Mondros Ateşkes Antlaşması (30 Ekim 1918)

• Bulgaristan’ın savaştan çekilmesi ve Osmanlı Devleti’nin Wilson Prensipleri’ne güvenmesi sonucunda İngiltere temsilcisi Amiral Calthorpe ile Osmanlı temsilcisi Bahriye Nazırı Rauf Bey arasında, Limni Adası’nın Mondros limanında Agamennon zırhlısında imzalanmıştır.
• Mustafa Kemal görüşmeler devam ederken 7 maddenin kabul edilmemesi için telgraf ile görüşmelere katılmıştır.

Maddeleri
1. Boğazlar itilaf Devletleri’nin kontrolüne geçecek,
2. Bütün haberleşme araçları itilaf Devletleri’nin denetimine verilecek,
3. Ordular terhis edilecek ve itilaf Devletleri’nin kontrolüne verilecek (Osmanlı Devleti’ni savunmasız bırakmak),
4. itilaf Devletleri, güvenliklerini tehlikede gördükleri yerleri işgal edebilecek (7. Madde),
5. Doğu Anadolu’da (Vilayeti Sitte): (Van, Bitlis, Diyarbakır, Erzurum, Elazığ, Sivas) kargaşalık çıkarsa buraları itilaf Devletleri işgal edecek (24. Madde),
UYARI: Bu madde Ermeni ve Kürt devleti kurmaya zemin hazırlamak içindir.
6. itilaf Devletleri kömür, akaryakıt gibi ihtiyaçlarını Türkiye’den sağlayacak,
7. Savaş esirleri serbest kalacak, Türk esirler serbest bırakılmayacak,
8. Liman, tersane ve demiryolları itilaf Devletleri’nin denetiminde olacak,
9. Savaş gemilerine, ordu, cephane ve ordunun bütün araçlarına el konulacaktı.

Mondros Mütarekesi’nin Sonuçları

1. Osmanlı Devleti fiilen sona ermiştir.
2. Millî Mücadele Dönemi başlamıştır.
3. Anadolu yer yer işgal edilmeye başlanmıştır: Samsun, Musul, Urfa ^ ingilizler Adana ve çevresi ^ Fransızlar Muğla, Fethiye ^ italyanlar
4.Millî müdafaa cemiyetleri kurulmuştur.
5.Azınlık hareketleri şiddetlenmiştir.
6.Kuvayımilliye ortaya çıkmıştır,
7.Ümmetçi toplum anlayışından milliyetçi anlayışa geçilmiştir. (Kuvayımilliye’nin etkisi)
8.itilaf Devletleri donanmaları İstanbul’a gelmişlerdir.

Paris Barış Konferansı (18 Ocak 1919)

• Yenilen devletlerle imzalanacak barış antlaşmalarının taslaklarını hazırlamak amacıyla toplanılmıştır.
• Osmanlı toprakları paylaşılmıştır. Konferansa İngiltere, Fransa, Rusya, İtalya, Amerika, Japonya ve bunların dışında diğer devletlerle birlikte toplam 32 devlet katılmıştır.
• İngiltere ve Fransa etkin devlet rolünü üstlenmişlerdir.Daha önce İtalya’ya verilen Batı Anadolu İngiltere’nin etkisiyle Yunanistan’a verilmiştir. Bu durum İngiltere ve İtalya’nın arasının açılmasına sebep olmuştur.
• ilk kez bu konferansta itilâf Devletleri arasında görüş ayrılığı ortaya çıkmıştır. İtalya’ya verilen Batı Anadolu topraklarının Yunanistan’a verilme nedeni İngiltere’nin İtalya’nın sömürgeci politikalarından rahatsız olması ve sömürge yollarının tehlikeye girmesini istememesidir.

Barış Antlaşmaları

Wersailles (Versay) Antlaşması (28 N isan 1919)

• Almanya’nın Avrupa’daki toprakları paylaşılıyordu.
• Almanya, Macaristan ile birleşemeyecekti.
• Almanya, Milletler Cemiyeti’nin kuruluşunu kabul ediyordu.
• Polonya bağımsız olacaktı.
• Alsas-Loren Fransa’ya verilecekti.
• Almanya, 10 yıl süre ile Fransa, Belçika ve İtalya’nın kömür ihtiyacını karşılayacaktı.

