Özel Konum Konu Anlatımı
Örnek:
Bir bölgenin aşağıdaki özelliklerinden hangisi o bölgenin denize göre konumundan etkilenmez?
A) Yer altı zenginlikleri
B) Yağış düzeni
C) Sıcaklık düzeni
D) Yaşama biçimi
E) Tarımsal etkinlikleri
Çözüm:
Yeraltı zenginlikleri bir bölgenin jeolojik oluşumuna bağlıdır. Denize göre konumundan etkilenmez.
Yanıt A
Yerel saat problemleri
Yerel saat
Dünya üzerindeki bir yerin gün içersinde Güneşe göre konumuna yerel saat denir. Bir başka ifadeyle her meridyenin kendine özgü saatidir.
Örnek:
Aşağıdaki enlem dairelerinden hangisi üzerinde 100 km. doğuya gidilirse en büyük yerel saat farkı görülür?
A) 0° Ekvator B) 20° Kuzey C) 40° Güney D) 60° Güney E) 80° Kuzey
Çözüm:
Meridyenlerin araları ekvatordan kutuplara doğru daraldığından kutuplara yaklaştıkça eşit uzaklıkta yerel saat farkı artar.
Yanıt E
Örnek:
Yerel saatleri bir saat farklı olan iki nokta arasında kaç derecelik boylam farkı vardır?
A) 4 B) 10 C) 15 D) 16 E) 20
Çözüm:
Yanyana iki meridyen yayı arasındaki yerel saat farkı dört dakika olduğundan; bir saatin karşılığı olan 60 dakika 4’e bölünerek derece değerine çevrilir: 60:4 = 15°.
Yanıt C
Örnek:
Ekvator’un 4218 km kuzeyinde bulunan ve yerel saati başlangıç meridyeninden 3 saat 20 dakika ileri olan bir yerin koordinatları aşağıdakilerden hangisidir?
A) 38° Kuzey – 50° Doğu
B) 58° Kuzey – 33° Batı
C) 30° Kuzey – 80° Doğu
D) 30° Kuzey – 50° Doğu
E) 38° Kuzey – 33° Batı
Çözüm:
Her paralel arası 111 km’dir. Ekvatorun 4218 km kuzeyi
4218:111 = 38° kuzey olur.
3 saat 20ı = 200dk . 1° 4dk ya eşit olduğuna göre
200dk : 4 = 50° doğu meridyeni olur.
Yanıt A
Ulusal saat
Ülkelerde farklı yerel saatlerden doğan karışıklıkları önlemek için kullanılan ortak saat uygulamasıdır.
Örnek:
Yeryüzünde birbirinden farklı konumlara sahip iki noktanın yerel saatlerinin aynı olması neyi gösterir?
A) Güneş ışınlarının aynı eğimde geldiğini
B) Aynı enlem üzerinde bulunduklarını
C) Aynı boylam üzerinde bulunduklarını
D) Aynı yarımkürede yer aldıklarını
E) Yükseltilerin aynı olduğunu
Çözüm:
Bir boylam üzerindeki bütün noktalar aynı anda güneşin karşısına geldiği için; aynı boylam üzerindeki noktalar arasında zaman farkı yoktur.
Yanıt C
Saat dilimleri
Dünya, Greenwich’ten başlayarak doğuya doğru 15’er meridyende bir saat dilimlerine bölünmüştür. Dünya üzerinde 360 meridyenin olması ve günün 24 saat olması nedeniyle 15 meridyen 1 saattir.
360 ÷ 24 = 15 meridyen
Örnek:
Bir ülke içinde her yerin kendine özgü “yerel saat”i vardır. Ancak o ülkede bunlardan sadece biri ya da birkaçı ortak saat olarak kullanılır.
Bir ülkede birden çok saat kullanılmasının nedeni aşağıdakilerden hangisi olabilir?
A) Ülkede iletişim ağının yetersiz olması
B) Ülkenin doğu – batı yönünde geniş bir alan kaplaması
C) Büyük yerleşim merkezlerinin birbirinden uzak olması
D) Ülkenin Ekvator’a uzak olması
E) Ülkenin adalar üzerinde bulunması
Çözüm:
Doğu batı doğrusunda geniş olan ülkelerde yerel saat farkı fazla olduğundan birden çok ortak saat kullanılır.
Yanıt B
Örnek:
Aşağıdaki tabloda beş ülkenin enlem ve boylam dereceleri yaklaşık olarak verilmiştir.
Buna göre, bu ülkelerin hangisinde yerel saat farkı en az, gündüz uzunlukları arasındaki fark en fazladır?
A) I. B) II. C) III. D) IV. E) V.
Çözüm:
Bir ülkede yerel saat farkının azlığı oradan geçen boylamın azlığına, gündüz uzunluğu arasındaki farkın çokluğu, Kutba olan yakınlığına bağlıdır. Bu özellikleri fiili taşımaktadır.
Yanıt B
Örnek:
X noktasının yerel saati, Y noktasının yerel saatinden bir saat ileridir.
Buna göre, X ve Y noktalarıyla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi kesinlikle doğrudur?
A) X noktası ile Y noktası aynı yarımkürededir.
B) X noktası ile Y noktası aynı enlem üzerindedir.
C) X noktası ile Y noktası aynı kıta üzerindedir.
D) X noktası, Y noktasının doğusundadır.
E) X noktası ve Y noktası tarih değiştirme çizgisinin farklı taraşarındadır.
Çözüm:
Meridyenler yerel saat farkına yol açar. Dünyanın dönüş yönü nedeniyle doğudaki meridyenin sati daha ileri olacaktır.
Yanıt D
Uyarı:Doğu – batı yönünde geniş alan kaplayan ülkeler birden fazla ortak saat kullanırlar. Rusya, Çin, Kanada, ABD gibi.
Ülkemiz matematik konumu gereği yazın ileri saat uygulamasında 45° Doğu meridyenini, kışın geri saat uygulamasında 30° Doğu meridyenini kullanır.
Örnek:
TRT’den verilen saat ayarında 40° Doğu boylamının yerel saati esas alınsaydı, 33° Doğu boylamında bulunan Ankara’nın yerel saatinden kaç dakika farklı bir zaman ayarı kullanılmış olurdu?
A) 7 B) 10 C) 28 D) 33 E) 47
Çözüm:
40 – 33 = 7 meridyen farkı
7 x 4 = 28 dakika zaman farkı olur.
Yanıt C
Örnek:
Türkiye’de yaz saati uygulaması için saatler bir saat ileri alındığında, aşağıdaki illerin hangisinde yerel saat ile ulusal saat arasındaki fark en az olur?
A) Edirne B) Çanakkale C) Diyarbakır D) Trabzon E) Iğdır
Çözüm:
Türkiye’de yaz saati uygulaması 45° Doğu meridyenine göre ayarlanır. Bu yüzden 45° doğu meridyenine en yakın il olan Iğdır’da fark en azdır.
Yanıt E
