe çıkarmış yıldız yapmıştı. Büyükayı yıldızına eski Yunanlılar “araba” derlermiş. İşte bu arabanın sürücüsü Zeus ile Kallisto’nun oğlu Arkas’tı.

Arkhelaos – Temenos’un oğlu. Herakles’in torunu.

Arkhemoros – Hyripyle’nin İason’dan olan oğlu. Onu bir yılan sokarak öldürdü.

Arkiron – Bir Kentauros’un adı.

Arkturos – (Ayı Çobanı) – Büyükayı yıldızı yakınında bulunan bir yıldız. (Bak. Bootes).

Artemis – (Lat. Diane). – Zeus ile Leto’nun kızı, Apollon’un kızkardeşi.

Askanios – Aeneas ile Kreuse’nin oğlu.

Askalabos – Demeter, kaçırılan kızını ararken; Attika’da Misme adında bir kadın, yorgun ve susamış Tanrıçaya su vermişti. Demeter suyu bir nefeste içtiği için, Misme gülmüştü. Bu terbiyesizliğe kızan Tanrıça, kapta kalan suyu Misme’nin küçük oğlu Askalabos’un yüzüne serpince çocuk, benekli bir kertenkele oldu.

Askalaphos – Akheron’un oğlu Tanrıça Demeter’i kızdırdığı için kocaman bir kayanın altına kapatılmıştı. Herakles, bu delikanlıya acıdı, onu işkenceden kurtardı ve baykuş’a çevirdi.

Asklepios – (Lat. Esculope) – Sağlık, iyi etme, hekimlik Tanrısı.

Asia – (Asie) – Irmak Tanrısı.

Aspalis – Zeus ile Otheris’in oğlu, arılar tarafından beslenmiş, Thesselia’da Melitea şehrini kurmuştu.

Asphodelos Çayırları – Hades’de, ölülerin gölgeler halinde dolaştıkları solgun, hüzünlü çayırlar.

Assaon – Niobe’nin babası. Kendi öz kızıyla birleşmek istedi. Niobe, bu kirli arzuya uymayınca Assaon, kızının yirmi çocuğuna bir ziyafet verdi ve acımadan torunlarını diri diri yaktı. Zavallı Niobe, kendini kayalık bir sahilden denize attı. Assaon da çıldırdı, kendini öldürdü.

Asteria – Titan Khoeos ile Phebe’nin kızı. Zeus, bu kıza gönül verince onun elinden kurtulmak için bir bıldırcın oldu. Kendini denize attı. Yüzen bir ada Ortygia adası oldu.

Asterion – Girit adası Kralı. Europa’nın Zeus’dan olan Minos ve Rhadamantys adındaki iki oğlunu Asterion büyüttü ve Krallığını minos’a bıraktı.

Astraios – Yıldızlar anlamına gelen Astraios, Eos yani şafak kızıllığının kocasıdır. Eos Selene’nin kız kardeşiydi. Eos, kocası Astraios’a bağlı kalmadı. Birçok sevgililer edindi. Keplasos, Orion, Tithonos onun sevgilileriydiler.

Astrea – Zeus ile Themis’in kızı. İnsanlara fazilet ve adalet ilham eder. Mesut devirlerde insanlar arasında yaşıyordu. Ahlaksızlık artınca, o gökyüzüne çıktı, bir burç oldu.

Astyanaks – Hektor ile Andromakhe’nin oğlu. Troia zaptedilince Odysseus, onu kale duvarından aşağı atarak öldürdü.

Atalante – Arkadialı güzel avcı kız. (Bak. Artemis).

Ate – Hata ve günah Tanrıçası. İnsanların basiretini bağlar.

Athamas – Phtiksos’un babası. İno’nun kocası.

Athenai – Atina şehri.

Athena – (Lat. Minerva) – Zeka Tanrıçası. Bir adı da Pallas’tır.

Atlantide – (Bak. Atlantis).

Atlantis – (Atlantide) – Batmış bir ülke. Eflatun’un Kritias ve Tiamos adındaki eserlerinde anlattığına göre, denize gömülüp yok olmuş büyük bir ada.

Atlas – (Kuvvetli hammal) – Titan İapetos ile deniz kızlarından Klymene’nin oğlu. Menoetios, Prometheus’un kardeşi. Titanların, Tanrılara karşı giriştikleri savaşa yenilince Atlas dünyayı, gökkubbeyi omuzlarında taşımak cezasına çarptırıldı. Pleiad’lar, Hyad’lar, dünyanın batı ucundaki Tanrı bahçelerinde altın elmaları bekleyen Hesperid’ler, Pleione, Hesperis ve Dione onun kızlarıdır. Hyas ile Hesperos da onun oğullarıdır.