UYARI: Bu antlaşm a Almanya’nın daha saldırgan bir politika izlemesine sebep olmuş, Almanya’da rejimin değişmesine sebep olmuş, bu da II. Dünya Savaşı’nın çıkmasına yol açmıştır.

Saint Germaine (Germen) Antlaşması (10 Eylül 1919)

• Avusturya ile itilaf Devletleri arasında yapılmıştır.
• Avusturya Almanya ile birleşemeyecekti.
• Avusturya’nın askerî varlığı sınırlandırılıyordu.
• Avusturya; Macaristan, Çekoslovakya ve Yugoslavya’nın bağımsızlığını tanıyacaktı.
• Avusturya için zorunlu askerlik kaldırılmış ve Avusturya ordusu sınırlı sayıda tutulmuştur.

Triyanon Antlaşması (6 Haziran 1920)

• Macaristan ile itilaf Devletleri arasında yapılmıştır.
• Macaristan Avusturya ile birleşemeyecekti.
• Macaristan, Slovakya’yı Çekoslovakya’ya; Transilvanya’yı Romanya’ya ve Hırvatistan’ı Yugoslavya’ya verecekti.

UYARI: Bu antlaşma ile Macaristan’ın bağımsızlığı tanınıyor ancak, bu ülke denizle bağlantıısı olmayan bir kara devleti hâline getiriliyordu. Neulli (Nöyyi) Antlaşması (27 Kasım 1919)
1. Bulgaristan ile itilaf Devletleri arasında imzalanmıştır.
2. Bulgaristan’ın toprakları (Romanya, Yunanistan, Yugoslavya devletlerince) paylaşılmıştır.
3. Bulgaristan Güney Dobruca’yı Romanya’ya verecekti.
4. Bulgaristan’a askerî sınırlamalar getirilmiştir.

Sevr Antlaşması (10 Ağustos 1920)

• Sevr’in şartları 24 Nisan 1920’de Sen Remo Antlaşması ile belirlenmiştir.
• Osmanlı topraklarının paylaşılmasında anlaşmazlık çıktığından antlaşma geç imzalanmıştır. Sevr uygulanamayan bir antlaşmadır. Bu yönüyle ölü doğmuştur. Çünkü Meclisimebusan (parlamento) kapatıldığından dolayı antlaşmayı onaylamamıştı. Bu yönüyle antlaşmanın hukuki bir niteliği yoktur.

Savaş Sonrası Yapılan Antlaşmaların Özellikleri

• Yeni devletlerin kurulmasını sağlamıştır. (Yugoslavya, Polonya, Çekoslovakya, Macaristan)
• Yenen ve yenilen devletlerin sınırlarında değişiklik olmuştur.
• Yenilen devletlere askerî sınırlamalar getirilmiştir.
• Yenilen devletlere ekonomik yaptırımlar uygulanmıştır.
• Antlaşmalar yenilen devletlerin görüşleri ve iradeleri alınmadan imzalanmıştır.

I. Dünya Savaşı’nın Sonuçları

1. Merkezî imparatorlukların yıkılmasına (Osmanlı, Avusturya, Almanya),
2. Yeni devletlerin kurulmasına,
3. Yeni rejimlerin oluşmasına (Nazizm, Faşizm, Demokrasi vb.),
4. Avrupa’nın siyasi coğrafyasının yeniden çizilmesine,
5. Dünyanın ekonomik buhran yaşamasına,
6. Bazı toplumlarda millî mücadelenin başlamasına,
7. II. Dünya Savaşı’nın başlamasına,
8. Sivil savunma teşkilatlarının ortaya çıkmasına neden olmuştur.
NOT:Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı’ndaki asker kaybı 1.600.000’dir. Bunun 253.896’sı Çanakkale’dedir ve Romanyada’dır.

