Prof Dr. Zeynep Korkmaz
(1922 – )

hayatı
(Kendi kaleminden)

5 Temmuz 1922 tarihinde Yusuf Hüsnü (Dengi) ile Şefika Dengi'nin üçüncü çocukları olarak Nevşehir'de doğmuşum.

Babam Yusuf Hüsnü, Konya ve İstanbul medreselerinde öğrenim gördükten sonra İzmir-Urla, Karaburun ve Turgutlu yörelerinde üzüm, incir ticareti ile uğraşan, İstiklal Savaşı yıllarında da Nevşehir'de bir süre öğretmenlik yapan bir kimsedir. Ben ailemin “tekne kazıntısı” diye adlandırdığı son çocuğu olduğum için, rahmetli ablam Naciye Dörkol ile aramızda 20 yaş, ağabeyim Kemal Dengi ile de 16 yaş fark vardır. Ailem köken itibarıyla ana ve baba tarafından büyük dedelerimizin XVIII. yüzyıl başlarında Toroslardan göç ederek Nevşehir'de yerleşen bir Türkmen ailesine dayanır. Nevşehir'de oturdukları yer de Türkmen mahallesidir.

Benim yaşam çizgimde ve öğrenim hayatımda başlıca üç dönem vardır. Bunlar 1-6 yaşları arasında Nevşehir'de, 7-18 yaşları arasında Urla ve İzmir'de, 18 yaşından günümüze kadar da Ankara'da geçen dönemlerdir. Bu dönemleri daha doğrusu öğrenimde geçen yıllarımı şöylece özetleyebilirim:

1929-1934 yılları arasında Urla Birinci İlkokul öğrenciliği, 1934-1940 arası İzmir Kız Lisesinde ortaokul ve lise öğrenciliği, 1940-1944 arasında Ankara Üniversitesi, Dil ve tarih-Coğrafya Fakültesinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümünde üniversite öğrenciliği 1945'ten başlayarak da akademik yaşamda geçen yıllar.

İlkokuldan üniversiteyi bitirinceye kadar geçen yıllar benim öğrenim hayatımın çok başarılı yılları olduğu için, fakülteyi bitirdikten sonra, yakın ilgi duyduğum akademik yaşama adım attım. Daha fakülte öğrenciliğim sırasında hocalarımın teşviki ile Yücel ve Ülkü dergilerinde “Gençliğin Düşünceleri”, “Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Fikir Cephesi”, Süleyman Kazmaz'ın Seninle adlı romanın değerlendirmesi, “Balıkesir'in Dursunbey İlçesinde Sohbet Baranası” gibi bazı yazılarım yayımlanmıştır.

Rahmetli hocam İbrahim Necmi Dilmen'in isteği üzerine yayımladığım Tanzimat Edebiyatı Ders Notları da bunlar arasındadır. Ama benim asıl amacım bilimsel çalışmalara adım atmaktı. Bu isteğim gerçekleşti ve 1 Ocak 1945 tarihinde Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümüne ilmî yardımcılık görevi ile atandım. Daha o yıllarda Fakültede boş asistanlık kadrosu bulunmadığı, ben de Fakülteyi burslu bitirdiğim için, bugün kendilerini rahmetle andığım Prof. Necmettin Halil Onan, Prof. Dr. Saadet Çağatay, Prof. Dr. Abdülkâdir İnan gibi değerli hocalarım benim için bu yolu uygun bulmuşlardı. Daha sonra Fakülteye birkaç asistanlık kadrosu verilince, 1948 yılında açılan asistanlık sınavını kazanarak 16.12.1948 tarihinde Türk Dili asistanlığına atandım.
16 Ocak 1949 tarihinde Ankara Devlet Konservatuvarında tarih öğretmeni ve müdür yardımcısı olan rahmetli eşim Mehmet Korkmaz'la evlendim.

1950 yılının sonuna doğru, Güneybatı Anadolu ağızlarından derlediğim metinlere dayanarak hazırladığım Güney-Batı Anadolu Ağızları: Ses Bilgisi (Phonetique) adlı doktora tezi ve 30.12.1950 tarihindeki tez savunmam ile bana (pekiyi) derece ile “edebiyat doktoru” unvanı verildi.

Akademik hayatımın bundan sonraki yılları da dolu dolu ve başarılı geçmiştir. Verdiğim doçentlik sınavları, birinci, ikinci dil sınavları doçentlik ve profesörlük tezleri ile 12.11.1957 tarihinde doçentliğe, Şubat 1964 yılı başında da Üniversite Senatosunun ve daha üst makamların onayından geçen profesörlüğe yükseltildim.