Atreus – (Fr. Atrèe) – Atreus, Pelops ile Hippodameia’nın oğludur. Thyestes ile Nikippe’nin kardeşidir. O, önce Kleola ile evlendi ve bu evlenmeden Pleisthenes doğdu. Aradan zaman geçti, Atreus dul kalan gelini Aerope ile evlendi. Bu ikinci evliliğinden Agamemnon ile Menelaos adlı iki oğlu ve Anaksibia adında bir kızı oldu. Başka bir söylentiye göre Atreus ile kardeşi Thyestes, babalarının daha çok sevdiği kardeşleri Khrysippos’u öldürüp baba bedduası aldılar. Sonra Argos Krallığını ele geçirdiler. Ama Thyestes hükümdarlığın sembolü olan altın kuzuyu çaldı. Atreus’un karısı Aerope’yi ayarttı. Suçu ortaya çıktı, kaçtı. Kaçarken Atreus’un oğlu Pleisthenes’i de beraber götürdü ve kendi oğlu gibi büyüttü. Oğlan büyüyünce Thyestes onu Atreus’u öldürmeye yolladı. Oğlu bilmeden öz babasını öldürmek isterken, öz babası da kim olduğunu bilmeden kendi oğlunu öldürdü. Öldürdüğünün kendi öz oğlu olduğunu sonradan anladı; fakat olan olmuştu, kaderin çizdiği yolda yürümekten başka ne yapabilirdi? Atreus Krallığı bölüşmek vaadi ile ne yaptı yaptı, sefalet içinde dolaşıp duran kardeşi Thyestes’i çocuklarıyla beraber yanına getirtti. Sonra bir yolunu buldu. Thyestes’in oğullarını gizlice kestirdi. Barışma ziyafetinde babalarının önüne yemek diye koydu. Hiçbir şeyin farkında olmayan Thyestes oğullarını yedikten sonra Atreus oğlunun pişirilmemiş uzuvlarını lanetler savurarak, küfürler ederek, masayı devirdi. Duyduğu dehşetten nefretten Güneş bile üzüldü, şaşırdı, gökteki yolunu tamamlamadan geri döndü. (Dikkat: Bu konuda çeşitli söylentiler vardır. Theyestes maddesini de okuyunuz.)

Atrides – (Atrida) – Atreus’un soyundan gelenler, bilhassa Agamemnon ile Menelaos’a verilen ad.

Atropos – Bildiğinden şaşmaz, üç Monoira’dan biri. (Park’lardan).

Attika – Athena’nın mukaddes ili. Theseus’un, Daidalos’un yurdu.

Attis – Eski Anadolu Tanrılarından biri. Adonis kadar güzel bir delikanlıydı. Bu yüzden Anadolu Tanrılarının anası olan Kybele, temiz bir aşkla bu delikanlıya bağlandı. Onu her zaman görebilmesi için, mabedine bekçi olarak aldı. Ancak delikanlı afif kalması şartıyla onu sevdi. Fakat Sakarya nehrinin perisi Sagaritis de Attis’i seviyordu. Güzel delikanlı, peri kızının aşkına dayanamadı, onunla buluştu. Kybele kızdı. Peri kızının hayatını bağlı bulunduğu bir ağacı devirdi. Attis’i de delirtti. Bir çılgınlık anında güzel delikanlı, kendi erkeklik uzvunu kesti. Derler ki, erkekliğini kaybeden Attis’i, Kybele affetti ve mabedine aldı.

Auge – (Augia) – Aleus’un kızı, Herakles’den Telephos adlı bir oğlu olmuştu. Telephos’u doğurduktan sonra Mysia’ya kaçtı. Orada Kral Teothras’ın manevi evladı ya da karısı oldu. Daha sonra kim olduğunu bilmeden, kendi öz oğlu ile evlendi, trajedi yazarları bu olaydan faydalanmışlardır.

Augias – Elis bölgesinin efsanevi Kralı. Üç binden fazla sığırının bulunduğu ahırlar, otuz yıldan beri temizlenmemişti. Herakles temizledi.

Aulis – Bir Yunan limanı.

Aura – Phrygia’lı güzel bir kız. Rüzgar gibi çevik. Artemis’in av arkadaşı. Dionysos; buna aşık oldu, fakat yakalayamadı. Aphrodite, bu kızın aklını başından aldı. Sarhoş Dionysos’dan ikiz çocukları olduysa da deli anne, onları parçaladı. Sangarios (Sakarya) nehrine attı. Zeus bu deli anneyi bir kaynağa çevirdi.

Aurora – Eos’un Latince adı (Şafak Hanım). Şafak Tanrıçası. Gül renrkil parmaklara sahip, güzel ve gönül alıcı bir bakireydi. Her sabah doğu tarafından göğün kapılarını açarak güneşe yol verirdi.

Auson – Odysseus ile Kalypso’nun oğlu. Latinos adında bir oğlu vardı. Bu yüzden Latinlerin babası sayılır.

Autokhthon’lar – (ya da Aborigin’ler) – Bir memleketin ilk insanları, yerlileri, ilk ahalisi.

Autolykos – Akhilleus’un arabasını kullanan kahraman.

Autonone – Kadmos’un kızı, Aktaion (Aakteon’un anası, Dionysos onu delirttiğinden kız kardeşi, Agaue ile birlikte Pentheus’u parçaladı.

| « Önceki |

|» “Mitoloji Sözlüğü” Sayfasına Dön! « |

Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…

Mitoloji, Mitoloji Sözlüğü, Sözlük, Sözlükler