CEMİYETLER

• Osmanlı Devleti, Mondros Ateşkes Anlaşması’nı imzaladıktan sonra, Osmanlı’da yaşayan azınlıklar işgalleri kolaylaştırmak için faaliyetlere girişti.
• Amaç; Anadolu’da güvenliği bozarak, Mondros Ateşkes Anlaşması’nın 7. maddesinin uygulanması için işgallere ortam hazırlamaktı.

1. Zararlı Cemiyetler

a. Azınlıkların Kurdukları Cemiyetler

• Mavri Mira Cemiyeti: Bu cemiyet, İstanbul Rum Patrikhanesi’nde kuruldu. Kurucuları doğrudan Yunanistan Hükümeti’nden emir alıyordu.Rum okullarının izci teşkilâtı, Yunan Kızılhaçı ve Resmi Göçmenler Komisyonu bu cemiyetin emrinde çalışıyordu. Ermeniler de Zaven Efendi’nin başkanlığında Doğu Anadolu’da bir Ermeni devleti kurmak istiyorlar, bu düşünce Mavri Mira Cemiyeti tarafından destekleniyorlardı.
• Pontus Rum Cemiyeti: inebolu’dan Batum’a kadar uzanan ve Sivas’ı içine alan bölgede devlet kurmak için kuruldu. Ermeni H ınçak Cemiyeti Ermeni patriği tarafından kuruldu. Mavri Mira Cemiyeti ile iş birliği hâlindeydi. Amacı Doğu Anadolu’da bir Ermeni devleti kurmaktı.

NOT: Hınçak Cemiyeti’nin prensipleri Karl Marks’ın Komünist Manifestosu’ndan esinlenerek Cenevre kentinde oluşturulmuştur.

b. Millî Varlığa Düşman (Zararlı) Cemiyetler

Kürt Teali Cemiyeti

•  İstanbul’daki İngiliz işgal kuvvetlerinden yardım alan cemiyetin amacı, Doğu illerimizdeki bazı şehirleri içine alacak şekilde bir Kürt devleti kurmayı amaçlıyordu.

İslâm Teâli Cemiyeti

• Cemiyetin üyeleri arasında medreselerde ders okutan müderrisler de vardı. Bunların amacı saltanat ve hilafeti korumaktı.
• Konya ve çevresinde faaliyet gösteriyordu.

İngiliz Muhipler (Sevenler) Cemiyeti

• Cemiyet İstanbul’da kuruldu. Osmanlı Devleti ile İngiltere arasındaki sıcak ilişkileri daha da kuvvetlendirmek amacını taşıyordu.
• Bu cemiyet Osmanlı Devleti’nin yaşaması için kesinlikle İngiltere’nin himayesi altına girmesinin şart olduğunu savunuyordu.

NOT: Damat Ferit Paşa bu cemiyetin kurucuları arasındadır.

2. Yararlı Cemiyetler (Millî Cemiyetler)

• Mondros Ateşkes Anlaşması’nın imzalanmasından sonra, Osmanlı Devleti ve hükümet olaylara karşı sessiz kaldı.
• itilâf Devletleri’nin her isteği yerine getirildi.Bunun üzerine Türk’ün anayurdunu, vatanını elinden almak isteyenlere karşı vatandaşlar iş birliği yapmaya karar verdiler, yurdun parçalanmasını önlemek için bölgesel ve yöresel cemiyetler kurmaya başladılar. Bu cemiyetlerden başlıcaları şunlardı:

Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti

• Cemiyet, İstanbul’da kuruldu. Erzurum ve Elazığ’da şubeleri açıldı.
• Ermenilere verilmesi düşünülen doğu illerimizdeki toprakları savunmak amacını taşıyordu.

Trakya – Paşaeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti

• Edirne’de kuruldu. Amacı Trakya’nın Yunanistan’a katılmasını önlemekti.

İzmir Mudafaa-i Hukuk-ı Osmaniye Cemiyeti

• İzmir ve yöresine asker çıkaran Yunanlıların bu davranışlarını engellemek ve yörenin Yunanistan’a katılmasına engel olmak için kuruldu.
• Bunu sağlamak için de silâhla karşı koymak için gerekli hazırlıkları yaptı.