1954 yılı başında Fakülte kontenjanı ile Almanya'ya gönderildim. Hamburg Üniversitesine bağlı Institut für Kultur und Sprache der Vorderen-Orients'te ünlü Türkolog Prof. Dr. A. von Gabain ile ünlü Altaist Prof. Dr. Omeljan Pritsak'ın yanında misafir asistan olarak çalıştım. Genel Fonetikçi Prof. Dr. von Essen'in derslerine devam ettim. 1955 yılı Temmuzunda yurda döndüm. Daha sonra 1965-1966 yıllarında bir süre de avrupa kitaplıklarındaki yazma eserler üzerinde araştırma yapmak için British Council bursu ile İngiltere'ye, Alexander von Humboldt Vakfı'nınverdiği araştırma bursu ile de Almanya'ya gittim.

Akademik yaşamımın içinde yer alan başlıca resmî ve idari görevlerim şunlardır:
1957-1963 yılları arasında iki kez Fakülte Profesörler Kurulunda “Doçent Temsilciliği”; 1958-1960, 1966-1968, 1972-1974 yılları arasında Fakülte Yönetim Kurulu üyeliği; 1974-1978 yılları arasında Ankara Üniversitesi Senatörlüğü; 1971-1983 yılları arasında ek görevle Hacettepe Üniversitesi türk dili ve edebiyatı bölümü ile aynı Üniversitenin Mezuniyet Sonrası Fakültesinde yüksek lisans ve doktora dersleri verme; 1974-1981 yılları arasında Kültür Bakanlığı Kültür ve İhtisas Komisyonu üyelikleri ve bir süre Millî Kültür dergisi redaktörlüğü;

1981-1983 yılları arasında Ankara Üniversitesi Rektörlüğüne bağlı Türk Dili Bölümü Başkanlığı ile Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesinde Yeni Türk Dili Ana Bilim Dalı Başkanlığı, Eylül 1983-1987, 1987-15 Mayıs 1990 tarihleri arasında Yüksek Öğretim Kurulu üyeliği; 5 Ocak 1989-15 Mayıs 1990 tarihleri arasında YÖK Başkan Vekilliği. Bundan sonra yaş sınırından emeklilik ve emeklilikten sonra yine YÖK'te 15 Mayıs 1992'ye kadar Başkan Danışmanlığı.

1 Ocak 1991 tarihinden başlayarak iki yıl süre ile Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsünde sözleşmeli profesörlük.

1941-1980, 1983-2002 yılları arasında Türk Dil Kurumu asli üyeliği; Yönetim Kurulu, Bilim Kurulu üyelikleri, 1983'ten başlayarak Gramer Bilim ve Uygulama Kolu ve Yürütme Kurulu Başkanlığı ile 1997 yılında başlayan Türkiye Türkçesi ve Tarihî Devirler Yazı Dilleri Gramerleri Projesi Başkanlığı, TDK Atatürk ve Türk Dili Çalışma Grubu Başkanlığı ile öteki bazı çalışma grupları üyelikleri. Bunlara yerli ve yabancı öteki bazı bilim kurum ve kuruluşlarındaki üyeliklerim de eklenebilir.

Ortak yaşamımız boyunca kendisine çok şey borçlu olduğum eşim Mehmet Korkmaz'ı 1984 yılında kaybettim.

1950 ve 1957 doğumlu Gültekin ve İltekin adlı iki oğlum, Ender Burak ve Ceylân Zeynep adlı iki torunum vardır. Oğullarım 1983 yılından beri mesleklerini Amerika Birleşik Devletleri'nde yürütmektedirler.

Eserleri

prof. dr. zeynep korkmaz'ın, Türk Dili'nin çeşitli alanlarında yazılmış 16 kitabı, 250‘ye yakın araştırma yazısı vardır. Araştırma yazıları (makaleleri) “Türk Dili Üzerine Araştırmalar” adlı kitapta toplanmıştır.

Kitap hâlindeki yayınları

Güney-Batı Anadolu Ağızları Ses Bilgisi (Fonetik)
Fuzulî'nin Dili Hakkında Notlar (S. Olcay'la birlikte)
Türkçede Eklerin Kullanılış Şekilleri ve Ek Kalıplaşması Olayları
Türk Dilinin Tarihi Akışı İçinde Atatürk ve Dil Devrimi
Nevşehir ve Yöresi Ağızları
Sadrü'd-din Şeyhoğlu, Marzubânnâme Tercümesi
Cumhuriyet Döneminde Türk Dili
M. Kemal Atatürk, Nutuk
Gramer Terimleri Sözlüğü
Atatürk ve Türk Dili 1
Bartın ve Yöresi Ağızları
Türk Dili Üzerine Araştırmalar
Atatürk ve Türk Dili 2
Gramer Terimleri Sözlüğü
Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi)
Türk Dili Üzerine Araştırmalar

|» Önemli Türkologlar Sayfasına Dön! « |

Not: İçerik, internetten alıntılanarak derlenmiştir…