Trabzon Muhafaza-i Hukuk-ı Millîye Cemiyeti

• Trabzon ve çevresinin Rumlara verilmesine karşı çıktılar.
• Burada kurulması planlanan Pontus Rum Devleti’ni engellemek için kurulmuştur.

Kilikyalılar Cemiyeti

• İstanbul merkez olmak üzere kuruldu.
• Amaçları Adana ve Çukurova bölgesinin düşmanların eline geçmesini engellemekti.

Millî Kongre Cemiyeti

• Cemiyet, İstanbul’da kuruldu. Amacı, Wilson Prensipleri’ni ilke olarak kabul ederek Türklere karşı yapılmakta olan bütün haksızlıkları dünya kamuoyuna duyurmaktı.

NOT:Millî Kongre Cemiyeti diğer yararlı cemiyetlerin aksine silahlı savunmayı düşünmemiş, mücadelenin yalnızca basın yayın yoluyla yapılabileceğini savunmuştur.

•  Bu yararlı cemiyetlerin temel amaçların önceleri bulundukları bölgeleri düşmandan kurtarmaktı.
• Bu eksikliği gören Mustafa Kemal çalışmalar yaptı.

Yararlı Cemiyetlerin Genel Özellikleri

1. Milliyetçilik fikrinden etkilenmişlerdir.
2. Bölgesel amaçlı olarak kurulmuşlardır.
3. Ulusal bilincin doğmasını ve halkın örgütlenmesini sağlamışlardır.
4. Basın ve yayın yoluyla işgaller kınanmış, işgallere karşı tepki oluşturulmuştur.
5. Mondros Mütarekesi’nden sonra kurulmuşlardır.
6. Sivas Kongresi’nde bir çatı altında toplanmışlardır. (Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti)
7. Azınlık taşkınlıklarını engellemek için oluşturulmuştur.
8. İstanbul merkezli kurulmuşlardır

Kuvayımilliye’nin Kurulması

Kuruluş Sebepleri

1 . Mondros Ateşkes Antlaşması’ndan sonra ordunun terhis edilmesi işgallere karşı İstanbul Hükümeti’nin müdahale etmemesi Anadolu’nun yer yer işgal edilmeye başlanması İzmir’in, Yunanlılar tarafından işgal edilmesi Azınlıkların hareketlerinin kontrol edilmek istenmesi

Kuvayımillîye’nin Özellikleri

1. Sivil bir yönetim etrafında toplanmıştır.
2. Kaçaklar, esnaf, memur ve halk tarafından kurulmuştur.
3. ihtiyaçları halk tarafından karşılanmıştır.
4. Belli bir otoriteye bağlı olmamıştır.
5. Bölgesel müdafaayı gerçekleştirmek amacıyla kurulmuştur.

İzmir’in İşgali (15 Mayıs 1919)

• Paris Barış Konferansı’nda İzmir Yunanistan’a verilmiştir.
• İzmir’in Yunanistan’a verilmesi İtalya’nın memnuniyetsizliğine neden olmuştur.
• İzmir’in işgal edildiği haberi aynı gün hükümet tarafından duyulduğunda şaşkınlık yarattı. Çünkü İngiliz Yüksek Komiseri Sadrazam Damat Ferit Paşa’ya daha birkaç gün önce, İzmir’in işgal edilmeyeceğine dair söz vermişti.

UYARI: İzmir’in Y unanistan’a verilm esi İtilaf Devletleri arasındaki ilk çatlaktır. İtalya bundan sonra İngiltere’ye tavır alacak, bu durum Mustafa Kemal Paşa’nın ve arkadaşlarının işini kolaylaştıracaktır.

Bristol Raporu

•  itilaf Devletleri’nin işgal esnasında yaptıkları katliamı belgelendirmiş ve itilaf Devletleri’nin yaptığı kıyımı incelemiştir.
• ABD’den gönderilen Amiral Bristol bir kurul ile İzmir’de incelemelerde bulunmuş ve asıl suçlunun Yunanistan’ı bölgeye çıkaran itilaf Devletleri olduğunu ortaya koymuş; fakat bu rapor çok etkili olamamıştır.
• Bu rapor Türklerin haklı sesini dünyaya duyuran ilk resmî belgedir.